Neerslag
| Subklas van | hidrometeoor |
|---|---|
| Onderdeel van | weer |
| Oorsaak | wolk |
| Gekarakteriseer deur | hoeveelheid neerslag |
| Wikidata-eienskap | neerslaghoogte |
Neerslag is 'n atmosferiese verskynsel waar water in die vorm van waterdruppels, ys, of sneeu, meestal afkomstig uit wolke, na die aarde val. Sodra die water of ys die grond bereik, word dit as as neerslag beskou. Neerslag is deel van die aarde se watersiklus.
Die hoeveelheid neerslag word met 'n reënmeter gemeet wat die hoeveelheid in millimeters (mm) aandui. Een millimeter neerslag stem ooreen met 1 liter op 'n horisontale oppervlakte van 1 m². Die neerslag op die aarde varieer beduidend, tussen 50 en 200 mm per jaar in woestyngebied tot meer as 10 000 mm per jaar in tropiese gebiede.
Die lug bevat altyd 'n hoeveelheid waterdamp, en die maksimale hoeveelheid is afhanklik van die temperatuur. Die meteoroloog verwys normaalweg na die relatiewe humiditeit of betreklike vogtigheid en bedoel daarmee die hoeveelheid vog in die lug op 'n bepaalde tydstip en by 'n gegewe temperatuur, wat uitgedruk word as 'n persentasie van die maksimum hoeveelheid vog in die lug by hierdie temperatuur.
Wanneer die lug by 'n sekere temperatuur versadig is aan vog, is die relatiewe humiditeit dus 100 %, terwyl 'n relatiewe humiditeit van 50 % beteken dat die lug net die helfte van die vog bevat wat dit by daardie temperatuur kan hou, By ʼn toename in temperatuur sal die relatiewe humiditeit daal (warm lug hou meer vog as koue lug) indien die voggehalte konstant bly.
Dit hou verder in dat die relatiewe humiditeit sal toeneem by 'n temperatuurafname terwyl die voggehalte konstant bly. Wanneer die voggehalte as gevolg van verdamping verhoog word, sal die relatiewe humiditeit by konstante temperatuur toeneem. Die kondensasiepunt word in die meteorologie die doupunt genoem.
In die vrye atmosfeer, by suiwer lug, is die bereiking van die doupunt egter nie genoeg om kondensasie te veroorsaak nie. Die waterdruppeltjies wat uit die waterdamp ontstaan, is aanvanklik so klein dat die oppervlak daarvan sterk gekrom en die oppervlakspanning baie groot is. Dit veroorsaak dat die gevormde druppeltjies direk verdamp.
Vir werklike druppelvorming is dit noodsaaklik dat die watermolekules hulle heg aan vaste of vloeibare deeltjies wat nie te klein is nie. In die atmosfeer is 'n oorvloed van sulke deeltjies, wat as kondensasiekerne bekend staan, aanwesig, Hulle kan op allerlei maniere in die atmosfeer beland, byvoorbeeld deur vulkaniese uitbarstings (asdeeltjies), deur wind (mikroörganismes van die land en soutdeeltjies uit die see) en deur menslike bedrywighede (nywerhede, verkeer).
Dikwels is die kondensasiekerne in die atmosfeer higroskopies, dit wil sê hulle trek vog uit die atmosfeer aan en bevorder daardeur die kondensasieproses. In stede en nywerheidsgebiede lê die aantal kondensasiekerne meestal in die omgewing van 100 000 tot 1 000 000 per cm3.
Yskristalle vorm om vrieskerne of by - 40 °C, waarby die waterdamp sonder 'n kern kristalliseer. Hierdie kristalle is hoofsaaklik seskantig en kan aaneengroei en sneeuvlokke vorm. Die yskristalle kan ook in aanraking kom met waterdruppeltjies in 'n wolk, sodat die water in 'n lagie om die kristal vries. Die neerslag wat so gevorm word, staan bekend as sagte hael.
Die afsonderlike wolkelemente (waterdruppeltjies en yskristalletjies) het afmetings van ongeveer 0,01 mm en is so lig dat hulle vanweë die turbulente lugstrome kan bly sweet. By motreën is die druppelafmeting ongeveer 0, 1 mm en by reën 1 tot 2,5 mm. Dit was lank onbekend hoe hierdie klein druppeltjies tot groteres verenig raak. Die eerste poging om uitsluitsel hieroor te kry, het gekom van die Sweedse meteoroloog Tor Bergeron.
Die Tor Bergeron-proses het veral betrekking op die middelbreedtes. Dit berus op die verskil in die dampspanning bokant 'n onderverkoelde waterdruppeltjie en yskristalletjie. Hierdie dampspanning is in die eerste geval die grootste omdat die ontsnapping van 'n watermolekule uit water minder energie vereis as die ontsnapping uit 'n yskristalletjie.
Daar ontstaan hierdeur 'n vervoer van waterdamp van die waterdruppels na die yskristalletjie, wat so verder aangroei, Die proses verloop taamlik vinnig by temperature tussen - 10 en - 20 °C. Uiteindelik word die yskristalletjies so swaar dat dit begin val, en in die proses vang dit nog meer waterdruppeltjies op. Die aangroeiende yskristalle kan by enkele grade benede vriespunt aangroei tot sneeuvlokke.
As die vlokke deur koue lug val, bereik dit die aarde as sneeu. As die temperatuur egter hoër is, smelt die sneeu en val dit as reën op die aarde. Hael word by heftige konveksie gevorm. Reëndruppels word deur sterk lugstrome bo die vriesvlak in die donderwolk gevoer, waar die druppels vries. As gevolg van konveksie word die bevrore druppels benede die vriesvlak gevoer en 'n lagie water versamel om die korrel.
By verdere opstyging en daling word die proses herhaal en die haelkorrel word al hoe groter totdat dit swaar genoeg is om deur die opheffende lugstroming na die aarde te val. Ysreën bestaan aan die ander kant uit bevrore reëndruppels en word gevorm wanneer die dalende druppels 'n luglaag teëkom waar daar vriespunttemperature heers.
Vorme
wysigDie volgende vorme van neerslag kom voor:
Vorming van neerslag
wysigNeerslag val uit wolke wat gevorm word deur kondensasie van afgekoelde waterdampe. Wolke bestaan uit klein saamgepakte waterdruppels en yskristalle. As gevolg van die ligte massa word wolke deur lugstrome meegevoer. Die valsnelheid is baie laag en dit kan verskeie dae neem om die aarde se oppervlak te bereik, dit kan selfs weer verdamp voor dit die grond bereik.
-
Konveksie neerslag. -
Orografiese neerslag.
Bronnelys
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409702, volume 29, bl. 151 - 154
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Neerslag.
