Johan Myburg

Johannes Lodewikus Myburg is 'n Suid-Afrikaanse skrywer en is op 17 Julie 1957 op Pietersburg in Noord-Transvaal (tans Polokwane in Limpopo) gebore en word groot in die Transvaal.  Sy digbundel getiteld Uittogboek het in 2020 die Hertzogprys verower.

Johan Myburg Foto: Deon Raath/Rapport

Lewe en werk

Sy skoolopleiding ontvang hy in Potchefstroom, waar hy aan die Potchefstroom Gimnasium matrikuleer. Daarna studeer hy aan die Potchefstroomse Universiteit vir Christelike Hoër Onderwys. In 1978 behaal hy die B.A.-graad met Grieks en filosofie as hoofvakke en in 1982 behaal hy die B.Th.-graad. Op universiteit is hy 'n aktiewe lid van die Skrywerskring. Sy M.Th.-graad behaal hy in 1995 aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat. In 2000 verwerf hy sy D.Th.-graad aan die Universiteit van Suid-Afrika met 'n proefskrif “Deconstructing identity in a landscape of ideology, culture, belief and power”.

In 2001 begin hy werk by Beeld as kunsskrywer. Aan die Universiteit van die Witwatersrand registreer hy dan vir 'n M.A.-graad in kuns en hy word aangestel as kunskurator vir die Klein Karoo Nasionale Kunstefees vir 2009. In Oktober 2010 word hy aangestel as kunsredakteur vir Beeld. Hy is in 2011 een van die beoordelaars vir die UJ-prys vir Skeppende Skryfwerk. Verder lewer hy gereelde bydraes oor die internasionale letterkunde vir die radioprogram “Oor skrywers en boeke” op Radiosondergrense.

Skryfwerk

Nadat hy die poësie van N.P. van Wyk Louw ontdek, begin hy self op so sestienjarige ouderdom dig. Sy eerste gedigte word in standerd agt in die skoolblad gepubliseer en later verskyn daar ook van sy verse in die universiteitsblad en tydskrifte soos Tydskrif vir Letterkunde. Sy debuut “Vlugskrif” bevat meestal kort, strak-intense momentgedigte. Die titel roep vinnig skryf en geskrifte van verbygaande aard op, maar die gedigte is nogtans oor die algemeen goed versorg, met 'n sensitiwiteit vir klank, ritme en tegniese versorging van die gedig. Dit word deur André P. Brink beskryf as 'n beskeie debuut waaruit belangriker werk nog kan voortkom.

Hierdie belofte word tien jaar grootliks vervul met “Kontrafak”, waarin 'n godsdienstige wêreldbeskouing die visie van die verse bepaal. Die titel kom uit die Middeleeue, waarvolgens mense sekulêre liedjies se woorde gebruik het vir gewyde melodieë, terwyl dit ook kan dui op 'n afdruk of namaaksel. Musikale verwysings is die belangrikste bindmiddel van die ses afdelings. Die spanning tussen die sekulêre en die geestelike, die wêreld en die kerk en die hier en die hiernamaals is dwarsdeur die bundel aanwesig. Temas wat aangedurf word is die politieke, maatskaplike en geestelike werklikhede, wat meestal met  duidelike ontnugtering bespreek word. Teenstellend hiermee is die beskrywing van skoonheid in die doodgewone. Die openingsgedig, “Jongleur”, sluit aan by die bundel se Middeleeuse herkoms met sy weergawe van die kunstenaar wat met sy liedjies en toertjies van stad tot stad gereis het om die mense op die markplein te vermaak, terwyl die laaste strofe 'n ander Middeleeuse gebruik oproep: dié van die minnelied wat die minnaar in die nag voor die venster van die geliefde gesing het. Hier is dit egter die valsheid wat deurskemer, want sy liedjies is van ontrou en boetedoening. Die bundel word verdeel in ses genommerde afdelings. Afdeling “I” bevat gedigte oor buitengewone verskynsels, soos in “Verskyning” en “Meditasies II”. In die tweede afdeling is dit die predikant of kloosterling se belewenisse, met telkens die profane wat getransponeer word na die geestelike, en andersom. “Pastor” is 'n toespeling op Psalm 23, waar die geestelike herder onbevoeg is om die kudde na die waters waar rus is te lei en eerder afdwaal na meer wêreldse aktiwiteite. “Kanttekening van 'n monnik” is 'n gedig oor die ontstaan van die eerste opgetekende stuk Nederlands, 'n kanttekening in die kantlyn van 'n monnik se transkripsie van die Latynse Bybel, met die woorde “Hebban olla vogala nestas hagunnen, hinase hic enda thu” (“Het al die voëls neste begin bou, behalwe ek en jy”). Die digter teken die monnik hier waar hy in stryd met sy gebooie droom van 'n dubbelbed en 'n lewe saam met die geliefde. Die derde afdeling beeld ontdekkingstogte uit, met die besef dat die grootste ontdekkings wat die mens kan maak nou in die alledaagse gevind kan word (“Ekspedisie”). Afdeling “IV” is persoonlike besinnings, met “Resensie” 'n vaardige antwoord op 'n resensent wat in sy bespreking van sy eerste digbundel “Vlugskrif” sy negatiewe reaksie op die bundel daarop gebaseer het dat hierdie bundel nie betrokke was by die politieke situasie in die land nie. “Lied van die bruidegom” is 'n mooi vers oor die liefde, wat met Afrika-motiewe en 'n subtiele toespeling op Marais se “Dans van die reën” 'n loflied aan sy bruid sing. Die vyfde afdeling bevat reisgedigte en verblyfindrukke. “Morgen ben ik op de maan” beeld na aanleiding van 'n motto van Herman van Veen 'n aand tuis van 'n gesinsman uit, wat skynbaar tevrede en gelukkig die roetine deurmaak, maar heimlik droom van ver en avontuurlike plekke. Die sesde afdeling bestaan uit die gedig “Kodisil” ('n toevoeging tot 'n testament) waarin die dood verwag word in die seker wete dat die lewe se eindelose vergissing sal verbygaan. Hierdie digbundel verower in 1995 die Eugène Marais-prys.

Weereens is daar 'n lang stilswye voordat sy volgende bundel, “Kamermusiek”, gepubliseer word. Die titel beskryf enersyds die musiek wat as tema die bundel oorheers, met baie gedigte wat musiekterme as titels het. Andersyds bevat die titel die begrip kamer, wat 'n geslote ruimte is en alleenheid suggereer en meermale die gemoedstoestand van die digter behandel. Hierdie beknopte eensame ruimte dien dan ook as agtergrond vir die verse wat 'n afstand tussen die digter en ander, veral geliefdes, aandui. Hierdie kommunikasieversteuring is reeds aanwesig in die voorbladillustrasie, 'n kunswerk van Stephan Erasmus met die titel “Broken telephone”. Die kamer hou egter ook verband met huise, forte en ander argitektoniese ruimtes wat as hoofdoel het om die mens te beveilig teen die buitewêreld. Waar die vorige bundels nog 'n sterk geestelike inslag gehad het, wil dit nou voorkom asof die digter 'n vrees het aan die versmorende mag van die godsdiens, soos veral uitgespel in die gedig “Portret van 'n middeljarige man”. Ander temas wat aangeraak word sluit in verlies, die lot van die enkeling, landsgebeure en reise, veral deur Europa. “Kamermusiek” is in 2009 op die kortlys vir die toekenning van die Universiteit van Johannesburg-prys.

Van sy gedigte word opgeneem in verskeie bloemlesings, insluitende “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in 'n duisend en enkele gedigte” en “Liggaamlose taal”. Laurinda Hofmeyr toonset sy gedig “Lied van die bruidegom” en sluit dit in op haar CD “Reis na die Suide”.

In 2017 word sy bundel "Uittogboek" gepubliseer, wat in 2020 met die Hertzogprys bekroon is.

Publikasies

• 1984 - Vlugskrif
• 1994 - Kontrafak
• 2008 - Kamermusiek
• 2017 - Uittogboek - wenner van die Hertzogprys in 2020
• 2022 - Narreskip

Bronne

• Coetzee, Corné “Om dié digter se nek kry jy nie 'n etiket” “Plus” 23 Oktober 2008
• Heefers, Alrika “Johan soek na die juiste woord” “Die Burger” 24 Junie 1995
• Toerien, Barend “Ouer digter gesels met jonger digter” “Bylae by Nasionale Koerante” 19 Julie 1995
• Heefers, Alrika Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1995/06/24/4/4.html^{[dooie skakel]}
• John, Philip Onse Angeltjie: http://www.nmmu.ac.za/onseangeltjie/myburg.htm
• LinkedIn: https://za.linkedin.com/in/johan-myburg-33a06755^{[dooie skakel]}
• Toerien, Barend Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1995/07/19/6/7.html^{[dooie skakel]}
• Versindaba: http://versindaba.co.za/gedigte/johan-myburg/ Geargiveer 15 Julie 2017 op Wayback Machine