Pranas Domšaitis
Pranas Domšaitis (gebore Franz Karl Wilhelm Domscheit, 15 Augustus 1880 – 14 November 1965) was 'n Pruisies-Litause kunstenaar.
Domšaitis is gebore in Cropiens, 'n dorpie in die Koninkryk Pruise naby die grens met Litaue. Domšaitis het tot op die ouderdom van 27 geboer.[1][2] Onder borgskap van Max Liebermann studeer hy in 1907 by die Koninklike Akademie van Fyn Kunste in Königsberg, en gradueer in 1910. Dit was sy eerste formele akademiese opleiding.[2] Daarna reis hy na verskeie Europese hoofstede, waar hy ook studeer. Daar is hy sterk beïnvloed deur 'n ontmoeting met Edvard Munch.[2] Hy het vriende geword met die kunstenaar Fritz Ascher van Berlyn, en saam met hom gereis. Ascher het in 1919/20 'n portret van hom geteken. Tydens die Eerste Wêreldoorlog spandeer hy sy tyd deels op sy ouers se plaas, en deels in militêre diens. Daarna hervat hy sy reise en artistieke loopbaan. Sy suksesvolle uitstallings in Duitsland, Switserland, Oostenryk, Roemenië en Turkye, is egter op rampspoedig wyse gevolg deur die insluiting van sy werke in 'n 1937-uitstalling van "Ontaarde kuns" (die Nazi beskrywing van moderne kuns) en die verwydering van sy werke uit Duitse museums.[2] In 1938 begin hy sy foto's onderteken met die Litause weergawe van sy naam (hy het in 1920 'n Litause burger geword).[2] Tydens die oorlog het hy "onskadelik" stillewes geskilder.
In 1949 het die Universiteit van Kaapstad in Suid-Afrika sy vrou, die sanger Adelheid Armhold, 'n pos as senior lektor aangebied. Hy het die res van sy lewe daar deurgebring.[1][2]
Sy jeugdige styl is beskryf as romantiese realisme of as spirituele impressionisme, en later as 'n vermenging van "... Chagall se betowerende visioene, die skuldelose vroomheid van Rouault, die resonante kleur van die ekspressioniste, en die intuïtiewe wysheid van 'n kleinboer."[2] Landskappe en dorpslewe was gereelde temas, saam met Christelike vertellings, veral die Mariaboodskap, Kruisiging van Jesus, en die Vlug na Egipte.[2]
Domšaitis se werke word gehou in die Pranas Domšaitis-galery in Klaipėda, Litaue; die K. Čiurlionis Nasionale Kunsmuseum in Kaunas, Litaue; die Pretoriase Kunsmuseum; die Nasionale Galery van Zimbabwe; en die Nasionale Galery in Berlyn, onder andere. Baie van sy tussenoorlogse werke het verdwyn.[3]
Bronne
wysig- Bialopetravičienė L. Pranas Domšaitis : [лит.]. — Vilnius : Lietuvos dailės muziejus, 2002. — ISBN 99-866-6922-7.
- Verloren van Themart El. Pranas Domsaitis / Franz Domscheit (1980—1965) : [нем.]. — Kapstadt : Struik, 1976. — ISBN 0-86977-070-5.
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 "Artist Pranas Domšaitis (1880–1965)" (in Engels). Litausse kunsmuseum - Pranas Domšaitis Gallery. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 November 2015. Besoek op 21 Desember 2009.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 Drunga, Mykolas (Winter 1981). "Pranas Domšaitis: Rediscovered Scion of Expressionism". Lituanus. 27 (4). ISSN 0024-5089. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2016. Besoek op 23 Oktober 2019.
- ↑ "Permanent exhibition of Pranas Domšaitis works" (in Engels). Litausse kunsmuseum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Februarie 2016. Besoek op 20 Desember 2009.
Eksterne skakels
wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Pranas Domšaitis.
