Links en regs (rigting)
Links en regs is gewoonlik 'n aanduiding van rigting.
Die woorde links en regs kan ook 'n posisie aandui, mits dit duidelik is ten opsigte waarvan dit bedoel word.
Inleiding
wysigDie betekenis:
Oor die algemeen is die regterkant van 'n persoon, die regterkant soos bekyk vanuit die perspektief van daardie persoon. By motorvoertuie geld regs en links ten opsigte van die (normale) ryrigting, by riviere ten opsigte van die stroomrigting. By gewone voorwerpe wat 'n voorkant het, is die regterkant vanuit die perspektief van die toeskouer gesien.
Daar bestaan volkere en tale wat bekend is dat hul geen terme vir "links" en "regs" gebruik nie. Daar is iets byvoorbeeld "aan die kant van die berge" of "aan die kant van die boom". Die plek en die omgewing bepaal dan hoe die posisie ten opsigte van die aanskouer of toehoorder beskryf word.
Etiket
wysigUit die etimologie blyk dit dat 'regs' vanouds as goed beskou word en links as verkeerd.
Groet mens iemand met 'n handdruk, dan gebruik mens die ("skoon") regterhand. Dit geld ook as beleefd as die regterhand (of desnoods albei hande) gebruik word as iemand iets aangee of iets van iemand aanneem.
Die ("vuil") linkerhand word gebruik om in te hoes, die neus te blaas of die onderliggaam te reinig.
Laasgenoemde word in die meeste Westerse lande dikwels vergeet, maar geld in die Arabiese wêreld as baie belangrik. 'n Arabier sal ook altyd met die regterhand eet.
'n Kelner dra die borde of skinkbord op sy linkerarm, sodat hy die borde en glase met die regterhand op die tafel kan neersit.
'n Treinkondukteur het die tang in sy linkerhand, sodat hy die kaartjie met die regterhand kan ontvang.
By 'n plegtigheid, soos 'n diploma-oorhandiging, ontstaan daar weereens konflik. Die kandidaat moet die diploma in ontvangs neem - en op daardie oomblik doen hy dit natuurlik volgens die reëls met die regterhand. Daarna moet hy egter die voorsitter se hand skud. Die korrekte metode is dat hy gou die diploma in die linkerhand plaas voordat hy die hand skud.
Van die anderkant gesien
wysigAs die oogarts na u regteroog kyk, is dit nog steeds u regteroog (maar vir die oogarts links). Die oogarts en die optikus skryf die gegewens op vanuit hul eie gesigspunt, dit wil sê dat hulle die gegewens van die regteroog op die linkerkant van die bladsy skryf. Hulle noem dit dan die regteroog. Dieselfde geld vir die gebit en ander dele van die liggaam.
Verkeer
wysigDie rykante in die wêreld
wysig |
| ||||
Fietsryers en perderuiters
wysigDit is gebruiklik dat 'n ruiter aan die linkerkant van sy perd op- en afklim. Die rede was vanouds omdat 'n ruiter sy swaard op die linkerheup gedra het, sodat opklim aan die regterkant byna onmoontlik was. Tans is dit 'n tradisie van alle perdry-instrukteurs dat hul leerlinge links moet bestyg.
Ook 'n fietsryer klim byna altyd aan die linkerkant op en af. Hiervoor is daar egter 'n ander rede: 'n fietsstaander sit altyd links, omdat die ketting regs sit. Om die staander in en uit te kan klap, moet hy daarom aan die linkerkant van die fiets staan.
Vliegtuie
wysigIndien daar voor in 'n vliegtuig sitplekke langs mekaar is, dan sit die bevelvoerder of leerling links en die Eerste offisier (co-pilot), instrukteur of passasier regs.
Skryfwyse
wysigDie Latynse skryfstelsel word van links na regs geskryf. Dit geld ook vir die Cyrilliese skryfstelsel en die Griekse skryfstelsel. Hebreeus en Arabies, daarenteen, word van regs na links geskryf.
Skroewe
wysig'n Gassilinder vir brandbare gasse het 'n linkse skroefdraad aan die afsluiter, waarteen 'n gassilinder vir ander gasse 'n "regse skroefdraad" het, om ondeurdagte verwisseling te verhoed.
'n Waterkraan werk met 'n skroef. Meestal geld dit dat die kraan linksom oopgedraai word. Die omgekeerde geld egter vir elektriese reëlaars. So moet die volumeknoppie van 'n klankversterker regsom gedraai word om die klanksterkte te verhoog.
By 'n wasbak is die reël dat die koue kraan regs en die warm kraan links sit.
Eksterne skakel
wysig
| Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Nederlandse Wikipedia vertaal. |
