Marnix Gijsen

Marnix Gijsen (20 Oktober 1899 – 29 September 1984) was 'n Vlaamse skrywer en digter. Sy werklike naam is Joannes Alphonsius Albertus Goris; sy skuilnaam verwys na Marnix van Sint Aldegonde en na sy moeder se van (Gijsen).

Marnix Gijsen
Marnix Gijsen in 1930
Gebore	Joannes Alphonsius Albertus Goris (1899-10-20)20 Oktober 1899 Antwerpen
Sterf	29 September 1984 (op 84) Lubbeek
Nasionaliteit	België
Alma mater	Katolieke-universiteit van Leuven (1834–1968)
Beroep	skrywer

Vroeë jare

Gijsen is in 1899 in Antwerpen, België gebore. In sy jeugjare het hy 'n streng Rooms-Katolieke opleiding aan die Jesuïetekollege van Ignatius van Loyola in Antwerpen ontvang, maar in 1917 is hy swaar gestraf (consilium abeundi) vir sy militante Vlaamse aktivisme gedurende die Eerste Wêreldoorlog. In 1925 skryf hy in aan die Katolieke Universiteit van Leuven (1834–1968) waar hy 'n PhD in geskiedenis en morele wetenskappe verwerf met 'n proefskrif oor "Études sur les colonies marchandes méridionales (portugaises, espagnoles, italiennes) à Anvers de 1488 à 1567". Hy studeer verder aan die universiteite van Freiburg, Parys (Sorbonne) en Londen (Londense Skool vir Ekonomiese Studies).

Loopbaan

Hy was van 1928 tot 1933 'n amptenaar by die munisipale owerhede van Antwerpen, en ook privaat sekretaris van die burgemeester van Antwerpen (1928-1932). Daarna werk hy van 1932 tot 1939 by die staatsdiens in Brussel, waar hy van 1932 tot 1937 kabinetshoof van die Minister van Ekonomie was. Hy was van 1939 tot 1941 kommissaris-generaal vir toerisme. Tydens die Nazi-besetting van België was hy in ballingskap. Van 1942 tot 1964 het hy in New York (Verenigde State]) gewoon en was hy kommissaris vir inligting. Hy was ook 'n gevolmagtigde minister.

Literêre loopbaan

Marnix Gijsen begin sy literêre loopbaan as digter in die ekspressionistiese groep Ruimte. Sy belangrikste gedig was Lof-litanie van de Heilige Franciscus van Assirië (1920). In sy vroeë periode het hy in aanraking gekom met die Vlaamse digters Paul van Ostaijen, Karel van den Oever en Victor J. Brunclair. Na 'n studiereis in die Verenigde State het hy die verhaal Ontdek Amerika (1927) geskryf. Hy het essays oor kuns geskryf, soos bv. oor Karel van Mander (1922), Jozef Cantré (1933) en Hans Memlinc (1939). Hy het ook literêre kritiek geskryf. Hy was 'n goeie vriend van die Belgiese skrywer Suzanne Lilar, en het die nawoord geskryf van die Nederlandse vertaling (1976) van Lilar se "Le Couple" (1963).

Tydens die Tweede Wêreldoorlog doen hy afstand van sy Rooms-Katolieke geloof, en hang in pleks hiervan stoïsisme aan. Hierdie nuwe lewensuitkyk word duidelik geopenbaar in sy eerste roman, Het boek van Joachim van Babylon, wat in 1947 gepubliseer is. Hierna publiseer hy 'n reeks romans: Goed en kwaad, Klaaglied om Agnes (1951), De diaspora , Zelfportret, gevleid natuurlijk en De parel der Diplomatie . In 1968 het hy die toneelstuk Helena op Itahaka geskryf. Wat betref sy verhouding met Katolisisme het hy De afvallige en Biecht van een heiden geskryf, wat albei in 1971 gepubliseer is.

Sy literêre werk spreek die versugtinge uit van 'n moralis, wat, ondanks alles, sy eie gang gaan en die morele waardes van goedheid en heldemoed bo die boosheid omhoog hou. Sy literêre werk is in 1959 en 1969 met die Belgiese nasionale prys vir letterkunde bekroon en die Prijs der Nederlandse Letteren in 1974. In 1975 is hy tot ridder geslaan en het hy 'n baron geword. Gijsen is in 1984 in Lubbeek, België oorlede.

Voorbeeld van sy digkuns

De Archeologische vondst

Jacquemijne Bolats werd te Leuven begraven,
in 1520,
naast haar man en haar kind.
Ze had bei met dezelfde liefde bemind,
al haar dagen.

Ik heb haar zerksteen gevonden,
op een regennoen,
onder wat mos en veel gele blaren.
Kinderen spelen er rond,
en bij zomernacht paren geliefden
hier, hun bevenden mond.

Zij werd in Antwerpen geboren,
-o mijn sterke stad,-
wie voerde haar de Brabantsche heuvelen over?
Daar vond zij een man, daar won zij een kind,
en de rust, onder mos en wat herfstig loover.

Want, toen God zag
hoe volmaakt deze drie stonden
in het licht van een rustig geluk,
het jublende kind,
en dees vredige beiden,
toen was hij als David, die weenend zijn zoon
overwint
Hij kon deze kalme zielen niet scheiden
en brak alle drie hunne hulzen stuk

Zie, zoo lange tijd is aan elk mensch gegeven
dat zijn woord rijpe tot lied
voor Gods aangezicht.
Hoe vaak het hernomen, geaarzeld, getracht,
tot duidlijk en klaar
klinke het rhythme dat door elk leven vleit;
God luistert en wacht,
de zanger verdwijnt,
maar het zingen ruischt uit in Gods wezenheid.

• Uit: Het huis (1925)

Bronne

• G.J. van Bork en P.J. Verkruijsse, De Nederlandse en Vlaamse auteurs (1985)
• Marnix Gijsen
• Marnix Gijsen
• 1979 Keur uit die Nederlandse poësie, A.P. Grové, J.L. Steyn (samestellers),(Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Marnix Gijsen.