Wikipedia

Swart mense

(Aangestuur vanaf Swart mens)

Swart mense is 'n term wat in sekere lande gebruik word, dikwels in sosiaal gegronde stelsels van rasse-klassifikasie of etnisiteit, om mense met donker gelaatstrekke te beskryf teenoor ander bevolkingsgroepe. Die betekenis van die uitdrukking verskil ook baie wyd, beide tussen en in gemeenskappe, en hang baie af van konteks. Vir baie ander indiwidue, gemeenskappe en lande word "swart" as 'n neerhalende, uitgediende, of andersins as 'n onverteenwoordigende etiket beskou, en word dit gevolglik nie gebruik of gedefinieer nie.

Bekende swart mense van die VSA
Swart kinders in Namibië

Verskillende gemeenskappe pas verskillende kriteria toe van wie word as "swart" geklassifiseer, en hierdie sosiale verskille het ook deur die jare verander. In 'n aantal lande beïnvloed maatskaplike veranderlikes klassifikasie net soveel as die kleur van iemand se vel, en die sosiale kriteria vir "swartheid" wissel. Byvoorbeeld in Noord-Amerika is die term swart mense nie noodwendig 'n aanduiding van 'n persoon se velkleur of sy etnisiteit nie, maar is eerder 'n sosiaalgegronde rasse-klassifikasie wat verband hou daarmee of die indiwidu 'n Afro-Amerikaner is met geskiedenis wat met die geïnstitusionaliseerde slawerny vereenselwig kan word. In Suid-Afrika en Latyns-Amerika word daar nie noodwendig na gemengde rasse as "swart" gekyk nie. In ander streke soos Australasië het setlaars die term "swart" gebruik, Andersins was dit ook deur die plaaslike bevolking met die verskillende geskiedkundige agtergrond en verskillende voorvaderlike agtergrond gebruik om te identifiseer.

Afrika

Noord-Afrika

 
'n 1820-tekening van 'n Boek van Poorte-fresco van die graf van Seti I, wat van links af, vier groepe mense uitbeeld: 'n Libiër (Berbers), 'n Nubiër ("Nehesu"), 'n Asiër ("Aamu") en 'n Egiptenaar ("Reth")
 
Soldate van die Vrye Arabiese Legioen in Griekeland, September 1943.

Die Romeinse Ryk het eers met Mauritanië geskakel voordat dele van die gebied later deur die Romeine oorgeneem is. Mauritanië was gedurende die klassieke periode 'n staat wat die moderne Marokko, die westelike deel van Algerië en die Spaanse stede van Ceuta en Melilla ingesluit het. Die mense van die streek word in die klassieke literatuur na verwys as die Mauri wat later na Moors in Engels ontwikkel het.[1]

Daar is talle gemeenskappe met donker velle in Noord-Afrika, van wie sommiges terugdateer na die prehistoriese samelewings. Ander is afstammelinge van die historiese Trans-Sahara-mensehandel, en/of, nakomelinge van die Arabiese invalle van die 17de eeu, nasate van slawe van die Arabiese slawehandel in Noord-Afrika.[2][3]

In die 18de eeu het die Marokkaanse sultan Moulay Ismail, die "Bloeddorstige" (1672–1727) vir hom 'n korps van 150 000 slawe opgelei, sy Swart Wag, om die land en sy mense onderdanig te hou.[4][5]

Volgens Dr Carlos Moore van Brasilië se universiteit in die staat Bahia, het die Afro-veelrassiges, insluitende die Arabiere van Noord-Afrika, in die 21ste eeu hulself in dieselfde lig beskou as die veelrassiges in Latyns-Amerika. Hy het gevind dat Arabiere wat swart lyk, baie soos die Latyns-Amerikaners wat ook swart gelaatstrekke het, beskou hulself wit op grond van hul blanke voorsate uit hul verre verlede.[6]

Die voormalige Egipiese president Anwar Sadat se ma was 'n donker Nubiese Soedannese vrou, en sy pa 'n Egiptenaar met ligte gelaatstrekke. In antwoord op 'n advertensie vir 'n rol as 'n toneelspeler, het die jong Sadat homself so beskryf: "Ek is nie wit nie, maar ek is ook nie regtig swart nie. My swartheid neig om rooierig te wees".[7]

As gevolg van die patriargale aard van die Arabiese samelewing, het Arabiese mans, insluitende in die dae van die slawehandel in Noord-Afrika, meer vroue as mans as slawe gebruik. Hulle het meer slavinne as mans vir huishoudelike en landbouwerk gebruik. Die mans glo die Koran bied 'n slawemeester toestemming vir 'n seksuele verhouding met 'n slavin buite die huweliksverband. Dit het tot baie veelrassige kinders gelei. Wanneer 'n slawin by haar Arabiese meester swanger raak word sy as umm walad of "moeder van 'n kind" gesien, 'n status wat haar voorregte laat geniet. Die kind mag erf by sy vader, so veelrassige kinders mag in al die rykdomme van sy vader deel.[8] Aangesien die gemeenskap patriliniêr is ontvang die kind sy vader se sosiale status by geboorte en word dus vry gebore.

Sommiges het selfs hul vaders as heersers opgevolg. Soos byvoorbeeld het sultan Ahmad al-Mansur van 1578 tot 1608 oor Marokko geheers. Hy was tegnies nie as 'n veelrassige slawekind gereken nie want sy ma was 'n Fulani en 'n bywyf van sy vader.[9]

Suid-Afrika

 
Nelson Mandela, 'n Xhosa, het die ANC se vryheidstryd teen apartheid in Suid-Afrika gelei.

In Suid-Afrika was daar gedurende kolonialisme baie verhoudings tussen Europese mans en Bantoe- en Khoisan-vroue wat kinders met gemengde ras voortgebring het. Namate die Europese setlaars beheer oor die gebied gekry het, is die veelrassige kinders verstoot en na tweedeklasstatus verlaag. In die middel van die 20ste eeu het die regering die bevolking in vier rasgroepe verdeel: swart, wit, Asiër (hoofsaaklik Indiërs) en Kleurlinge. Die Kleurlinge sluit in die gemengde Bantoe, Khoisan en Europese nasate (met Maleier-afstammelinge – veral in die Wes-Kaap).

Gedurende die apartheidsera is diegene wat as Kleurlinge geklassifiseer is, onderdruk en teen gediskrimineer. Hulle het egter meer regte geniet en 'n ietwat beter sosiaal-ekonomiese lewe geniet as die burgers wat as swartes geklassifiseer is. Die regering het vereis dat die Kleurlinge en die swartes in afsonderlike woongebiede van die wittes woon.

Behalwe hul voorkoms, kan Kleurlinge weens hul taal van swarte mense onderskei word. Die meeste van hulle praat Afrikaans of Engels vlot as eerste taal.[10]

Asië

Wes- Asië

Arabiese Skiereiland

 
Bilal ibn Rabah (bo-op die Kaäba, Mekka) was 'n voormalige Ethiopiese slaaf en die eerste muezzin, ca. 630.

Geskiedkundiges raam dat tussen die geboorte van Islam en die afskaffing van slaweny in die middel-20ste eeu in die Arabiese Skiereiland ,[11] is tussen 10 tot 18 miljoen swart Afrikane (wat bekend was as die Zanj) deur Arabiese slawehandelaars na die Arabiese Skiereiland en naburige state verskeep.[12] Dit is by verre baie meer as die aantal slawe wat na die Amerikas geneem was. Daar is verskeie faktore wat die slawe se nasate in die 21ste eeu Arabiese gemeenskappe baie sigbaar maak. Die handelaars het baie meer vroue as mans verskeep aangesien daar 'n aanvraag na hulle was om as bywywe in harems in die Arabiese Skiereiland en buurstate te dien. Manlike slawe is gekastreer om as wagte vir die harems diens te doen. Die dodetol onder die swart Afrika-slawe was hoog weens die gedwonge arbeid. Daar is verskeie kenmerkende Afro-Arabiese gemeenskappe wat in die Arabiese Skiereiland en die buurstate oorleef het.[13][14]

Genetiese studies het gevind dat daar 'n aansienlike persentasies gene van vroue uit Afrika in die are van die Arabiese gemeenskappe in die Arabiese Skiereiland en die buurstate vloei. 'n Gemiddeld van 38% van die moederlike afstammelinge in Jemen is regstreekse afstammelinge uit Afrika,[15][16] 16% in Oman-Katar,[16] en 10% in Saoedi-Arabië-Verenigde Arabiese Emirate.[16]

Kenmerkende en self-geïdentifiseerde swart gemeenskappe is in lande soos Irak aangemeld. Volgens navorsing is daar sowat 1.2 miljoen swart mense wat vertel van 'n leeftyd van diskriminasie. Hierdie afstammelinge van die Zanj het aansoek by die regering gedoen vir minderheidstatus, wat sekere setels in die parlement sal verseker vir politieke verteenwoordigers van hul bevolking.[17] Volgens Alamin M Mazrui word die meeste van hierdie sigbare Afrika-afstammelinge steeds in die Arabiese Skiereiland en omliggende state as Arabiere erken en nie as swart nie.[18]

Israel

 
'n Afro-Hebreeuse Israeliet van Jerusalem

Sowat 150 000 Oos-Afrikane en swart mense bly in Israel, wat byna 2% van die land se bevolking uitmaak. Die meeste van hulle, sowat 120 000, is Beta Israel,[19] van wie die meeste in die 1980's en 1990's uit Ethiopië gekom het.[20] Dan is daar ook nog meer as 5 000 van die Afro-Hebreeuse Israeliete van Jerusalem- beweging wat nasate is van Afro-Amerikaners wat in die 20ste eeu na Israel verhuis het.

Turkye

 
'n Bashi-bazouk van die Ottomaanse Ryk, skildery deur Jean-Léon Gérôme, 1869.

Die verskuiwings het verskeie eeue gelede begin gebeur, gedurende die Ottomaanse Ryk, toe tienduisende van die Zanj deur slawehandelaars na die plantasies en landbougebiede in die hedendaagse Antaya en Istanboel gebring is.[21][22][23]

Suid-Asië

 
'n Siddhi-meisie van die stad Yellapur in die distrik Uttara Karnataka, Karnataka, Indië.

Die Siddhi is 'n etniese groep wat in Indië en Pakistan woon en is afstammelinge van die Bantoevolke van Suidoos-Afrika wat deur Arabiese en Portugese slawehandelaars na die Indiese subkontinent verskeep is.[24] Hoewel dit plaaslik aanvaar word dat Siddhi afgelei word van 'n woord wat swart beteken,[25] kom die term inderdaad van die woord Sayyid, die titel van die kapteins van die Arabiese vaartuie wat die Siddhi-setlaars eeerste na die gebied gebring het.[26][25][27]

Suidoos-Asië

 
'n Ati-vrou in Filippyne, die Negritoes is 'n inheemse bevolking van Suidoos-Asië.

Negritoes was vermoedelik die eerste inwoners van Suidoos-Asië. Nadat hul aanvanklik Taiwan,[28] Vietnam,[29] en verskillende dele van Asië bewoon het, is hulle nou hoofsaaklik tot Thailand,[30] die Maleisiese eilandgroep, en die Andaman- en Nicobar-eilande van Indië beperk.[31] Negrito beteken 'klein swart mense' in Spaans (negrito is die Spaanse verkleinwoord van "negro", dit wil sê 'klein swart mensie'); dit is wat die Spaanse koloniste die inboorlinge noem wat hulle in die Filippyne teëgekom het.[32] Die woord 'Negrito' self het kritiek gekry in lande soos Maleisië, waar dit nou uitruilbaar is met die meer aanvaarbare Semang,[33] alhoewel hierdie term eintlik na 'n spesifieke groep verwys.

Negritoes in die Filippyne, en Suidoos-Asië in die algemeen, kom voor baie diskriminasie te staan. Gewoonlik word hulle gemarginaliseer en leef hulle in armoede, en hulle kan nie werk kry wat hulle sal onderhou nie.[34]

Europa

Wes-Europa

Spanje

 
Die Spaanse sangeres Concha Bulka

Die term "More" is oor die algemeen in Europa gebruik om neerhalend na Moslems te verwys,[35] veral diegene van Arabiese en Berber-afkoms, hetsy hulle in Noord-Afrika of Iberië bly.[36] Die More was nie kenmerkende of selfgedefinieerde mense nie.[37] Die Middeleeuse en vroeë moderne Europeërs het die naam Moor vir Arabiese Moslems, Berbers, swart Afrikane en selfs vir Europeërs gegee.[38]

Verenigde Koninkryk

Volgens statistieke van 2001 woon daar meer as een miljoen swartes in die Verenigde Koninkryk.[39]

Frankryk

Hoewel etniese sensus onwettig is in Frankryk, word daar geraam dat daar sowat 2,5 tot 5 miljoen swartes in die land bly.[40][41]

Nederland

Afro-Hollanders kom van die voormalige en huidige Nederlandse gebiede soos Aruba, Bonaire, Curaçao, Sint Maarten en Suriname.

Oos-Europa

 
'n "Neger"- bergklimmer in Abchasië, 1870.

Toe Afrikastate onafhanklikheid verkry het in die 1960's het die Sowjetunie baie van die kontinent se burgers genooi om in Rusland te kom studeer. Só het daar oor 'n tydperk van 40 jaar meer as 400 000 studente uit Afrika na Rusland vertrek om verder te gaan studeer.

Sien ook

Verwysings

  1. ↑ "Online Etymology Dictionary" (in Engels). Etymonline.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 30 Desember 2016. Besoek op 12 Mei 2014.
  2. ↑ Frigi et al. 2010, Ancient Local Evolution of African mtDNA Haplogroups in Tunisian Berber Populations, Human Biology, Volume 82, Number 4, Augustus 2010.
  3. ↑ Harich et .al 2010, The trans-Saharan slave trade – clues from interpolation analyses and high-resolution characterization of mitochondrial DNA lineages.
  4. ↑ Lewis, Race and Slavery in the Middle East Geargiveer 1 April 2001 op Wayback Machine, Oxford University Press, 1994.
  5. ↑ "Abīd al-Bukhārī (Moroccan military organization)".
  6. ↑ Musselman, Anson. "The Subtle Racism of Latin America". UCLA International Institute. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2003. Besoek op 13 April 2016.
  7. ↑ Joseph Finklestone, Anwar Sadat: Visionary Who Dared, bl. 5–7, 31.
  8. ↑ Hunwick, John. "Arab Views of Black Africans and Slavery" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 7 Desember 2011. Besoek op 13 April 2016.
  9. ↑ Labbé, Theola; Omar Fekeiki (11 Januarie 2004). "A Legacy Hidden in Plain Sight". Washington Post. Besoek op 29 Januarie 2008.
  10. ↑ du Preez, Max (13 April 2006). "Coloureds – the most authentic SA citizens". The Star.
  11. ↑ A. Klein (2002), Historical Dictionary of Slavery and Abolition, Page xxii, https://books.google.com/books?isbn=0810841029: Saudi Arabia and Yemen abolished slavery in 1962, Oman in 1970.
  12. ↑ "Welcome to Encyclopædia Britannica's Guide to Black History" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Oktober 2014.
  13. ↑ Labb¿, Theola (11 Januarie 2004). "A Legacy Hidden in Plain Sight". The Washington Post. Besoek op 25 April 2010.
  14. ↑ "Dr Susan".
  15. ↑ Rídl, Jakub; Edens, Christopher M.; Černý, Viktor (2010). "Mitochondrial DNA Structure of Yemeni Population: Regional Differences and the Implications for Different Migratory Contributions". The Evolution of Human Populations in Arabia. Vertebrate Paleobiology and Paleoanthropology. p. 69. doi:10.1007/978-90-481-2719-1_5. ISBN 978-90-481-2718-4.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Abu-Amero, Khaled K; Larruga, José M; Cabrera, Vicente M; González, Ana M (2008). "Mitochondrial DNA structure in the Arabian Peninsula". BMC Evolutionary Biology. 8: 45. doi:10.1186/1471-2148-8-45. PMC 2268671. PMID 18269758.
  17. ↑ Timothy Williams, "In Iraq's African Enclave, Color is Plainly Seen", The New York Times, 2 Desember 2009: "But on the packed dirt streets of Zubayr, Iraq’s scaled-down version of Harlem, African-Iraqis talk of discrimination so steeped in Iraqi culture that they are commonly referred to as "abd" — slave in Arabic — prohibited from interracial marriage and denied even menial jobs.
  18. ↑ Alamin M. Mazrui et al., Debating the African Condition (2004), ISBN 1-59221-145-3, p. 324: "But many Arabs were themselves Black.
  19. ↑ "The Ethiopian Population In Israel", Reuters. 16 Julie 2009.
  20. ↑ "Why Jews see racism in Israel", Christian Science Monitor, 1 September 2009.
  21. ↑ "Ayvalık'ın renkli derneği. Retrieved 28 Augustus 2008" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Oktober 2015.
  22. ↑ "Turks with African ancestors want their existence to be felt" Geargiveer 11 Desember 2013 op Wayback Machine, Today's Zaman, 11 Mei 2008.
  23. ↑ Terence Walz, Kenneth M. Cuno (2010). Race and Slavery in the Middle East: Histories of Trans-Saharan Africans in Nineteenth-century Egypt, Sudan, and the Ottoman Mediterranean. American University in Cairo Press. p. 190. ISBN 9774163982.
  24. ↑ Shah, Anish M.; et al. (15 Julie 2011). "Indian Siddis: African Descendants with Indian Admixture". American Journal of Human Genetics. 89 (1): 154–161. doi:10.1016/j.ajhg.2011.05.030. Besoek op 18 Desember 2012.
  25. ↑ 25,0 25,1 Albinia, Alice (2012). Empires of the Indus: The Story of a River. UK: Hachette. ISBN 0-393-06322-4.
  26. ↑ Vijay Prashad (2002), Everybody Was Kung Fu Fighting: Afro-Asian Connections and the Myth of Cultural Purity, Beacon Press, ISBN 0-8070-5011-3, https://books.google.com/?id=xiO6zUS9gigC, "… since the captains of the African and Arab vessels bore the title Sidi (from Sayyid, or the lineage of the prophet Muhammad), the African settlers on the Indian mainland came to be called Siddis …" 
  27. ↑ "Services of Sheedis for Sindh recalled". Dawn (in Engels). 16 Desember 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Desember 2019. Besoek op 5 Januarie 2014.
  28. ↑ Jules Quartly (27 November 2004). "In honor of the Little Black People". Taipei Times. p. 16. Besoek op 6 Mei 2018.
  29. ↑ Vietnam. Bộ ngoại giao. Ministry of Foreign Affairs. 1969. p. 28.
  30. ↑ "35. The Negrito of Thailand". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Mei 2013.
  31. ↑ The Houghton Mifflin Dictionary of Geography. Wisconsin: Houghton Mifflin Company. 1997. ISBN 978-0-395-86448-7.
  32. ↑ William Marsden (1834). "On the Polynesian, or East-Insular Languages". Miscellaneous Works of William Marsden. Parbury, Allen. p. 4.
  33. ↑ Hajek, John (Junie 1996). "Unraveling Lowland Semang". Oceanic Linguistics. 35 (1): 138–141. doi:10.2307/3623034. JSTOR 3623034.
  34. ↑ "Beyond the beach: The untold story of Boracay's Ati tribe". GMA News Online (in Engels (VSA)). Besoek op 6 Mei 2018.
  35. ↑ Menocal, María Rosa (2002).
  36. ↑ Baker, John R. "Race". Oxford University Press: 226. Besoek op 12 Maart 2014. In one sense the word 'Moor' means Mohammedan Berbers and Arabs of North-western Africa, with some Syrians, who conquered most of Spain in the 8th century and dominated the country for hundreds of years. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  37. ↑ Ross Brann, "The Moors?"
  38. ↑ Blackmore, Josiah (2009). Moorings: Portuguese Expansion and the Writing of Africa. University of Minnesota Press. pp. xvi, 18. ISBN 978-0-8166-4832-0.
  39. ↑ NBPA Website Geargiveer 17 Februarie 2010 op Wayback Machine The emphasis is on the common experience and determination of the people of African, African-Caribbean and Asian origin.
  40. ↑ Europe's Minority Politicians in Short Supply.
  41. ↑ "In officially colorblind France, blacks have a dream – and now a lobby", Csmonitor.com. 12 Januarie 2007.
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Swart_mense&oldid=2704386"