Nasie van Islam

Swart Moslems is 'n versamelnaam vir verskeie Islamitiese splintergroepe wat onder meer glo dat swart mense die hoogste ras is en dat hulle bestem is om die politieke leiers van die wêreld te word. Die grootste van dié groepe is die Nasie van Islam, wat tussen 30 000 en 200 000 lede in die VSA het. Omdat die Nasie van Islam hom grootliks beywer vir die opheffing van swart mense op veral ekonomiese en politieke gebied, word hulle en ander Swart Moslems soms as swart nasionalistiese bewegings eerder as godsdiensgroepe beskou. Hoewel hul leerstellinge in baie opsigte van die hoofstroom- Islamitiese groepe verskil, beskou die Swart Moslems hulleself as Moslems.

Basiese leerstellings

Baie van die Swart Moslems se leerstellings is uiters kontroversieel en kan as rassisties teenoor Kaukasiërs (die blanke ras) en Semiete (veral die Jode) beskou word. Ander word weer deur ortodokse Moslems as godslasterlik gesien omdat dit lynreg verskil van die Islamitiese leer. Omdat min bekend is oor die meeste kleiner Swartmoslem-groepe, word die Nasie van Islam, wat beskou word as die eerste Swartmoslem-beweging, hier behandel.

God as swartman in Amerika

Die Swart Moslems bely dat hulle dieselfde God (Allah) as die res van Islam aanbid. Hulle glo dus dat daar net Een God is wat alles geskape het wat bestaan en dat Hy alleen waardig is om aanbid en gehoorsaam te word. Waar tradisionele Islam egter glo dat Allah in die sewende hemel (hoogste en heiligste deel van die hemel) bly en nog nooit 'n mens geword het, in fisieke gedaante verskyn het of op aarde gewoon het nie, glo die Nasie van Islam dat hul stigter, Wallace Fard (1877-1934), die vleeslike inkarnasie van God was. Volgens hulle het hy as mens na die Aarde gekom om sy "verlore ras" - swartmense - te help om hul "blanke meesters" te oorwin en hul regmatige plek as die heersers van die mensdom in te neem.

Elijah, die laaste profeet

'n Ander leerstelling van die Nasie van Islam wat drasties van ortodokse Islam verskil, is hul aanspraak dat Elijah Poole (1897-1975) Allah se laaste en finale profeet en boodskapper was, en nie Mohammed nie. Poole, wat onder sy volgelinge bekend was as Elijah Mohammed en Fard in 1934 as leier van die beweging opgevolg het, het self verkondig dat Fard Allah was en dat hy Allah se boodskapper was.

"Goddelike Familie"

Nog 'n baie kontroversiële punt in Moslem-kringe is die Swart Moslems se leerstelling dat die swart ras deel is van die "Goddelike Familie". Hulle glo dat God swartmense gemaak het en dat hulle op alle gebiede hoër en meerderwaardig is teenoor ander rasse. Hulle is daarom die oorspronklike "uitverkore volk" en skrywers van onder meer die Bybel en die Koran. Witmense, daarenteen, is deur Satan gemaak en is self ook duiwels. In teenstelling met die swart nasie wat as "goddelike ras" geen begin en einde het nie, het die "wit duiwels" 6 000 jaar gelede ontstaan en het hulle nou aan die einde van hul bestaanstyd op aarde gekom. Volgens die ortodokse Islamitiese leer is alle rasse, nasies en kulture gelyk voor God en is die een groep nie belangriker as die ander nie.

Rituele en gebruike

Ortodokse Moslems glo daar is vyf belangrike "moets" wat 'n Moslem moet doen om volgens Allah se wil te leef en só die ewige lewe in die Paradys te verdien. Dié vyf "moets" is die belydenis van geloof, gebed, vas, gee van liefdesgawes aan armes en die pelgrimstog na Mekka, en staan bekend as die "Vyf pilare van Islam". Die meeste Swart Moslems heg heelwat minder waarde aan die onderhouding van die vyf pilare, hoewel sommige lede dit wel onderhou. Soos ander Moslems, gebruik hulle nie alkohol nie en word varkvleis as "onrein" beskou en daarom nie geëet nie. Sommiges eet net een groot maaltyd per dag - 'n aanpassing van die Islamitiese gebruik om tydens die maand van Ramadan deur die dag te vas en net ná donker te eet. Swart Moslems beskou die Islamitiese Koran amptelik as hul heilige skrif, maar verskil van ortodokse Islam oor die interpretasie van verskeie onderwerpe. Hulle maak ook daarop aanspraak dat swartmense die oorspronklike skrywers van die Koran en die Bybel is. Hiermee gee hulle dus byna gelyke aansien aan die Christelike Bybel, nog 'n punt waaroor hulle dus heelwat van ortodokse Islam verskil.

Geskiedenis

Die Swartmoslem-beweging is in wese 'n kombinasie van die politieke en sosiale ideale en strewes van swart nasionalisme en die godsdienstige leerstellings van Islam. Op godsdienstige vlak kan die beweging se oorsprong dus teruggevoer word na die ontstaan van Islam in die sewende eeu (sien artikel: "Geskiedenis van Islam"), terwyl die beweging se politieke oorsprong gewortel is in die bevrydingstryd van swartmense in veral die VSA.

Ware godsdiens van swartmense

In 1930 het Wallace D Fard, 'n sy-verkoopsman van Detroit in die VSA, teruggekeer van 'n besoek aan Mekka in Saoedi-Arabië en aangekondig dat Islam, en nie die Christendom nie, die "ware godsdiens" van swartmense is. Hy het sy naam verander na Wallace Fard Mohammed en saam met 'n groepie volgelinge 'n nuwe beweging - die Nasie van Islam - begin. Die doel van die beweging, wat net swartmense as lede toegelaat het, was enersyds om die Islamitiese godsdiens onder swartmense te bevorder en andersyds om hulle te bevry van die witmense se oorheersing. Hoewel "Nasie van Islam" hul amptelike naam was, sou die beweging vinnig bekend word as die "Swart Moslems". Die groep het hul eerste plek van aanbidding, die "Tempel van Islam 1" (wat later 'n moskee genoem is), in Detroit opgerig. Hulle het ook begin om lede te werf en was veral suksesvol onder arm swartmense wat uit die suide van Amerika in die krotbuurte van die noordelike stede saamgetrek het om weg te kom van die rasse-vooroordele en diskriminasie wat so kenmerkend van die suide was.

Profeet word leier

In 1934 het Fard op raaiselagtige wyse verdwyn en is hy opgevolg deur Elijah Mohammed (1897-1975). Elijah, wat in 'n motorfabriek gewerk het, se van was oorspronklik Poole, maar hy het - soos Fard - sy naam verander nadat hy in 1930 by die Swart Moslems aangesluit het. Nadat hy as leier oorgeneem het, het Elijah die beweging se hoofkwartier van Detroit na Chicago verskuif. Hy het verklaar dat Fard nie 'n gewone mens was nie, maar dat hy eintlik 'n inkarnasie was van Allah en daarom as God aanbid moes word. Hy self (Elijah) was die boodskapper of profeet van Allah deur wie Allah sy volgelinge sou lei.

Elijah se boodskap

Elijah Mohammed het Fard se oorspronklike leerstellings verkondig, maar dit ook verder uitgebrei en afgerond. Hy het ook bekend gemaak dat die Nasie van Islam hulle voortaan nie net sou beywer vir gelyke regte met witmense nie, maar dat hulle ook 'n afsonderlike en onafhanklike staat vir swartmense in die VSA wou vestig. Elijah is in groot mate beïnvloed deur die werk van Marcus Garvey, 'n Jamaikaan van geboorte en stigter van die Universal Negro Improvement Association (UNIA) wat wêreldwyd aandag getrek het met sy "terug na Afrika"-beweging vir swartmense. Elijah het egter gevoel dat Amerikaanse swartmense hulle eerder moet beywer vir onafhanklikheid in Amerika. Om dit te doen, moes hulle hul eie identiteit ontdek en ontwikkel, asook ekonomies onafhanklik word van die witman.

Malcolm X

In die laat 1940's het die Nasie van Islam 'n lid bygekry wat nie net 'n groot bydrae sou lewer om die beweging se ledetal aansienlik uit te brei nie, maar wat dit ook meer kontroversieel sou maak met sy militante aanslag. Malcolm X, wat in 1925 in Omaha, Nebraska, gebore is as Malcolm Little, het by die Nasie van Islam aangesluit terwyl hy in Boston tronkstraf uitgedien het weens inbraak. Met sy skerp intellek en bytende sarkasme was hy as vurige spreker gewild onder 'n wye gehoor, wat gewissel het van stedelike armes tot jong swart studente. Hy het vinnig die beweging se belangrikste segsman geword en was ook verantwoordelik vir die oprig van verskeie nuwe tempels (later moskees genoem) regoor die land. Malcolm X het ook toenemend militant geword en onder meer die beginsel van "geweldlose verset" wat deur swart bewussynsleiers soos Martin Luther King Jr voorgestaan is, verwerp. In die plek daarvan het hy swartmense aangemoedig om hul vryheid te verseker "op enige manier wat nodig mag wees". In 1964 het die leierskap van die Nasie van Islam besluit dat Malcolm X té militant geword het en dat hy die beweging skade sou aandoen as hy daarmee voortgaan. Hy is gevra om te bedank, waarna hy hom tot die ortodokse Islam (Soennisme) bekeer het en sy eie beweging, die Organisasie van Afro-Amerikaanse Eenheid, begin het. In Februarie 1965 is Malcolm X deur drie lede van die Nasie van Islam doodgeskiet terwyl hy besig was om 'n toespraak in New York te lewer.

Witmense nie meer "duiwels"

In 1975 is Elijah Mohammed dood en het een van sy seuns, Warith Deen Mohammed, by hom oorgeneem as die leier van die Nasie van Islam. Warith Deen het 'n meer gematigde en versoenende houding teenoor witmense gehad as sy voorgangers en het baie van die beweging se swart-nasionalistiese oortuigings verwerp. Onder sy leiding het die Nasie van Islam op godsdienstige vlak nader beweeg aan ortodokse Islam en ook bepaal dat witmense nie duiwels is nie en daarom lede van die beweging mag word. Hul naam is verander na "Die Wêreldgemeenskap van Al-Islam in die Weste" en daarna na die "Amerikaanse Moslem-Sending". Dié beweging bestaan steeds en is vandag grootliks 'n nie-politieke Islamitiese groep.

Nasie van Islam herleef

Warith Deen se gematigde houding het egter nie byval gevind by alle lede van die voormalige Nasie van Islam nie. In 1977 het Louis Farrakhan en 'n groep ontevrede volgelinge van Warith Deen weggebreek en hul eie beweging gestig wat hulle weer die Nasie van Islam genoem het. Farrakhan, wat in 1933 in New York gebore is as Louis Eugene Walcott, is in 1955 deur Malcolm X gewerf om by die oorspronklike Nasie van Islam aan te sluit. Hy het eers - soos Malcolm - sy van na "X" verander en daarna, in 1965, sy volle name na "Louis Haleem Abdul Farrakhan". Farrakhan en sy volgelinge het teruggekeer na die swart separatistiese leerstellings van Elijah Mohammed en Wallace Fard. Swart Moslems vandag Vandag is daar minstens sewentien groepe in die VSA wat as "Swart Moslems" geklassifiseer kan word - groepe soos die Nasie van Islam wat steeds swart separatisme en superioriteit verkondig, terwyl hulle Islam voorstaan as die "ware godsdiens van swartmense".

Aktief op verskeie terreine

Louis Farrakhan se Nasie van Islam, wat steeds verreweg die grootste van dié groepe is, het aan die begin van die 21ste eeu geakkrediteerde skole bedryf in meer as 45 Amerikaanse stede en moskees in minstens 120 stede. Alle leiers in die beweging word deur Farrakhan self gekeur en aangestel. Die Nasie van Islam gee verskeie publikasies uit en bedryf verskeie restaurante, boekwinkels en ander sake-ondernemings. Farrakhan se toesprake word ook gereeld deur televisie-uitsendings wyer verkondig.

Kontroversie oor uitsprake

Hoewel Louis Farrakhan waarskynlik nog lank nie in dieselfde asem as swart bewussynsleiers soos Martin Luther King Jr en Malcolm X genoem kan word nie, veroorsaak sy kontroversiële uitsprake dat mense toenemend van hom en die Nasie van Islam kennis neem. Sy uitsprake het hom by verskeie geleenthede veral die gramskap van die Joodse gemeenskap op die hals gehaal. Hy erken dat die Nasie van Islam anti-semitisme voorstaan. Lede van die beweging het die Joodse gemeenskap al daarvan beskuldig dat hulle die Amerikaanse samelewing manipuleer deur beheer uit te oefen oor massa-kommunikasiemiddels soos koerante, radio en televisie. Farrakhan self het die Judaïsme glo by geleentheid 'n "drein-godsdiens" en die staat van Israel 'n "onwettige staat" genoem. By geleentheid het hy Adolf Hitler, wat miljoene Jode tydens die Tweede Wêreldoorlog in strafkampe vermoor het, as 'n "baie groot man" beskryf. Hierdie uitsprake het onder meer daartoe gelei dat produkte van die Nasie van Islam se ondernemings deur Joodse verspreiders geboikot is.

Eie veiligheidsmag

Nog 'n saak wat waarnemers soms bekommerd maak oor die werksaamhede en uiteindelike doelwitte van die Nasie van Islam, is dat hulle hul eie veiligheidsmag bedryf. Dié veiligheidsmag word die "Vrug van Islam" genoem en het onder meer wagte voorsien vir die bewaking van senator Jesse Jackson tydens die Amerikaanse presidentsverkiesing in 1984. Die Vrug van Islam is volgens militêre strukture georganiseer en bied militêre en veiligheidsopleiding aan jong mans van die Nasie van Islam. Hoewel lede nie wapens dra nie, word haat teenoor witmense na bewering glo openlik tydens opleiding aangeblaas.

Miljoenman-mars in Washington

Op 16 Oktober 1995 het Farrakhan en sy beweging wêreldwyd aandag getrek met 'n reuse-saamtrek van swart Amerikaanse mans wat hulle in die stad Washington georganiseer het. Die doel van die byeenkoms, wat die "Miljoenman-mars" genoem is, was om swart mans aan te moedig om verantwoordelikheid vir hulself en hul gesinne te aanvaar. Hulle is ook aangemoedig om saam te werk ten einde dwelmgebruik, geweld en werkloosheid te bekamp. Waarnemers verskil oor die getal mans wat aan die saamtrek deelgeneem het, maar dit was waarskynlik tussen 400 000 en miljoen. Die saamtrek het die Nasie van Islam nie net opnuut op die voorgrond geplaas nie, maar het glo ook gelei tot 'n afname van swart-op-swart misdaad in die VSA. Dit het na bewering ook aanleiding daarote gegee dat meer swartmense aan Amerikaanse verkiesings deelneem en dat swartmense meer doen om mekaar te help. Rekonsiliasie of konflik? Die Nasie van Islam is al by geleentheid beskryf as "anti-alles" weens uitsprake van sy lede teen uiteenlopende sake soos onder meer "Joodse oorheersing", die Rooms-Katolieke Kerk en homoseksualisme. Telkens wanneer dit lyk asof Farrakhan en sy kollegas 'n gematigder houding inneem, vervaag hoop op rekonsiliasie weer met radikale en kontroversiële uitsprake en optredes daarna. Indien die beweging met dié pad volhou, sal die moontlikheid van konflik altyd daar wees. Aan die ander kant is daar hoop dat die Nasie van Islam en ander Swart Moslems, soos ortodokse Islamitiese groepe in veral Westerse lande, die diversiteit van die samelewings waarin hulle hul bevind, sal aanvaar en diegene wat van hulle verskil, steeds sal respekteer.