Outeur (skrywer)

'n Outeur word eng gedefinieer as die skepper van enige geskrewe werk en kan dus ook as 'n skrywer beskryf word. Die onderskeid lê gewoonlik daarin dat 'n outeur die skrywer van een of meer groot werke, soos boeke of dramas, is.

Wetlike aspekte van outeurskap

'n Kopieregsertifikaat wat die outeurskap van 'n bewys van Fermat se stelling sertifiseer, uitgegee deur die Staatsdepartement van Intellektuele Eiendom van die Oekraïne.

In die kopieregwette van verskeie regsgebiede is daar min buigsaamheid rakende dit wat as outeurskap geld. Die Kopieregkantoor van die Verenigde State definieer kopiereg byvoorbeeld as "'n vorm van beskerming wat die wette van die Verenigde State aan outeurs van oorspronklike werke … bied". Om "outeur" van enige "literêre, dramatiese, musikale, artistiese of sekere ander intellektuele werke te wees, verleen sekere regte aan hierdie persoon (die eienaar van die kopiereg), veral die eksklusiewe reg om enige produksie of verspreiding van hulle werk te magtig of daarby betrokke te wees. Enige persoon of entiteit wat intellektuele eiendom wil gebruik wat deur kopiereg beskerm word, moet die kopiereghouer se toestemming ontvang om hierdie werk te gebruik, en sal dikwels gevra word om vir die gebruik van die materiaal te betaal. Na afloop van 'n vasgestelde tyd verval die kopiereg op die intellektuele werk en word dit openbare besit en kan dit onbeperk gebruik word. 'n Interessante aspek van outeurskap en kopiereg is dat dit op baie regsgebiede met 'n outeur se afsterwe aan iemand anders oorgedra kan word. Die persoon wat die kopiereg erf, is nie die outeur nie, maar geniet dieselfde regsvoordele.

Sekere vrae ontstaan oor die toepassing van kopieregwette. Hoe is dit byvoorbeeld van toepassing op die komplekse kwessie van "fan"-fiksie. Outeurs kan verskillende van die regte op verskillende tye aan verskillende partye vir verskillende doeleindes en gebruike uitdeel, soos die reg om 'n storielyn vir 'n rolprent aan te pas, maar met verskillende karaktername aangesien die karakters reeds deur 'n ander maatskappy vir 'n televisiereeks of videospeletjies gebruik word. 'n Outeur verbeur sy regte wanneer hy onder kontrak werk, soos wanneer hy opdrag ontvang om 'n spesifieke werk te skep (wanneer 'n outeur byvoorbeeld deur 'n munisipale owerheid aangestel word om 'n toergids op te stel waarvan die regte uitsluitlik aan die munisipaliteit behoort), of wanneer materiaal geskryf word deur intellektuele eiendom te gebruik wat aan ander behoort (soos wanneer 'n roman of draaiboek geskryf word wat 'n nuwe aflewering in 'n reeds gevestigde media-franchise is).

Filosofiese sienings oor die aard van outeurskap

Mark Twain was 'n prominente Amerikaanse outeur in verskeie genres insluitend fiksie en joernalisme gedurende die 19de eeu.

In literatuurteorie wys kritici op komplikasies in die term outeur wat verder strek as net die komponente waaruit outeurskap in 'n wetlike opset bestaan. In die nasleep van postmoderne letterkunde, het kritici soos Roland Barthes en Michel Foucault die rol en relevansie van outeurskap ten opsigte van die betekenis of interpretasie van 'n teks ondersoek.

Barthes bevraagteken die idee dat 'n teks aan 'n enkele outeur toegeskryf kan word. In sy essay, "Death of the Author" (1968), skryf hy dat dit die taal is wat praat, nie die outeur nie. Hy beweer dat dit die woorde en taal van 'n teks is wat die betekenis aan die lig bring, nie iemand wat die wetlike verantwoordelikheid vir die produksieproses dra nie. Die verduideliking en betekenis van 'n werk hoef nie by die skepper daarvan gesoek te word nie. Die psige, kultuur, fanatisme van 'n outeur kan buite rekening gelaat word wanneer 'n teks geïnterpreteer word, want die woorde self, as deel van die taaltradisies, is ryk genoeg. Om 'n geskrewe werk te interpreteer sonder om die roem van die outeur, sy smake, passies en swakhede in ag te neem, impliseer dat die taal praat, nie die outeur nie.

Michel Foucault redeneer in sy essay "What is an author?" (1969) dat alle outeurs skrywers is, maar dat alle skrywers nie outeurs is nie. Hy skryf dat alhoewel "'n privaatbrief dalk 'n ondertekenaar het — dit nie 'n outeur het nie". Om die titel outeur aan enige geskrewe werk toe te skryf, impliseer dat sekere standaarde aan die teks toegeskryf word wat, volgens Foucault, saam met die idee van "die outeurfunksie" optree. Foucault se outeurfunksie is die idee dat 'n outeur slegs as 'n funksie van 'n geskrewe werk, as gedeelte van die struktuur, bestaan, maar nie noodwendig deel van die vertolkende proses is nie.

Die literatuurkritici Barthes en Foucault stel voor dat lesers nie op die idee van een oorkoepelende stem staatmaak wanneer hulle 'n geskrewe werk interpreteer nie. Hulle waarsku dat vertolkings kan skade ly wanneer die onderwerp van inherent betekenisvolle woorde en taal met die persoonlikheid van die skrywerstem geassosieer word. Lesers behoort die teks eerder in terme van die taal as "outeur" vertolk.

Verhouding met die uitgewer

Die outeur van 'n werk ontvang óf 'n persentasie wat volgens groothandel bereken is óf 'n spesifieke fooi óf 'n vaste bedrag vir elke boek wat verkoop word. Uitgewers verminder die risiko van hierdie soort ooreenkoms deur in te stem om die bedrag eers te betaal nadat 'n sekere hoeveelheid kopieë verkoop is. Gevestigde en suksesvolle outeurs kan 'n voorskot ontvang wat teen toekomstige tantieme vasgestel is, maar dit is nie meer 'n algemene gebruik nie. Die meeste onafhanklike uitgewers betaal tantieme as 'n persentasie van die netto ontvangste. Volgens hierdie reëling hoef die outeur niks tot die publikasiekoste by te dra nie. Die koste en finansiële risiko word deur die uitgewer gedra wat dan die grootste persentasie van die ontvangste sal ontvang.

By opdragpublikasies tref die uitgewer al die publikasiereëlings en die outeur dek al die uitgawes. Hierdie soort uitgewer vra normaalweg 'n vaste fooi vir die reëlings rondom publikasie, voorsien 'n verkoopplatform en ontvang 'n persentasie van elke kopie wat verkoop word. Die outeur ontvang die res van die geld. 'n Alternatiewe selfpubliseringsmetode wat algemeen voorkom, is om 'n druk-op-aanvraag publiseerplatform te gebruik, maar hierdie soort platform produseer boeke wat slegs by beperkte afsetplekke beskikbaar is en nie deur hoofstroom verspreiders en boekwinkels verkoop word nie (CreateSpace is byvoorbeeld eksklusief aan Amazon).

Verhouding met redigeerder

Die verhouding tussen die outeur en redigeerder, baie keer die outeur se enigste skakel met die uitgewers, word dikwels as die spanningsarea gekarakteriseer. Die outeur sal sy lesers gewoonlik slegs bereik indien die verhaal die redigeerder se aandag trek. Die outeur is nie meer die enigste noodwendige betekenismaker nie, maar die invloed van die redigeerder en uitgewer word ingesluit ten einde die gehoor as sosiale handeling by die skryfproses te betrek. Daar is drie hoofareas wat deur redigeerders gedek word - Taalversorging (die nagaan van die grammatika en spelling en die korrigering van spelfoute), Storie ('n potensiële area van groot angs vir outeur sowel as uitgewer) en Uitleg (die opstel van die laaste proef vereis dikwels klein veranderinge. 'n Uitlegredakteur moet sorg dat dit nie die sin van die teks verander nie).

In Pierre Bourdieu se essay "The Field of Cultural Production" word die uitgewersbedryf as'n "ruimte van literêre of kunstige posisionering" of 'n "strydveld" uitgebeeld wat deur die spanning en beweging onder die verskeie posisies in die veld gedefinieer word. Vir die outeur in die besonder, beteken outeurskap dat die teks deel van sy identiteit uitmaak, en daar is baie op die spel in die onderhandeling van gesag oor daardie identiteit. As "kulturele beleggers" vertrou die uitgewers op die redigeerder-posisie om 'n goeie belegging in "kulturele kapitaal" te identifiseer wat uiteindelik kan groei om 'n ekonomiese kapitaalopbrengs vir alle posisies te verseker.

Volgens die studies van James Curran het die sisteem van gedeelde waardes onder redigeerders in Brittanje druk op outeurs geplaas om te skryf om aan die redigeerders se verwagtings te voldoen. Die fokus word dus van die lesersgehoor weggeneem en die verhouding tussen outeurs en redigeerders en skryf as 'n sosiale handeling word onder spanning geplaas. Selfs boekresensies deur redigeerders is van groter belang as die leserskap se reaksie op die teks.

Vergoeding

Volgens 'n standaardkontrak met 'n outeur bestaan vergoeding gewoonlik uit 'n betaling in die vorm van 'n voorskot en tantieme. 'n Voorskot is 'n ronde bedrag wat voor publikasie betaal word. 'n Voorskot moet eers uitverdien wees voordat tantieme betaal kan word. 'n Voorskot kan in twee ronde bedrae betaal word: die eerste betaling by kontraktekening, en die tweede by aflewering van die voltooide manuskrip of publikasie.

In sommige lande verdien outeurs ook 'n inkomste van 'n staatskema. Binne hierdie skemas ontvang outeurs 'n bedrag vir die aantal kopieë van hulle boeke in opvoedkundige en/of openbare biblioteke.

Baie outeurs vul hulle inkomste uit boekverkope aan met openbare spreekgeleenthede, skoolbesoeke, toelae en dosent-/onderwysposte.

Spookskrywers, tegniese skrywers en handboekskrywers word normaalweg op 'n ander manier betaal: gewoonlik 'n vaste fooi of 'n per-woord-tarief in plaas van 'n persentasie van verkope.

Sien ook

• Lys van outeurs