Wikipedia

Proksemika

kuberafknouery

Proksemika of nabyheidsleer is die studie van die menslike gebruik van ruimte en die gevolge wat bevolkingsdigtheid op gedrag, kommunikasie en sosiale interaksie het.[1]

Proksemika is een van die verskillende subkategorieë in die studie van nie-verbale kommunikasie, waaronder haptiek (aanraking), kineties (liggaamsbeweging), vokalisasie (parataal) en chronemiek (struktuur van tyd) ook geklassifiseer is.

Edward T. Hall, die kulturele antropoloog wat die term in 1963 uitgedink het, omskryf proksemika as "die interverwante waarnemings en teorieë van die mens se gebruik van ruimte as 'n gespesialiseerde uitbreiding van kultuur". In sy boek, wat die grondslag vir die studieveld van proksemika gevorm het, The Hidden Dimension (Die verborge dimensie) het Hall die impak van proksemiese gedrag (die gebruik van ruimte) op interpersoonlike kommunikasie in oënskou geneem. Volgens Hall is die studie van proksemika waardevol in die evaluering van nie net die manier waarop mense met ander in hul daaglikse lewe omgaan nie, maar ook 'die organisering van ruimte in [hul] huise en geboue, en uiteindelik die uitleg van [hul] dorpe'.[2] Proksemika bly 'n verborge komponent van interpersoonlike kommunikasie; waarneming van menslike interaksie lei tot groter begrip van die studieveld, en dit word ook sterk deur kultuur beïnvloed word.

Menslike afstande wysig

Interpersoonlike afstand wysig

Hall het die interpersoonlike afstande van die mens (die relatiewe afstande tussen mense) in vier verskillende sones omskryf: (1) intieme ruimte, (2) persoonlike ruimte, (3) sosiale ruimte, en (4) openbare ruimte.

Horisontale afstand wysig

 
'n Grafiese voorstelling van Edward T. Hall se interpersoonlike afstande van die mens, met radius in voet en meter.
  • Intieme afstand vir omhelsing, aanraking of fluister
    • Nabye fase: een tot twee cm
    • Ver fase: 15 - 46 cm
  • Persoonlike afstand vir interaksie tussen goeie vriende of familie
    • Nabye fase: 46 - 76 cm
    • Ver fase: 76 - 122 cm
  • Sosiale afstand vir interaksies tussen kennisse
    • Nabye fase: 1.2 - 2.1 m
    • Ver fase: 2.1 - 3.7 m
  • Openbare afstand gebruik vir openbare praatjies
    • Nabye fase: 3.7 - 7.6 m
    • Ver fase: 7.6 m of meer.

Die afstand wat 'n persoon omring vorm 'n ruimte. Die ruimte binne intieme afstand en persoonlike afstand word persoonlike ruimte genoem. Die ruimte binne sosiale afstand en buite persoonlike afstand word sosiale ruimte genoem. En die ruimte binne openbare afstand word openbare ruimte genoem.

Persoonlike ruimte is die gebied rondom 'n persoon wat hulle sielkundig as hul eie beskou. Die meeste mense heg baie waarde aan hul persoonlike ruimte en voel ongemak, woede of angs as hulle persoonlike ruimte oorskry word. Om 'n persoon toe te laat om persoonlike ruimte te betree en iemand se persoonlike ruimte binne te dring, is 'n aanduiding van die persepsie van die mense se verhouding. 'n Intieme sone is vir nabye vriende, geliefdes, kinders en familielede gereserveer. 'n Ander sone word vir gesprekke met vriende, om met kenisse te gesels en in groepbesprekings gebruik. 'n Verdere sone is vir vreemdelinge, nuutgestigte groepe en nuwe kennisse gereserveer. 'n Vierde sone word vir toesprake, lesings en die teater gebruik; in wese word openbare afstand vir groter gehore gereserveer is.

Die betreding van iemand se persoonlike ruimte is gewoonlik 'n aanduiding van vertroudheid en soms intimiteit. In die moderne samelewing, veral in oorvol stedelike gemeenskappe, kan dit egter moeilik wees om persoonlike ruimte te handhaaf, byvoorbeeld in 'n saamgedronge trein, hysbak of straat. Baie mense vind sulke fisiese nabyheid sielkundig steurend en ongemaklik, maar in moderne tye word dit algemeen as 'n normale manier van leef aanvaar. In 'n onpersoonlike, samedrukkende situasie is die neiging meestal om oogkontak te vermy. Selfs in 'n plek waar daar baie mense is, is die behoud van persoonlike ruimte belangrik, en intieme en seksuele kontak word in so 'n konteks as onaanvaarbare fisiese kontak beskou.

Daar word vermoed dat die amygdala in die brein mense se sterk reaksies op persoonlike ruimteoortredings verwerk, aangesien die reaksies afwesig is by diegene by wie dié area beskadig is, en dit word geaktiveer as mense fisiek naby aan mekaar is.[3] Navorsing verbind die amygdala met emosionele reaksies weens die nabyheid van ander mense. Eerstens word dit deur nabyheid as sulks geaktiveer, en tweedens, by diegene met volledige bilaterale skade aan hul amygdala, soos pasiënt SM, het hulle nie 'n gevoel van persoonlike ruimtegrense nie. Soos die navorsers opgemerk het: "Ons bevindings dui daarop dat die amygdala 'n terugstotende krag, wat help om 'n minimum afstand tussen mense te handhaaf, tot gevolg kan hê. Die bevindings stem ook ooreen met dié van ape met bilaterale amygdala-letsels, wat gemaklik is om nader aan ander ape of mense te kom; 'n effek wat volgens ons mening spruit uit die afwesigheid van sterk emosionele reaksies tot persoonlike ruimteskending."

'n Persoon se persoonlike ruimte word oral waar hulle gaan saam met hulle geneem. Dit is die mees onaantasbare vorm van territorialiteit. Volgens Hall is liggaamsafstand en postuur onbedoelde reaksies op sensoriese skommelinge of veranderinge, soos subtiele variasies in die klank en toonhoogte van 'n persoon se stem. Volgens onderstaande afbakeninge word sosiale afstand tussen mense betroubaar aan fisiese afstand, sowel as intieme en persoonlike afstand, gekoppel. Dit was nie Hall se bedoeling dat hierdie afmetings streng riglyne sal wees wat presies met menslike gedrag verband hou nie, maar eerder 'n stelsel om die effek van afstand op kommunikasie waar te neem, en te bepaal tot watter mate die effek tussen kulture en met betrekking tot ander omgewingsfaktore, varieer.

Vertikale afstand wysig

Die afstande wat hierbo genoem is, verwys na horisontale afstand. Daar is ook 'n vertikale afstand wat nie-verbale boodskappe tussen mense kan kommunikeer. In hierdie geval word daar egter dikwels met 'n vertikale afstand verstaan dat dit die mate van oorheersing of subordinansie in 'n verhouding aanspreek. In baie gevalle kan dit letterlik vertolk word om op of af te kyk na 'n ander persoon, met die langer persoon wat dan oor 'n hoër status beskik.[4]

Onderwysers, en veral diegene wat met klein kinders werk, moet besef dat studente gemakliker met die onderwyser sal kommunikeer as hulle op dieselfde vertikale vlak is. Op hierdie manier kan 'n begrip van vertikale afstand 'n instrument word om kommunikasie tussen onderwyser en student te verbeter. Aan die ander kant kan 'n gesagspersoon wat in 'n dissiplinêre hoedanigheid optree, hierdie inligting gebruik om 'n sielkundige voordeel oor 'n student wat oortree het, te verkry.[4]

Biometrika wysig

Hall het biometriese konsepte gebruik om die maniere waarvolgens mense in ruimtes optree, te kategoriseer, te verduidelik en te ondersoek. Hierdie variasies in posisionering word deur 'n verskeidenheid nie-verbale kommunikasie faktore wat hieronder gelys word, beïnvloed.

  • Kinestetiese faktore: Hierdie kategorie handel oor hoe naby die persone aan aanraking met mekaar is, wat kan wissel van geheel en al buite 'n afstand van liggaamskontak, tot om in fisiese kontak met 'n ander persoon te wees. Die liggaamsdele wat kontak maak, sowel as die posisionering van die liggaamsdele, is ook ter sprake.
  • Haptiese kode: Hierdie gedragskategorie handel oor hoe deelnemers mekaar aanraak, soos om te streel, vas te hou, te voel, vir 'n lang tydperk vas te hou, blote aanraking, teen iemand te druk, per ongeluk teen iemand te skuur, of glad nie aan te raak nie.
  • Visuele kode: Hierdie kategorie dui die hoeveelheid oogkontak tussen deelnemers aan. Vier subkategorieë word gedefinieër, wat wissel van oog-tot-oog kontak tot geen oogkontak nie.
  • Termiese kode: Hierdie kategorie dui die hoeveelheid liggaamshitte aan wat elke deelnemer van 'n ander waarneem. Vier subkategorieë word gedefinieër: geleide hitte wat waargeneem word, stralingshitte wat waargeneem word, hitte wat waarskynlik waargeneem sal kan word, en geen waarneming van hitte.
  • Reukkode: Hierdie kategorie handel oor die aard en graad van reuk wat persone van mekaar waarneem.
  • Hardheid van stem: Hierdie kategorie handel oor die vokale inspanning wat in spraak gebruik word. Sewe subkategorieë word gedefinieër: stil, baie sag, sag, normaal, normaal +, hard en baie hard.

Neuropsigologie wysig

Terwyl Hall se werk menslike interaksies gebruik om ruimtelike variasie in proksemika te demonstreer, beskryf die veld van neuropsigologie persoonlike ruimte in terme van die soorte 'nabyheid' aan 'n individuele liggaam.

  • Ekstrapersoonlike ruimte: die ruimte wat buite die bereik van 'n individu voorkom.
  • Peripersoonlike ruimte: die ruimte binne bereik van enige ledemaat van 'n individu. Om dus 'binne 'n armlengte' te wees, is om binne 'n persoon se peripersoonlike ruimte te wees.
  • Periliggaamsruimte: die ruimte net buite ons liggame, maar dit kan naby daaraan wees. Velde van visueel-tasbare perseptiewe oorvleuel in die verwerking van hierdie ruimte. 'n Persoon kan byvoorbeeld sien dat 'n veer, wat net bokant hul hand gehou word, nie aan hulle vel raak nie, maar steeds die sensasie van kielie ervaar. Ander voorbeelde sluit in wind wat waai, rukwinde en die deurvloei van hitte.

Previc[5] onderverdeel ekstrapersoonlike ruimte verder in fokale- ekstrapersoonlike ruimte, aksie-ekstrapersoonlike ruimte, en die omgewings-ekstrapersoonlike ruimte.

Territoriale organisering van ruimte wysig

 
Twee mense wat nie mekaar se persoonlike ruimtes beïnvloed nie.
 
Reaksie van twee mense wie se persoonlike ruimte in konflik is.

Terwyl persoonlike ruimte die onmiddellike ruimte rondom 'n persoon beskryf, verwys territorialiteit na die gebied of area waarop 'n persoon 'aanspraak kan maak' en teen ander kan verdedig. Volgens die proksemiese teorie is daar vier vorme van menslike territorialiteit, naamlik:

  • Openbare territorialiteit: 'n gebied wat 'n mens vrylik kan betree. Hierdie tipe territorialiteit is selde onder voortgesette beheer van slegs een persoon. Mense sal egter moontlik op 'n tydelike basis sekere areas van openbare terrein as hul eie persoonlike terreine eien en ervaar.
  • Interaksionele territorialiteit: 'n plek waar mense informeel bymekaarkom.
  • Tuisgebied: 'n plek waar mense deurgaans beheer oor hul individuele gebied het.
  • Liggaamsgebied: die onmiddellike ruimte om mense.

Benewens faktore wat persoonlike ruimte behels, dui hierdie verskillende vlakke van territorialiteit op maniere waarvolgens ons kan kommunikeer en verwagtinge van gepaste gedrag kan gee.[6]

Benewens ruimtelike territorialiteite, kan die interpersoonlike territorialiteite tussen gespreksgenote ook deur die 'hoek wat deur die spil van die persone se skouers gevorm word', bepaal word. Hall het ook 'n kombinasie van liggamshoudings tussen twee mense, waaronder lê, sit of staan, bestudeer.

Kulturele faktore wysig

Persoonlike ruimte word dikwels as gevolg van kulturele verskille en persoonlike voorkeure baie verskillend waargeneem en geïnterpreteer. Voorkeure met betrekking tot die beskouing en gebruik van persoonlike ruimte varieer byvoorbeeld tussen verskillende lande. In 'n 2017-studie[7] is bevind dat mense in lande soos Roemenië, Hongarye en Saoedi-Arabië 'n persoonlike ruimte met 'n afstand van ten minste, of meer, as 120 cm verkies, terwyl afstande van minder as 90 cm in lande soos Argentinië, Peru, Oekraïne en Bulgarye aanvaarbaar was.

Die kulturele praktyke van die Verenigde State toon heelwat ooreenkomste met dié in Noord- en Sentraal-Europese streke, soos Duitsland, Skandinawië en die Verenigde Koninkryk. Groetrituele is gewoonlik dieselfde in Europa en in die Verenigde State, en bestaan uit minimale kontak met die liggaam - dikwels beperk tot 'n eenvoudige handdruk. Die belangrikste kulturele verskil met betrekking tot proksemika is dat inwoners van die Verenigde State groter oop ruimte tussen hulself en hul gespreksgenote verkies (ongeveer 1.2 m), in vergelyking met 'n afstand van 0.6 - 0.9 m wat in Europa aanvaarbaar is.[8] Tesame met 'n verandering in siening oor die grense van openbare en private ruimtes, het Europese kultuurgeskiedenis sedert die Romeinse tyd 'n verandering in die gebruik van persoonlike ruimte getoon. Hierdie onderwerp is in A History of Private Life ('n Geskiedenis van private lewe) (2001), onder die algemene redaksie van Philippe Ariès en Georges Duby, ondersoek. Aan die ander kant het diegene wat in digbevolkte gebiede woon waarskynlik 'n laer verwagting met betrekking tot persoonlike ruimte. Inwoners van Indië of Japan het, ten opsigte van sowel huis- as individuele ruimtes, 'n kleiner persoonlike ruimte as diegene van die Mongoolse steppe. Verskillende verwagtings van persoonlike ruimte kan tot probleme in interkulturele kommunikasie lei.

Hall merk op dat verskillende kultuursoorte verskillende standaarde van persoonlike ruimte handhaaf. Die besef van, en erkenning van hierdie kulturele verskille kan tot beter kruisulturele begrip lei. Dit kan ongemak wat mense tydens situasies waar die interpersoonlike afstand volgens hulle mening te groot (ontoeganklik en neusoptrekkerig) of te klein (opdringerig) is, vergemaklik en uitskakel.

Aanpassing wysig

Mense maak uitsonderings tot en verander hul vereistes met betrekking tot ruimtes. Waar daar 'n groter mate van kennis en vertroue in verhoudings ontstaan, byvoorbeeld tussen familielede, in 'n romantiese verhouding, en tussen vriende en kennisse, kan dit tot gevolg hê dat die behoefte aan persoonlike ruimte ook aangepas en verander word. Persoonlike ruimte word deur 'n persoon se posisie in die samelewing beïnvloed, met meer gegoede individue wat 'n dikwels groter persoonlike ruimte verwag. Persoonlike ruimte wissel ook volgens geslag en ouderdom. Mans gebruik gewoonlik groter persoonlike ruimtes as vroue, en persoonlike ruimte toon 'n positiewe verwantskap met ouderdom (mense verlang groter ruimtes, namate hulle ouer word). Teen die ouderdom van twaalf het die meeste mense 'n ten volle ontwikkelde (volwasse) gevoel van persoonlike ruimte.[9]

Onder omstandighede waar daar nie aan normale ruimtevereistes voldoen kan word nie, soos in openbare vervoer of hysbakke, word persoonlike ruimtevereistes dienooreenkomstig aangepas. Volgens die sielkundige Robert Sommer, is dehumanisering 'n manier om die skending van persoonlike ruimte te hanteer. Hy argumenteer dat mense byvoorbeeld in 'n oorvol trein diegene wat hulle persoonlike ruimtes binnedring as objekte eerder as lewende wesens sal beskou. Gedrag kan ook as 'n metode gebruik word: wanneer mense met mekaar praat, kan 'n situasie dikwels ontstaan waar een persoon vorentoe tree vir wat hy as die ideale gespreksafstand beskou, terwyl die gespreksgenoot verkies om terug te tree, om sy eie persoonlike ruimte te herstel en te beskerm.

Daar is bewys dat die implementering van toepaslike proksemiese gedragslyne tot groter sukses in gemoniteerde gedragsituasies soos psigoterapie lei, deurdat dit die pasiënt se vertroue in die terapeut versterk (sien aktiewe luister).[10] In opleidingsituasies het studente beter prestasies behaal wanneer die werklike of waargenome afstand tussen die student en die opvoeder verminder is. Waargenome afstand word in die geval van instruksionele videokonferensies gemanipuleer, deur gebruik te maak van tegnologiese truuks soos die helling van die skerm en die mate waartoe die kamera inzoem.[11] Studies het getoon dat proksemiese gedrag ook beïnvloed word wanneer daar met gestigmatiseerde minderhede in 'n samelewing te make het. Diegene wat nie ervaring het van gestremde persone nie, is byvoorbeeld geneig om tydens ontmoetings 'n groter afstand te skep omdat hulle die situasie as ongemaklik ervaar. Aan die ander kant kan daar geredeneer word dat die gestremde persoon moontlik meer aanraking en nabyheid verlang en benodig.

Wanneer mense 'n aansteeklike siekte het, is die neiging dikwels dat mense hulle persoonlike ruimtes vergroot, uit vrees dat hulle self geïnfekteer kan word. Die vrees en sosiale stigma wat aan siektes soos byvoorbeeld melaatsheid gekleef het, het in die verlede tot die ontstaan van melaatse kolonies gelei. Die Koronaviruspandemie van 2019-202 het die idee van proksemika en die gebruik van persoonlike ruimte opnuut in die kollig geplaas. Aangesien COVID-19 deur interpersoonlike kontak oorgedra kan word, wil dit voorkom asof mense wêreldwyd groter persoonlike ruimtes begin handhaaf het, met sosiale distansiëring wat aangemoedig word, en inderdaad die norm geword het. Vanaf gesondheids- en regeringsvlak is mense aangemoedig om mekaar nie meer met die hand te groet of drukkies te gee nie, omdat dit moontlik daartoe kan lei dat hulle met die virus besmet word. Hierdie tipe gedrag, en aanmoediging tot 'n verandering van gedrag, kan die bestaande proksemiese sienings en hoe dit in verskillende kulture beoefen word, verander. Moontlik as gevolg van kultuurverskille kan sommige mense egter besluit om nie hul gedrag te verander nie, en verkies om steeds naby aan diegene om hulle te wees. Aan die ander kant kan sommige mense sosiale distansiëring selfs in hul eie huise, teenoor hulle gesins- of familielede beoefen. Dit is belangrik om te besef dat die gebruik van proksemiese gedragsleidrade nuttig kan wees om vir mense 'n aanduiding te gee tot watter mate fisiese kontak verlang word al dan nie. In 'n artikel wat in Psychology Today (Sielkunde vandag) verskyn het, bespreek die skrywer die term 'grensstyl'; dit is hoe ons optrede beïnvloed word wanneer ons met ander mense in aanraking kom. Na alle waarskynklikheid sal grensstyle verander, selfs nadat die Koronaviruspandemie van 2019-2020 opgeklaar het. Die skrywer Jane Adams is van mening dat "sommige van die veranderinge in ons patrone van interaksie met mense tydelik mag wees, terwyl ander patrone meer langdurig van aard kan wees.[12]

Toegepaste navorsing wysig

Die teorie van proksemika word dikwels in oorweging gebring met betrekking tot die impak van tegnologie op menslike verhoudinge. Alhoewel fisiese nabyheid nie moontlik is wanneer mense virtueel met mekaar in kontak is nie, kan daar gepoog word om waargenome nabyheid te bewerkstellig, en het verskeie studies getoon dat dit 'n deurslaggewende faktor is vir die effektiwiteit van virtuele kommunikasietegnologieë.[13][14][15][16] Hierdie studies dui daarop dat verskillende individuele en situasionele faktore 'n invloed het op hoe naby ons 'n ander persoon ervaar, ongeag wat die afstand in werklikheid is. Die 'blote blootstelling-effek' het oorspronklik verwys na die neiging van 'n persoon om diegene aan wie hulle fisies die meeste blootgestel was, as die mees positiefste te beskou.[17] Onlangse navorsing het hierdie veskynsel egter na virtuele kommunikasie uitgebrei. Volgens hierdie studie wil dit voorkom asof hoe meer iemand met 'n ander persoon kommunikeer, hoe meer is hy in staat om die ander persoon se voorkoms en werkruimte te visualiseer, wat gevolglik tot 'n verhoogde gevoel van interpersoonlike konneksie kan lei. Daar is ook waargeneem dat 'n toename in kommunikasie tot eenstemmigheid en identifisering met die ander persoon lei, wat tot gevolg het dat positiewe karaktereienskappe aan die persoon toegedig word. Sommige studies beklemtoon die belangrikheid van gedeelde fisiese grondgebied in die bereiking van eenstemmigheid, terwyl ander studies van mening is dat gemeenskaplike sienings deur gereelde kommunikasie bereik kan word.

Baie navorsing op die gebied van kommunikasie, sielkunde en sosiologie, veral onder die kategorie organisatoriese gedrag, het getoon dat fisieke nabyheid die vermoë van mense om saam te werk, verbeter. Interaksie van aangesig tot aangesig word dikwels as 'n instrument gebruik om die kultuur, gesag en norme van 'n organisasie of werkplek te handhaaf.[18] Uitgebreide navorsing oor hoe proksemika deur die gebruik van nuwe kommunikasietegnologieë beïnvloed word, is uitgevoer. Die belangrikheid van fisieke nabyheid van medewerkers word dikwels beklemtoon. Die resultate van hierdie navorsingstudies bevraagteken die proksemiese effek op mense wat as gevolg van die Koronaviruspandemie van 2019-2020 gedwing is om hulle werkbedrywighede in isolasie, sonder fisieke nabyheid van kollegas, en buite die konteks van 'n gedeelde werksomgewing, te verrig.

Advertensies wysig

'n Deel van Facebook se verdienste is van aanlynadvertensies afkomstig. Deur die jare het Facebook aan maatskappye die geleentheid gebied om inhoud in 'n tydlynformaat op hul gratis handelsmerk- of besigheidsbladsye te plaas en aan te bied. Op hierdie manier kan ondernemings 'n meer omvattende promosieboodskap lewer en die publiek se betrokkenheid verhoog. As 'n gebruiker aanlyn aandui dat hy van 'n betrokke handelsmerkbladsy "hou", sal die korporatiewe inhoud wat op die handelsmerkbladsy geplaas is in die nuustoevoer van die gebruiker verskyn. Baie gebruikers het kwaad geword oor die mate waartoe sodanige advertensies uitermatig en ongevraag op hul Facebook-tydlyn verskyn het.[verwysing benodig] Gebruikers wat Facebook-advertensies as "irriterend" en "opdringerig" beskou, kan dit so ervaar omdat die maatskappye hul sosiale domein (territorialiteit) met doelgerigte, betaalde, korporatiewe kommunikasie binnedring. Diegene wat dit 'haat' om doelgerigte boodskappe op hul sosiale media-profiele te ontvang, kan frustrasie ervaar.[19] Hierdie gebruikers probeer waarskynlik om grense op hulle sosiale media-profiele daar te stel, terwyl adverteerders telkens weer daarin slaag om die grense te oorskry en hulle sosiale terrein met promosies binne te dring.

Films wysig

Proksemika is 'n noodsaaklike komponent van die filmwese, met die die plasing van karakters, rekwisiete en dekor wat binne 'n raamwerk visuele gewig en beweging skep.[20] Met betrekking tot proksemika is daar in hierdie konteks twee aspekte van belang. Eerstens moet die karakterprosemika in ag geneem word, met aandag wat aan die volgende vrae gegee moet word: Hoeveel ruimte is daar tussen die karakters? Wat word deur karakters wat na aan mekaar is (of omgekeerd, ver van mekaar is) voorgestel? Verander afstande namate die film vorder en, het afstande 'n verband tot ander aspekte van die filminhoud?[21] Die ander oorweging is kamera-proksemika, wat die enkele vraag beantwoord: Hoe ver is die kamera van die karakters/aksie af?[22] Analise van kamera-proksemika, waar die hoek en afstand wat gebruik word om 'n spesifieke kameraskoot te neem bestudeer word, is verwant aan Hall se stelsel van proksemiese patrone. Hiervolgens verteenwoordig die langskoot die publieke proksemiese ruimte, die middelskoot is verteenwoordigend van persoonlike ruimte, en 'n nabyskoot kan as intieme ruimte beskou word.[23]

  •  
    'n Veraf skoot — openbare proksemika
  •  
    'n Volskoot — sosiale proksemika
  •  
    'n Middelskoot — persoonlike proksemika
  •  
    'n Nabyskoot - intieme proksemika

Die filmontleder Louis Giannetti het volgehou dat hoe groter die afstand tussen die kamera en die onderwerp (met ander woorde, die publieke proksemika), hoe meer emosioneel neutraal is die gehoor, maar hoe nader die kamera aan 'n karakter is, hoe meer groter is die gehoor se emosionele gehegtheid aan daardie karakter. Of soos die akteur/regisseur Charlie Chaplin dit gestel het: "Die lewe is 'n tragedie as dit in 'n nabyskoot gesien word, maar 'n komedie in 'n verafskoot."[24]

Kuberafknouery wysig

Kuberafknouery is 'n kommunikasieverskynsel waarvolgens 'n boelie van elektroniese media gebruik om ander mense, dikwels diegene in hul eie protuurgroep, te teister. Adolessente verkies SMS'e of rekenaargemedieerde kommunikasie as 'n alternatief vir meer direkte, veglustige aangesig tot aangesig interaksies omdat dit die voordeel het dat dit opgelegde sosiale norme soos 'skoolreëls' vermy.[25] Aanlynafknouery het baie met afknouery op skool gemeen: beide sluit teistering, vernedering, terg en aggressie in. Kuberafknouery bied unieke uitdagings in die sin dat die boelie kan probeer om anoniem te wees, en aanvalle kan enige tyd van die dag of nag plaasvind.[26]

Die belangrikste faktor wat kuberafknouery aanmoedig, is die feit dat 'n boelie agter die skild van aanlynanonimiteit kan skuil. Met ander woorde, sosiale media vergroot die sosiale ruimte van aangesig tot aangesig tot 'n virtuele ruimte waar 'n boelie enigiets oor die slagoffers kan sê, sonder die druk om hulle in die gesig te kyk.

Interieurontwerp wysig

Die manier waarvolgens mense onder verskillende omstandighede met mekaar in interaksie is, is die basis vir binneshuise beplanning en meubeluitleg. Die proksemiese afstande soos deur Hall aangedui, kan gebruik word as riglyn om suksesvolle ruimtes te beplan. Die konsep van ruimte tussen meubels beïnvloed ook die ontwerp van meubels. Spesifieke eienskappe van meubelontwerp, in besonder met betrekking tot stoele en banke, kan baie sterk aanduidings gee van hoe daar van mense verwag word om die ruimte te gebruik. Meubels en die uitleg daarvan kan 'n aktiewe rol speel om sosiale interaksies te reguleer.

Verwysings wysig

  1. ↑ "Proxemics". Dictionary.com (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 November 2015. Besoek op 14 November 2015.
  2. ↑ Hall, Edward T. "A System for the Notation of Proxemic Behavior". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  3. ↑ "Personal space regulation by the human amygdala". Nat. Neurosci. 12 (10): 1226–1227. 2009. doi:10.1038/nn.2381.
  4. ↑ 4,0 4,1 "Proxemics". www.creducation.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Augustus 2017. Besoek op 29 Maart 2016.
  5. ↑ Previc, F.H. (1998). "The neuropsychology of 3D space". Psychol. Bull. 124 (2): 123–164. doi:10.1037/0033-2909.124.2.123.
  6. ↑ Lyman, S.M. (1967). "Territoriality: A Neglected Sociological Dimension". Social Problems. 15 (2): 236–249. doi:10.1525/sp.1967.15.2.03a00090.
  7. ↑ "Preferred Interpersonal Distances: A Global Comparison" (PDF). Journal of Cross-Cultural Psychology (in Engels). 48 (4): 577–592. 22 Maart 2017. doi:10.1177/0022022117698039.
  8. ↑ "Edward Hall, the hidden dimension online abstract" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 24 November 2006. Besoek op 14 Desember 2006.
  9. ↑ Aiello, John R., Aiello, Tyra De Carlo (Julie 1974). "The Development of Personal Space: Proxemic Behavior of Children 6 through 16". Human Ecology. 2 (3): 177–189. doi:10.1007/bf01531420.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  10. ↑ Kelly, Francis D. (1972). "Communicational Significance of Therapist Proxemic Cues". Journal of Consulting and Clinical Psychology. 39 (2): 345. doi:10.1037/h0033423.
  11. ↑ Ellis, Michael E. (30 April 1992). "Perceived Proxemic Distance and Instructional Videoconferencing: Impact on Student Performance and Attitude". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  12. ↑ "Pandemic Proxemics: Is Six Feet Enough?". Psychology Today (in Engels). Besoek op 15 Mei 2020.
  13. ↑ O'Leary, Michael Boyer (2008). "Perceived Proximity in Virtual Work: Explaining the Paradox of Far-but-Close". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  14. ↑ Monge, Peter R (1980). "Measuring Proximity in Human Organization". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  15. ↑ Monge, Peter R (1985). "The Dynamics of Organizational Proximity". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  16. ↑ Olson, Gary M (2000). "Distance Matters". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  17. ↑ Zajonc, R.B. (1968). "Attitudinal Effect of Mere Exposure". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  18. ↑ Levitt, B (1988). "Organizational Learning". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  19. ↑ Cohen, D. (23 Februarie 2012). "Brands, maintain a Facebook page, but don't bother me" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Maart 2012. Besoek op 18 Mei 2020.
  20. ↑ "Cinematography – Proxemics". Film and Media Studies in ESF. South Island School. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Desember 2014. Besoek op 28 Oktober 2012.
  21. ↑ "Mise en scene" (PDF). Film Studies. University of North Carolina at Charlotte. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 16 Mei 2017. Besoek op 28 Oktober 2012.
  22. ↑ "Shot and Camera Proxemics". The Fifteen Points of Mise-en-scene (in Engels). College of DuPage. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 April 2016. Besoek op 28 Oktober 2012.
  23. ↑ "Cinematography Part II: MISE-EN-SCENE: Orchestrating the Frame". California State University San Marcos. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 April 2013. Besoek op 28 Oktober 2012.
  24. ↑ Roud, Richard. "The Baggy-Trousered Philanthropist". {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
  25. ↑ "The Future Of Adolescent Female Cyber-Bullying: Electronic Media's Effect On Aggressive Female Communication". Jena Ponsford. Texas State University. Retrieved 27 March 2016.
  26. ↑ Landau, Elizabeth (27 Februarie 2013). "When bullying goes high-tech". CNN (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Oktober 2019. Besoek op 28 Maart 2016.

Verdere leeswerk wysig

  • T. Matthew Ciolek (September 1983). "The Proxemics Lexicon: a first approximation". Journal of Nonverbal Behavior. 8 (1): 55–75. doi:10.1007/BF00986330.
  • Edward T. Hall. "A System for the Notation of Proxemic Behaviour". American Anthropologist. 65 (5): 1003–1026. doi:10.1525/aa.1963.65.5.02a00020.
  • Robert Sommer (Mei 1967). "Sociofugal Space". The American Journal of Sociology. 72 (6): 654–660. doi:10.1086/224402.
  • Lawson, Bryan (2001). "Sociofugal and sociopetal space". The Language of Space. Architectural Press. pp. 140–144. ISBN 978-0-7506-5246-9.
  • Herrera, D. A. (2010). Gaze, turn-taking and proxemics in multiparty versus dyadic conversation across cultures (Ph.D.). The University of Texas at El Paso, United States—Texas. ISBN 9781124175645ISBN 9781124175645
  • McArthur, J.A. (2016). Digital Proxemics: How technology shapes the ways we move. Peter Lang. ISBN 9781454199403ISBN 9781454199403
  • Nielson, Karla and Taylor, David A. (2010) Interiors: An Introduction. Brown & Benchmark. ISBN 0 679 12543 2
  • Slotkis, Susan J. (2006). Foundations of Interior Design. London: Laurence King. ISBN 978 1 85669 381 3

Eksterne skakels wysig

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Proksemika&oldid=2454206"