John Osborne

John James Osborne (1929–1994) word as een van die belangrikste Engelse toneelskrywers van ná die Tweede Wêreldoorlog beskou. Veral met sy toneelstuk Look back in anger (1956) het hy groot nasionale en internasionale bekendheid verwerf. Hy word ook as die belangrikste figuur van die Angry Young Men-beweging beskou. John Osborne is op 1 Desember 1929 in Londen gebore.

John Osborne
Osborne, deur die Ierse kunstenaar Reginald Gray, Londen (1957)
Gebore	John James Osborne (1929-12-12)12 Desember 1929 Fulham, Londen, Engeland
Sterf	24 Desember 1994 (op 65) Clun, Shropshire, Engeland
Nasionaliteit	Verenigde Koninkryk
Beroep	Dramaturg, politieke aktivis
Bekend vir	Look Back in Anger (1956) The Entertainer (1957) Inadmissible Evidence (1964)
Eggenoot	Pamela Lane Mary Ure Penelope Gilliatt Jill Bennett Helen Dawson
Ouer(s)	Thomas Godfrey Osborne en Nellie Beatrice

Grafte van Osborne en sy vyfde vrou by die kerkhof van Clun

Ná sy skoolopleiding het hy twee jaar lank as joernalis gewerk. In 1948 het hy hom as akteur by 'n toneelgeselskap aangesluit, en hy het ook self toneelstukke begin skryf, hoewel aanvanklik in samewerking met ander. The devil inside him (waaraan Stella Linden meegewerk het) is in 1950 in Huddersfield, Yorkshire, vir die eerste keer opgevoer.

'n Jaar later het sy tweede stuk, Personal enemy, wat in samewerking met Anthony Creighton geskryf is, se premiere gevolg. Osborne en Creighton het in 1955 ook Epitaph for George Dillon geskryf, wat in 1958 in ’n hersiene vorm op die planke gebring is. Osborne het in 1956 vir die eerste keer in Londen toneel gespeel. In dieselfde jaar het hy sy debuut as selfstandige toneelskrywer met Look back in anger gemaak. Hierdie opsienbarende stuk is op 8 Mei 1956 deur die English Stage Company in die Royal Court Theatre in Londen opgevoer.

Dit het 'n groot bydrae tot die naoorlogse Engelse teaterlewe gelewer en het van Osborne een van die vooraanstaande skrywers van die tyd gemaak. As uitvloeisel van hierdie stuk is 'n nuwe literêre groep, die Angry Young Men, in die vyftigerjare gevorm. Die groep skrywers het hulle teen die bestaande orde verset Look back in anger se bou is tradisioneel, maar die inhoud is modern. Daarin beeld Osborne die probleemhuwelik van twee jong mense, Jimmy Porter en Alison, uit. Die wanhoop en die ontnugtering van die naoorlogse geslag word in die stuk beklemtoon.

Die werk is in 1958 deur Tony Richardson verfilm. Ontnugtering was ook die tema van Osborne se volgende stuk, The entertainer (1957), wat in 1959 ook deur Richardson verfilm is. Die stuk toon die oppervlakkige invloed van Brecht se epiese teater. Na 'n swak ontvangs van The world of Paul Slickey (1959), ’n satiriese musiekblyspel, het die geslaagde historiese drama Luther in 1961 gevolg. In 1962 is twee eenbedrywe onder die titel Plays for England in die Royal Court Theatre opgevoer.

Die een stuk, The blood of the Bambergs, is 'n satiriese voorstelling van die koninklike familie, terwyl die tweede stuk, Under plain cover, oor bloedskande handel. Inadmissible evidence (1964) word as een van Osborne se beter toneelstukke beskou, veral vanweë die geleidelike verskuiwing van realistiese na onrealistiese dialoog, waarin die hoofkarakter, Bill Maitland, sy gedagtes vrye teuels gee. Die opvoering van A patriot for me (1965) het probleme ondervind omdat homoseksualiteit daarin openhartig ter sprake kom.

Tog is die stuk met die Evening Standard Award as die beste stuk van die jaar bekroon. In 1966 is A band honoured die eerste maal opgevoer. Hierdie werk is 'n verwerking van die Spaanse toneelskrywer Lope de Vega (1562–1635) se La fianza satisfecha. Daarna het Time present (1968), waarin die vrou ('n suksesvolle aktrise) vir die eerste keer die hoofkarakter is, The hotel in Amsterdam (1968), A sense of detachment (1973) en The end of my old cigar (1975) gevolg.

Osborne het afgesien van die teater ook in mindere mate vir die televisie geskryf. In 1960 het A subject of scandal and concern en in 1971 The right prospectus en Very like a whale verskyn. In 1958 het Osborne en Tony Richardson 'n rolprentmaatskappy, Woodfall Films, gestig wat hom daarop toegelê het om jong outeurs aan te moedig om draaiboeke te skryf.

Osborne self het in 1963 ’n draaiboek vir Woodfall Films geskryf (Tom Jones). Dit is gebaseer op die gelyknamige roman van Henry Fielding (1707–1754). Die werk is verfilm met Tony Richardson as regisseur en is in 1964 met 'n Oscar bekroon. Osborne se bydraes tot die massamedia het 'n verfrissende invloed op die werk van ander skrywers van sy tyd gehad. Omdat hy self 'n toneelspeler was, kon hy maklik speelbare rolle skep. John Osborne is op 24 Desember 1994 in Clun, Engeland, oorlede.

Bronnelys

• Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0-908409-63-X, volume 21, bl. 16

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie John Osborne.
• (en) "John Osborne". Encyclopædia Britannica. Besoek op 4 September 2019.