Japie Greyling
Japie Greyling (1890-1954) was een van Suid-Afrika se grootste kinderheIde. Tydens die Anglo-Boereoorlog het hy geweier om inligting oor 'n Boerekommando aan die Britte te verstrek selfs toe hy voor 'n vuurpeloton geplaas is. Dié gebeurtenis is in reliëf in die Kindermonument in Bloemfontein uitgebeeld.
Jacobus Johannes Cornelis (Japie) Greyling is in 1890 op die plaas Smaldeel in die distrik Hoopstad in die destydse Oranje-Vrystaat gebore. Tydens die Anglo-Boereoorlog, toe sy vader en twee ouer broers op kommando was, het die tienjarige Japie saam met sy moeder, susters en tweelingbroertjie op die plaas agtergebly.
In Maart 1901 het die oorlog reeds in 'n guerrillastryd verander. Die Boeremagte was in klein kommando's verdeel wat oral op onverwagte plekke toegeslaan en dan weer vinnig padgegee het voordat die Britte hulle kon vaskeer. Een van die kommando's wat in die distrik Hoopstad bedrywig was, het een aand op die Greylings se plaas oornag. Die volgende oggend vroeg is 'n afdeling Britse soldate onder bevel van kapt. J.E.B. Seely in aantog na die plaas gewaar en moes die burgers vinnig vlug.
Seely was bewus daarvan dat 'n klompie burgers op die plaas oornag het en hy het tot die gevolgtrekking gekom dat daar 'n kommando iewers in die omgewing moes wees.
Nadat die Britte op Smaldeel aangekom het, het Seely met behulp van 'n tolk Japie begin uitvra. Hy wou weet wie' die burgers was wat daar oornag het en waarheen hulle op pad was. Hy wou ook die getalsterkte van die kommando weet. Japie het geweier om te antwoord. Alle pogings van Seely om die seun so ver te kry om te praat, was vergeefs.
Uiteindelik het Seely Japie teen 'n muur van die huis voor 'n vuurpeloton laat staan. Hy het gedreig dat hy Japie sou laat skiet indien hy nie die verlangde inligting verstrek nie. Japie het steeds volgehou dat hy nie sou sê waar die Boere hulle bevind nie.
Die dapperheid van die kind het Seely so beïndruk dat hy sy soldate beveel het om hul gewere te laat sak. Hy het Japie met 'n handdruk gegroet en die plaas verlaat. Jare ná die oorlog het Seely nog met groot bewondering van die heldhaftige Boereseun gepraat.
Die onverskrokkenheid en beginselvastheid wat Japie Greyling aan die dag gelê het, is eienskappe wat vriend en vyand as heldemoed erken en waardeer.
Bronnelys
wysig- Wêreldspektrum, Volume 9, bl.141-142, ISBN 0908409451