Kanoneiland

Kanoneiland is die grootste eiland in die Oranjerivier. Weens sy vrugbare grond en volop water is dit 'n vooruitstrewende besproeiingsgebied. Die eiland is 25 km suidwes van Upington en 12 km noordoos van Keimoes.

Die NG kerkgebou op Kanoneiland.

Eiland en boerdery

Die eiland is 14 km lank, op sy breedste 3 km en het 'n oppervlakte van 2 500 ha waarvan twee derdes onder besproeiing is. Daar word hoofsaaklik met wingerd geboer, maar pekanneute, lusern, katoen en vrugte (hoofsaaklik sultanas) kom ook voor. Periodieke vloede soos dié van 1934, 1957, 1967 en 2011 het dele van die eiland oorstroom en skade aangerig, maar 'n laag vrugbare grond agtergelaat. Kanoneiland is die grootste bevolkte eiland in die land. Op die hoogste punt is 'n klein dorpie met 'n NG kerk, skool, polisie- en poskantoor, 'n paar winkels en verskeie huise.

Korana

Vroeg in die 19de eeu was die digbegroeide eiland die skuilplek van die Korana onder Klaas Pofadder. Hulle het nie alleen ander stamme in hul omgewing gepla nie, maar ook die blanke veeboere suid van die rivier wat al meer noord getrek het agter weiveld aan. Vanaf 1868 tot 1879 het die Cape Mounted Riflemen, polisie en burgerkommando's verskeie male teen die Koranna opgetree en hulle uiteindelik verdryf.

Depressiejare

Die vestiging van blanke boere dateer uit die jare 1927 tot 1932. Ontbossing is begin en op 5 Maart 1928 het 52 grondhonger setlaars wederregtelik Kanoneiland beset. Aangesien dit staatseiendom was, staan die staat die “plakkery” teen en stuur sers. A. Coetzee van Louisvale om die landdiewe te verwilder. Coetzee ondersteun egter die setlaars. Hulle vlyt en deursettingsvermoë beïndruk die regering so dat die boere toegelaat word om die besette stukke grond te koop.

Brûe

Aanvanklik het die inwoners hul tuiste met 'n vlot, later met 'n boot en nog later met 'n pont bereik. Vanaf 1940 het die enkellaan Eendragbrug die eiland met die suidelike oewer verbind. Die dubbellaan Manie Conradiebrug is in 1954 oor die noordelike loop van die Oranje oopgestel. Net stroomop van elke brug is 'n stumeer.

Sien ook

• Lys van kruisings oor die Oranjerivier

Bibliografie

• Green, Lawrence G.: To the river's end. Kaapstad: Howard B. Timmins, s.j.
• Standard Encyclopaedia of Southern Africa, vol. 6. Kaapstad: Nasou, 1972. ISBN 0-625-00322-5
• Strydom, J.J.: Kanoneiland – oorwinning deur volharding. Pretoria: Afrikaanse Persboekhandel, 1949.
• van Niekerk, A.A.J.: Kanoneiland 50 – 1928-1978. Kanoneiland: Feeskomitee, 1978. ISBN 0-620-03065-8