Herman Teirlinck
Herman Louis Cesar Teirlinck (Sint-Jans-Molenbeek, 24 Februarie 1879 - Beersel- Lot, 4 Februarie 1967) was 'n Vlaamse skrywer. Hy was die vyfde kind en enigste seun van Isidoor Teirlinck en Oda van Nieuwenhove, wat albei onderwysers in Brussel was. As kind het hy aan 'n swak gesondheid gely 'n groot deel van sy tyd op die platteland in Zegelsem (Oos-Vlaandere) saam met sy grootouers deurgebring. Hy is ses keer vir die Nobelprys vir letterkunde benoem. [1]
Herman Teirlinck | |
|---|---|
 Avant-garde portret van Herman Teirlinck deur Karel Maes (1922) | |
| Gebore | 24 Februarie 1879 |
| Sterf | 4 Februarie 1967 |
| Beroep | skrywer |
Onderrig
wysigHy het van 1886 tot 1890 skoolgegaan aan die laerskool Karel Buls in Brussel. Sy hoërskoolloopbaan ondergaan hy aan die Koninklijk Athenaeum in Brussel, waar hy Grieks en Latyn studeer. Een van sy onderwysers was Hyppoliet Meert, 'n stoere flamingant en taalpuris. In 1879 begin hy op versoek van sy vader met studies aan die Fakulteit Natuurwetenskappe aan die Université Libre de Bruxelles (ULB), maar self wou hy skrywer word, en nie 'n wetenskaplike nie. Hy slaag sy eerste jaar in geneeskundige studies, maar verlaat die ULB en gaan na die Universiteit van Gent (RUG) om Germaanse filologie te studeer; dit het egter ook nie goed verloop nie, en hy verlaat ook die RUG sonder om te gradueer. Hierna skryf hy sy eerste gedigte, getiteld Metter Sonnewende (1899) en Verzen (1900). In Gent ontmoet hy Karel van de Woestijne; hulle sou lewenslange vriende wees tot die oorlye van Van de Woestijne in 1929.
Loopbaan
wysigIn 1902 trou hy met sy eerste vrou Mathilde Lauwers, saam met wie hy twee dogters gehad het: Stella en Leentje Teirlinck. Hy is aangestel as die verantwoordelike amptenaar vir die Beeldende Kunste in Brussel. Ook in 1902 publiseer hy De wonderbare wereld, gevolg deur Het stille gesternte in 1903. In 1903 is hy ook medestigter van die geïllustreerde tydskrif Vlaanderen, wat vir Van nu en straks opgevolg het. In 1906 word hy Belgiese korrespondent vir die Amsterdamse dagblad Het Handelsblad. Hy begin toenemend belangstel in die stadslewe van Brussel, en in 1909 publiseer hy die roman Ivoren Aapje, wat sy eerste roman oor Brussel was. Ook in 1909 publiseer hy sy essay Het Vlaamsch Tooneel, wat sy waardering vir Edward Gordon Craig toon. Hy het in Linkebeek gaan woon, waar hy, as 'n liberaal, by die plaaslike politiek betrokke geraak het.
Van 1912 tot 1926 was hy direkteur van die meubelfabriek Ateliers Victor De Cunsel. Hy het selfs sekretaris van die organisasie vir houtwerkers geword, wat hom toegelaat het om die Belgiese Kongo te besoek.
Literêre loopbaan
wysigIntussen het hy voortgegaan met sy skryfwerk, soos sy Johan Doxa, `Vier herinneringen aan een Brabantschen Gothieker’ en De lemen torens in 1917 en Nieuwe Uilenspiegel in 1922. Van 1910 tot 1936 was hy onderwyser in Nederlands aan die Stedelijke Jongensnormaalschool in Brussel. Van 1925 tot 1938 doseer hy Nederlands aan die Akademie voor Schone Kunsten in Antwerpen en van 1928 tot 1936 aan die Stedelijke Meisjesnormaalschool in Brussel.
In 1917 word hy lid van die Maatschappij der Nederlandse Letterkunde in Leiden, en in 1919 word hy lid van die Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde. In 1928 is sy eerste vrou oorlede. In dieselfde jaar trou Herman Teirlinck met Johanna Hoofmans van Linkebeek. Vyf jaar later verhuis hulle na 'n woning in die Uwenberg 14 in Beersel.
In 1920 word hy leraar van Vlaams aan die Koninklike Hof van Belgie; in 1933 Privaatraadslid van koning Albert I ; in 1934 Raadslid vir Kuns en Wetenskap van Koning Leopold III en in 1951 Ere-raadslid vir Kuns en Wetenskap van Koning Baudouin I, in die Nederlands bekend as Koning Boudewijn I.
Herman Teirlinck het in 'n tipiese Vlaamse styl geskryf en Karel van de Woestijne as sy belangrikste voorbeeld beskou. Dit blyk duidelik uit sy werk soos in t Bedrijf van den kwade in De doolage . Hy was bekend met impressionistiese skilders, wat ook 'n sterk invloed op sy werk uitoefen. Sy versameling gedigte getiteld Zon bied die beste blik op hierdie invloed. Met verloop van tyd het sy taalgebruik egter meer Nederlands en minder Vlaams geword.
Herman Teirlinck het egter die meeste belanggestel in teater. Hy skryf toneelstukke soos De vertraagde film (1922), Ik dien (1924) en De man zonder lijf (1925). Ander toneelstukke is De ekster en de galg (1937) en Ave (1938), waarin hy eksperimenteer met moderne tegnieke om die publiek meer by die aksie te betrek.
In sy laaste literêre periode, wat in 1940 met die roman Maria Speermalie begin, benader hy die eksistensialisme. Ook die vrye passievolle lewe van mense, met die verfynde oor-beskawing en die teenstrydige uiterstes wat daarin voorkom, neem hy in ag. In 1946 word hy medestigter en direkteur van die Nieuw Vlaams Tijdschrift en stig hy die Studio van het Nationaal Toneel in Antwerpen, wat later die beroemde Studio Herman Teirlinck sou word. Hy wou 'n vernuwing in die onderrig van akteurs skep. Met die essay Pointering 48 van 1948, skryf hy die basiese program vir die skool. Die finale onderbou van die opvoedkundige beginsels van die Studio is in 1959 in die Dramatisch Peripatetikon neergeskryf. In 1951 skep hy die Arkprijs van het Vrije Woord. In Het gevecht met de engel word die onafwendbaarheid van die noodlot beklemtoon (1952). Sy laaste roman, Zelfportret of Het galgemaal verskyn in 1955, wat 'n oefening in selfbesinning is.
Mijol Klub
wysigIn 1912 stig hy die literêre klub genaamd De Mijol Club (ook MC, Magna Carta of Marie Jolles Club ), waarvan Fernand Victor Toussaint van Boelaere , August Vermeylen, Alfred Hegenscheidt , en Ernest Claes lede van was. Hulle bymekaarkomplek was 'n plek genaamd 3 Fonteinen in Beersel ('n taverne wat steeds bestaan). Mijol is die naam van 'n speletjie wat met blokkiesstene gespeel word.
Eerbewyse
wysig- 1923 : Offisier in die Orde van die Kroon, by wyse van 'n koninklike dekreet gedateer 21 Julie 1923.
Ander toekennings
wysig- Belgiese nasionale toekenning vir teater (1925 en 1928),
- Belgiese nasionale toekenning vir sy hele oeuvre (1950),
- Prijs der Nederlandse Letteren (België en Nederland) in 1956.
- Dr Honoris Causas Universite Libre de Bruxelles (1938),
- Dr Honoris Causas Universiteit van Amsterdam (1947),
- Dr Honoris Causas Universiteit van Luik (1954)
- Dr Honoris Causas Universiteit van Gent (1959)
Bibliografie
wysig- Verzen (1900; gedigte)
- Landelijke historiën (1901; roman)
- De wonderbare wêreld (1902; roman)
- Het stille gesternte (1903; roman)
- 't Bedrijf van den kwade (1904; roman)
- De doolage (1905; roman)
- Zon, een bundel beschrijvingen (1906; essays)
- De kroonluchter, kunstgenootschap (1907; roman)
- Het avontuurlijk leven van Lieven Cordaat (1908)
- Mijnheer JB Serjanszoon, orator didacticus (1908; roman)
- Het ivoren aapje (1909; roman)
- Johan Doxa, `Vier herinneringen aan een Brabantschen Gothieker’ (1917; roman)
- De Nieuwe Uilenspiegel of de jongste incarnatie van den scharlaken Thijl (1920; bewerking van die ou volksverhaal)
- De vertraagde film (1922; teater)
- Ik dien (1924; teater)
- De man zonder lijf (1925; teater)
- De wonderlijke mei (1925; teater)
- De leemen torens (1928; brieweroman, met Karel van de Woestijne )
- De ekster op de galg (1937; teater)
- Elckerlyc (1937)
- Ave (1938; teater)
- Maria Speermalie, 1875–1937 (1940; roman)
- Die XXXX brieven aan Rolande (1944)
- Het gevecht met de engel (1952; roman)
- Zelfportret of Het galgemaal (1955; roman)
- Wijding voor een derde geboorte (1956; essay)
- Dramatisch Peripatetikon (1959; beginsel in teateronderrig)
- Verzameld werk, 8 vol. (1955-1969)
- Verzameld werk, 9 vol. (1973)
Sien ook
wysigVerwysings
wysig- ↑ "Nomination Database". www.nobelprize.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 Junie 2020. Besoek op 19 April 2017.
Bronne
wysig- Bousset, Hugo. 1968. Herman Teirlinck. Brugge: Desclée De Brouwer (Ontmoetingen; 75). - 58 bl.
- Vanhemelryck, Fernand ea (red.). 1979. Herman Teirlinck. Dworp (Beersel): Zenne en Zonien Opbouwwerk. - 217 bl.
- Herman Teirlinck (Nederlands)
- Herman Teirlinck (Nederlands)
- Herman Teirlinck (Nederlands)