Louis Scholtz de Villiers

Louis Scholtz de Villiers (*12 Februarie 1923, Pretoria – † 5 Maart 2004, Hermanus) was 'n professor en hoof van die departement chemiese patologie aan die Universiteit van Pretoria en Afrikaanse dramaturg.

Lewe en werk

Herkoms en opleiding

Louis Scholtz de Villiers is op 12 Februarie 1923 in Arcadia in Pretoria gebore. Hy was die enigste kind van Louis Celliers de Villiers, voorheen professor in geologie aan die Universiteit van Pretoria en die persoon na wie die universiteit se sportvelde genoem is, en Agnis Thérèse Wilhelmina Justicia Antonia Van Kessel Marais Scholtz. Hy was ook die kleinseun van Christoffel Coetzee de Villiers, die 'vader van genealogie' in Suid-Afrika.

Hy matrikuleer in 1939 aan die Afrikaanse Hoër Seunskool in Pretoria, waarna hy vanaf 1940 sy studie voortsit aan die Universiteit van Pretoria. In 1942 behaal hy ’n B.Sc.-graad met geologie en skeikunde as hoofvakke, waarna hy in 1947 as dokter (MB.ChB.-graad) kwalifiseer as lid van die heel eerste mediese klas aan die Universiteit van Pretoria. Ná sy huisdokterjaar praktiseer hy as algemene praktisyn op Ficksburg en in Pretoria, waarna hy spesialiseer in die chemiese patologie en die M.Med.Path.-graad in 1957 behaal.

Loopbaan

Hy word onmiddellik hierna aangestel as lektor in chemiese patologie aan die Universiteit van Pretoria en in 1962 word hy gekies as huisvader van die Mediese Huis. In 1964 word hy professor en bly hoof van die departement chemiese patologie tot met sy aftrede in 1988, terwyl hy ook adjunk-dekaan van die fakulteit geneeskunde was vanaf 1981 tot 1987. In hierdie tyd spits hy hom veral toe op navorsing oor hartsiektes.

Persoonlike lewe en sterfte

Hy is getroud met Johanna Susanna Pelser en het drie aangenome kinders (Jeanine, Jacques en Charl) voordat sy vrou hom ontval. Daarna trou hy op 23 Julie 1971 met Annamarie van der Vyver en hulle het twee eie kinders, ’n seun (Louis Celliers) en ’n dogter (Therese). Annamarie het ook twee kinders uit ’n vorige huwelik, Leon Pieter en Liana, wat hy ook aanneem. Ná sy aftrede gaan woon hy en sy vrou op Hermanus, waar albei in private praktyk staan. Musiek was 'n groot belangstelling en hy komponeer dan ook ligte musiekstukke.

Hy is op 5 Maart 2004 op Hermanus oorlede as gevolg van ’n bloedklont in een van sy longe terwyl hy aan die herstel was ná 'n heupoperasie.

Skryfwerk

Drama

Op universiteit neem hy deel aan verskeie studente opvoerings, onder andere Die Voorslaggeselskap. Dit is egter eers nadat hy in 1962 aangestel is as huisvader van die Mediese Huis dat hy begin belangstel in die teater en in skryf. Hy wou die studente organiseer in ’n verskeidenheidskonsert en skryf toe Die kongres vir hierdie geleentheid. Dit word egter nie opgevoer nie en hy sluit aan by die Toneelleserskring van Regter Kowie Marais, waarna die stuk bekend word en verskeie kere met groot sukses opgevoer word, onder andere met Dirk de Villiers as regisseur. Die kongres word opgeneem in die versamelbundel Debuut, saamgestel deur Francois en Ciska Marais. In hierdie plesierige klug ontstaan daar ’n misverstand oor die geslag van ’n afgevaardigde na ’n mediese kongres. Die lagwekkende neem algaande toe totdat dit ontaard in algehele chaos.

Bloed en rooi rose, Dis nou te laat en Toewyding is eenbedrywe wat reeds in 1967 deur Dalro gepubliseer is.

In 1968 wen hy ’n derde prys in ’n blyspelkompetisie van die Suid-Afrikaanse Uitsaaikorporasie met Die Derde Vryheidsoorlog. Hierdie blyspel word in 1971 tot eenbedryf verwerk en deur Dalro gepubliseer. Blyspel-eenakters volg vinnig op mekaar en hy skryf Van bye en blomme, Die oorgetuie en Op rekening almal in 1969. Laasgenoemde is ’n opdragwerk van Anna Neethling-Pohl vir ’n oefeningstuk en hierdie is die eerste stuk wat ooit in Die Masker by die Universiteit van Pretoria opgevoer is. Dit word in 1969 deur Dalro gepubliseer.

In Die kongres en ander eenbedrywe wat in 1970 gepubliseer is, word opgeneem Die kongres, Dis nou te laat, Die nominasie en Die begrafnis. Dis nou te laat word onder andere in 1993 in die Kaap opgevoer deur die BAT amateurtoneelgeselskap. Soet, suur en sielkunde volg in 1971 en Die weegskaal in 1982, waarmee hy ’n derde prys in ’n wedstryd verower.

In Vyf keurkomedies van 1982 word opgeneem Die kongres, Die begrafnis, Die toets, Die derde Vryheidsoorlog en Ma skryf matriek.

Ma skryf matriek word in die sewentigerjare deur Brigadier Films verfilm en is een van slegs drie vollengte dramas wat hy skryf. Die ander twee is Koos se vrou se man en Ou bokke en groen blaartjies, waarmee die Kroonstad-teater in 1976 geopen word en wat reeds in 1970 deur Dalro gepubliseer is.

In 1988 volg die eenbedryf Johanna, o Johannes en in 1989 Wit leuens en swart dade. In 1989 verower hy die C.R. Swart-prys vir die beste eenakter van die jaar met Wit leuens en swart dade en hierdie eenbedryf word opgeneem in Jan B. Vermaak se versamelbundel Voort met die spel. Wit leuens en swart dade en Johanna, o Johannes word ook deur Dalro gepubliseer, terwyl laasgenoemde drama ook opgeneem word in die geleentheidsbundel uitgegee ter viering van die vyftigste herdenking van die universiteit van Pretoria se Afrikaanswording, Vyftig 1932–1982: Afrikaanswording.

Die eenbedryf Toetskoors word deur Temple Hauptfleisch in die versamelbundel Boomhuis, droomhuis opgeneem.

Hy skryf na sy aftrede ook Die bankie, Santa Brahmanda en Kitshuwelike kaperjolle. In 2007 word sy Agterstevoor en Dis nou te laat op die Klein Karoo Nasionale Kunstefees opgevoer.

Ander skryfwerk

Hy komponeer ligte musiek en skryf ook in Engels, onder andere die vollengte drama Harems and humbugs onder die skuilnaam George Homes.

’n Groot aantal vakpublikasies word deur hom geskryf, waaronder die boeke Your heart, the unrefined facts, You and your diet: Nature’s computer en A blueprint for better health en vele artikels in vaktydskrifte.

Publikasies

Werke wat uit sy pen verskyn sluit in:

Jaar	Publikasies
	Fiksie
1967	Bloed en rooi rose
	Dis nou te laat
	Toewyding
1969	Op rekening
1970	Die kongres en ander eenbedrywe
	Ou bokke en groen blaartjies
1971	Die Derde Vryheidsoorlog
1975	Koos se vrou se man
1982	Vyf keurkomedies
	Die weegskaal
1986	Wit leuens en swart dade
1987	Johanna, o Johannes
	Nie-fiksie
1989	Your heart – the unrefined facts
1992	You and your diet: Nature’s computer
1998	A blueprint for better health

Bronnelys

Boeke

• Kannemeyer, J.C. Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2. Academica. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg.  Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983.
• Kannemeyer, J.C. Die Afrikaanse literatuur 1652–2004. Human & Rousseau. Kaapstad en Pretoria. Eerste uitgawe, 2005.
• Marais, Francois en Marais, Ciska (samestellers) Debuut. Nasionale Boekhandel Bpk. Kaapstad. Eerste uitgawe, 1966.

Internet

• Die Burger: http://m24arg02.naspers.com/argief/berigte/dieburger/2004/03/11/DB/11LDN/02.html^{[dooie skakel]}
• Senekal, Burgert A. Tydskrif vir Letterkunde: http://www.scielo.org.za/scielo.php?pid=S0041-476X2015000100005&script=sci_arttext

Ongepubliseerde dokumente

• De Villiers, Louis. Biografiese skets. Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein 4 Maart 1997.