Hipogeum van Ħal-Saflieni

Die Hipogeum van Ħal-Saflieni is ’n ondergrondse struktuur wat dateer uit die Saflieni-fase (3300-3000 v.C.) van die Maltese voorgeskiedenis en is geleë in Paola, Malta. Dit staan dikwels ook bekend as die Hipogeum (Maltees: Ipoġew), wat letterlik "ondergronds" in Grieks beteken. Die Hipogeum was vermoedelik oorspronklik ’n heilige toevlugsoord, maar het in prehistoriese tye ’n nekropolis geword waar die stoflike oorskot van meer as 7 000 mense gevind is. Dit is sover bekend die enigste prehistoriese ondergrondse tempel in die wêreld.

Hipogeum van Ħal-Saflieni*
Unesco-wêrelderfenisterrein
Binne die Allerheiligste
Hipogeum van Ħal-Saflieni Ligging van die Hipogeum van Ħal-Saflieni in Malta
Koördinate: 35°52′12″N 14°30′23″O
Lande	Malta
Tipe	Kultuur
Kriteria	iii
Verwysings	130
Streek†	Europa
Inskripsiegeskiedenis
Inskripsie	1980  (4de Sessie)
* Naam soos dit in die Wêrelderfenislys verskyn. † Streek soos deur Unesco geklassifiseer.

Beskrywing

Eerste vlak

Die eerste vlak is slegs tien meter onder die oppervlak en is baie soortgelyk aan graftombes wat in Xemxija, naby wat as St. Paul's Bay bekendstaan, gevind is. Sommige kamers is natuurlike grotte wat mettertyd kunsmatig vergroot is.

Tweede vlak

Die tweede vlak is geopen toe die oorspronklike bouers vermoedelik gemeen het dat die eerste vlak nie meer voldoende is nie. Hierdie vlak bevat verskeie oënskynlik belangrike kamers:

Die Slapende Vrou van Ħal-Saflieni, Nasionale Argeologiese Museum, Valletta

• Hoofvertrek: Hierdie vertrek is ongeveer sirkelvormig en is uit rots gekap. ’n Aantal trilitoningange kom voor waarvan sommige na niks en ander na verdere vertrekke lei. Die grootste deel van die muuroppervlak is met oker rooi gekleur. Die beeldjies van die slapende vrou is ook in hierdie kamer gevind. Hierdie figuurtjies word tans in die Nasionale Argeologiese Museum in Valletta bewaar.
• Orakelvertrek: Hierdie vertrek is ongeveer reghoekig en is een van die kleinste syvertrekke. Die sterk akoestiese resonansie wat dit meebring wanneer bepaalde stemproduksie daarin plaasvind, is veral merkwaardig. Die plafon is keurig beskilder met rooi oker spirale met ronde kolle tussenin.
• Versierde vertrek: Vanuit die orakelvertrek waarvan die mure met hamerwerk versier is, volg nog ’n ruim sirkelvormige saal. Die mure van laasgenoemde vertrek is gerond, neig inwaarts na bo en is ryklik versier met ’n geometriese spiraalpatroon. Op die ingang se regterkantste muur is ’n petrosomatoglief van ’n mensehand in die rots uitgekerf (Agius).
• Slangkuil: Die tweede vlak bevat ’n twee meter diep put of kuil wat moontlik vir die aanhou van slange of die versameling van aalmoese gebruik is.
• Allerheiligste: Die fokuspunt van hierdie vertrek is ’n luik binne-in ’n triliton of struktuur bestaande uit twee vertikale stene, wat op sy beurt weer binne-in twee groterwordende trilitonne genes is. Die korbeelplafon dui daarop dat die Maltese tempels wat bogronds gevind is, moontlik soortgelyke dakke kon gehad het.

Derde vlak

Die onderste verdieping het geen beendere of offerandes nie, maar slegs water bevat. Dit is 'n sterk aanduiding dat die ruimte moontlik vir die berging van graan gebruik is.

Ontdekking en onlangse geskiedenis

Gebiedskaart van die Hipogeum wat in Oktober 1907 gemaak is

Die Hipogeum is toevallig in 1902 ontdek toe werkers, wat besig was om ondergrondse waterkuipe vir nuwe behuising te maak, deur die dak daarvan gebreek het. Aanvanklik het die werkers die tempel probeer wegsteek, maar dit is uiteindelik tog gevind. Die studie van die struktuur is toevertrou aan vader Manuel Magri van die Genootskap van Jesus, wat vanaf November 1903 die opgrawings namens die Museumkomitee hanteer het. Magri is in 1907, voordat die verslag gepubliseer is, oorlede. Na die skielike dood van Magri is die opgrawings onder leiding van Sir Themistocles Zammit voortgesit. Dit is in 1908 vir besoekers oopgestel.

Koningin Mary (maar nie koning George V nie) het die Hipogeum in Januarie 1912, tydens hulle terugreis vanaf die Delhi Durbar, besoek.

Die Hipogeum is in 1980 in Malta op ’n 2 sent 5 mil seël afgebeeld om UNESCO se insluiting van hierdie unieke struktuur in die Wêrelderfenisgebiedlys te gedenk. Tussen 1990 en 1993 het Anthony Pace, Nathaniel Cutajar en Reuben Grima die opgrawings voortgesit. Vanaf 1991 tot 2000 was dit vir besoekers gesluit omdat restorasiewerk toe gedoen is. Sedert sy heroopstelling staan die gebied onder die toesig van Erfenis Malta, die regeringsliggaam wat na historiese gedenkwaardighede in Malta omsien. Slegs 80 besoekers word daagliks toegelaat en die gebied se mikroklimaat word streng beheer.

In 2014 het ’n internasionale span wetenskaplikes die Hipogeum vir die studie van akoestiek besoek.

Toerisme

Die Hipogeum is ’n besonder gewilde toeristebesienswaardigheid. Aangesien slegs 80 persone daagliks toegelaat word, beveel Erfenis Malta aan dat toeriste vooruit bespreek indien hulle die gebied wil besoek. Soms is kaartjies op kort kennisgewing by die Nasionale Argeologiese Museum of die Nasionale Skone Kunste Museum, beide in Valletta, verkrygbaar. Die museums open om 9vm, maar die toustaan vir kaartjies begin gewoonlik teen 7vm.

Bronne

• Jim Diamond. "Malta Temples", besoek op 22 Oktober 2006
• Agius, A.J. The Hypogeum at Hal-Saflieni. Freedom Press. Malta. P. 19.

Eksterne skakels

• Amptelike webtuiste Geargiveer 21 Julie 2019 op Wayback Machine
• Unesco World Heritage Site
• National Inventory of the Cultural Property of the Maltese Islands