Louis Braille
Louis Braille (4 Januarie 1809 – 6 Januarie 1852) was ’n Franse opvoeder en die uitvinder van ’n lees-en-skryfstelsel vir gesiggestremdes. Sy stelsel het wêreldwyd bekend geword as braille.
Louis Braille | |
|---|---|
 ’n Borsbeeld van Louis Braille deur Étienne Leroux, Bibliothèque Nationale de France. | |
| Gebore | 4 Januarie 1809 Coupvray, Frankryk |
| Sterf | 6 Januarie 1852 (op 43) Parys, Frankryk |
| Nasionaliteit | Frans |
| Beroep | Opvoeder en uitvinder |
| Ouer(s) | Monique and Simon-René Braille |
Braille het in albei oë blind geword ná ’n ongeluk in sy kinderdae. Hy het uitgeblink in sy opvoeding en ’n beurs gekry van die Franse Instituut vir die Blinde Jeug. Terwyl hy nog ’n student daar was, het hy ’n kodestelsel ontwikkel wat blinde mense in staat gestel het om vinnig en doeltreffend te lees en skryf. Hy het sy stelsel in 1824 vir die eerste keer voorgelê.
As volwassene was Braille ’n professor aan die instituut en ook ’n musikant, maar hy het die grootste deel van sy latere lewe daaraan gewy om sy stelsel uit te brei en te verbeter. Dit is min gebruik tot ’n paar jaar ná sy dood, maar later is braille herken as ’n rewolusionêre uitvindsel, en dit is by tale oor die wêreld heen aangepas.
Die braillestelsel
wysig
Braille was vasbeslote om ’n stelsel uit te vind wat die kommunikasiegaping tussen die siendes en blindes kon oorbrug. In sy eie woorde: "Toegang tot kommunikasie in die breedste sin is toegang tot kennis, en dit is lewensbelangrik vir ons (die blindes) as ons nie wil hê mense wat kan sien, moet op ons neersien en ons uit die hoogte behandel nie. Ons het nie jammerte nodig nie en wil nie daaraan herinner word dat ons kwesbaar is nie. Ons moet as gelykes behandel word – en kommunikasie is die middel wat dit kan bewerkstellig."[1]
Oorsprong en ontwerp
wysigIn 1821 het Braille gehoor van ’n stelsel wat deur kaptein Charles Barbier van die Franse leër ontwerp is.[2] Dit het uit knoppies en strepies bestaan wat op dik papier afgedruk is. Dit kon dan met die vingers gelees word en dit het soldate in staat gestel om inligting in die donker te bekom sonder om te praat.[3] Dit was op die ou end te ingewikkeld om in sy oorspronklike militêre vorm gebruik te word, maar dit het Braille geïnspireer om sy eie stelsel te ontwikkel.
Hy het ywerig aan sy idees gewerk en het sy stelsel in 1824 in ’n groot mate voltooi, toe hy net 15 jaar oud was. Hy het Barbier se stelsel vereenvoudig en dit doeltreffender gemaak. Hy het eenvormige kolomme vir elke letter gemaak en die twaalf knoppies verminder tot ses. Hy het sy stelsel in 1829 gepubliseer, en met die tweede weergawe in 1837 het hy van die strepies ontslae geraak omdat hulle te moeilik was om te lees. Hy het ook kleiner selle gemaak wat met een druk van die vinger gelees kon word.
Nalatenskap
wysig
Op aandrang van sy blinde leerlinge is die braillestelsel in 1854, twee jaar ná sy dood, deur die instituut aanvaar.[4] Dit het vinnig deur die Franssprekende wêreld versprei, maar stadiger deur die res van die wêreld. Op ’n konferensie vir onderwysers van blindes in 1873 is egter voorspraak vir braille gemaak en dit is daarna vinnig internasionaal aanvaar. In 1916 is braille amptelik deur skole vir blindes in die VSA aanvaar en ’n universele braillekode vir Engels is in 1932 in gebruik geneem.[5]
Danksy nuwe tegnologie bly braille ’n uiters bruikbare en volhoubare stelsel, selfs twee eeue ná die uitvinding daarvan.[6]
Verwysings
wysig- ↑ Olstrom, Clifford E. Undaunted by Blindness. Watertown, MA: Perkins School for the Blind. ISBN 978-0-9822721-9-0. Besoek op 4 Desember 2011.
- ↑ Kugelmass, J. Alvin (1951). Louis Braille: Windows for the Blind. New York: Julian Messner Inc. OCLC 8989771.
- ↑ Farrell, Gabriel (1956). The Story of Blindness. Cambridge: Harvard University Press. OCLC 263655.
- ↑ Lorimer, Pamela (1996). A critical evaluation of the historical development of the tactile modes of reading and analysis and evaluation of researches carried out in endeavours to make the braille code easier to read and to write (Ph. D. thesis). University of Birmingham. OCLC 49619181. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Maart 2012.
- ↑ Reynolds, Cecil R.; Fletcher-Janzen, Elaine (2007). Encyclopedia of Special Education: A-D. John Wiley and Sons. ISBN 978-0-471-67798-7.
- ↑ "The Evolution of Braille" (PDF). Braillauthority.org. Braille Authority of North America. 2011. Besoek op 15 Februarie 2014.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
