Kersaand (Gogol)

"Kersaand" of "Oukersaand" (Russies: Ночь пе́ред Рождество́м, Notsj pered Rozjdestwom, Oekraïens: Ніч перед Різдвом, Nitsjh pered Rizdwom; letterlik "Die Nag voor Kersfees") is die eerste storie in die tweede volume van die 1832-versameling Aande op 'n plaas naby Dikanka deur Nikolai Gogol.

Storielyn

'n Illustrasie vir Ночь перед Рождеством.

Die storie begin met 'n beskrywing van die wintertoneel by Dikanka, Oekraïne: 'n Heks vieg deur die naglug en die duiwel steel die maan en steek dit in sy sak weg. Omdat dit Kersaand is, kan die duiwel rondloop en mense lastig val nes hy wil. Hy besluit om die dorp se grofsmid, Wakoela, terug te kry omdat hy godsdiensskilderye in die kerk verf.

Op die dorp woon 'n Kosak met die naam Tsjoeb, wie se dogter Oksana pragtig is en deur al die jong mans bewonder word. Ook Wakoela hou van haar. Tsjoeb gaan die aand saam met sy neef Panas uit na die koster se partytjie toe hy skielik sien die maan is weg. Intussen probeer Wakoela om Oksana se guns te wen, en sy noem dat sy ma, Solocha, 'n heks is. Tsjoeb en sy neef word skielik deur 'n sneeustorm oorval wat die duiwel begin het en hulle dwaal van mekaar af. Sy neef kry die pad na die kroeg, maar Tsjoeb kom by sy eie huis uit. Die grofsmid, wat by Oksana kuier, antwoord hom egter en Tsjoeb dink hy is by die verkeerde huis.

Toe Wakoela teruggaan na Oksana, sê sy vir hom sy sal nie met hom trou tensy hy die tsaritsa se skoene van haar voete afhaal vir haar nie. Intussen is Solocha saam met die duiwel in haar huis toe iemand aan die deur klop. Sy steek die duiwel in 'n kolesak weg en laat haar gas binne. Nog bewonderaars kom egter by haar huis aan en toe haar seun, Wakoela, terugkom, kruip die burgemeester, die koster en Tsjoeb in sakke weg. Wakoela sien die sakke; hy dink dit is kole en vat hulle na sy vuuroond. Op pad kry hy weer vir Oksana, wat hom weer verkleineer. Hy loop weg sonder om haar te groet en dreig om selfmoord te pleeg.

Hy besluit hy gaan haar hart steel deur regtig die tsaritsa se skoene te kry. Hy gaan na Poezati Patsjoek, 'n plaaslike Zaporozje-Kosak wat daarvan verdink word dat hy met die duiwel saamwerk. Wakoela vra hom om vir hom die pad na die duiwel te wys, maar Pezati sê hy kan hom nie aanwysings gee na iemand wat reeds op sy rug is nie. Wakoela sit die sakke neer en die duiwel spring uit, op sy rug. Wakoela gryp die duiwel se stert en dreig om die kruisteken te maak tot hy hom help.

Die duiwel is bang vir die kruisteken en vlieg met Wakoela na Sint Petersburg. Wakoela laat die duiwel (wat krimp en in sy sak wegkruip) hom na die paleis neem om die tsaritsa te vind. Hier kry hy 'n paar Kosakke wat daar is om die tsaritsa (Katharina die Grote) te spreek. Die grofsmid komplimenteer haar skoene en sy is so in haar skik dat sy hulle vir hom gee.

Intussen is Oksana ontsteld omdat die dorpenaars gerugte versprei dat Wakoela selfmoord gepleeg het. Sy weet Wakoela, 'n groot Christen, sal dit nie doen nie en dié nag raak sy verlief op hom. Sy is baie bly toe hy terugkeer en stem in om met hom te trou nog voordat hy vir haar die tsaritsa se skoene gee. Hulle trou en die grofsmid maak nog 'n skildery in die kerk: wat die duiwel in die hel wys. Die dorpenaars spoeg daarop en die vroue bring hulle bang kinders om dit sien en sê: “Kyk wat 'n kaka! (Jaka kaka!)

Aanpassings

• Wakoela die Grofsmid is 'n 1874-opera deur Pjotr Tsjaikofski. Kersaand is 'n 1895-opera deur Nikolai Rimski-Korsakof. Verskie rolprente is oor die storie gemaak.

Skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Kersaand (Gogol).

• Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.