Wikipedia

Reïnkarnasie

Reïnkarnasie is die godsdienstige of filosofiese begrip dat die siel of gees, ná ’n biologiese dood, ’n nuwe lewe in ’n nuwe liggaam kan begin. Dié leerstelling is ’n sentrale begrip in Hindoeïsme.[1] Dit is ook ’n algemene geloof in verskeie antieke en moderne godsdienste soos Spiritisme, Teosofie en Eckankar, en word aangetref in die geloof van baie stamme oor die wêreld heen op plekke soos Siberië, Wes-Afrika, Noord-Amerika en Australië.[2]

Dié tekening wys hoe die siel na enige van die vier vlakke van die bestaan kan reis na gelang van sy karma, volgens Djainisme.

Hoewel die meeste gelowe, soos Judaïsme, die Christendom en Islam, nie glo dat individue gereïnkarneer word nie, glo spesifieke groepe binne dié godsdienste wel in reïnkarnasie, soos kabbala-aanhangers, Kathare, Droese[3] en die Orde van die Rosekruis.[4] Die historiese verwantskap tussen hierdie sektes en ander gelowe is die onderwerp van skolastiese navorsing.[5]

In onlangse dekades het baie mense in ander dele van die wêreld begin belangstel in die idee van reïnkarnasie.[6] Moderne rolprente, boeke en liedjies verwys dikwels daarna.

Definisies wysig

Die woord "reïnkarnasie" is afgelei van Latyn en beteken letterlik "hertoetrede tot die vlees". Die Griekse weergawe, μετεμψύχωσις (metempsigose) beteken min of meer "oorgang van die siel" en dui dikwels op reïnkarnasie ná die dood[7] as óf ’n mens óf ’n dier, hoewel klem gelê word op die voortbestaan van die siel, nie die liggaam nie. Nog ’n Griekse term wat dikwels as sinoniem gebruik word, is palingenese, "om herbore te word".[8]

 
In hierdie agt meter hoë reliëfwerk van tussen 1177 en 1249, hou Mara, die god van die dood en begeertes, ’n reïnkarnasiewiel vas wat die Boeddhistiese siklus van reïnkarnasie uitstip.

In die tradisionele tale Sanskrit en Pali is daar nie ’n woord wat presies ooreenstem met die Afrikaanse woord "hergeboorte", "metempsigose", "transmigrasie" of "reïnkarnasie" nie. Die hele universele proses wat aanleiding gee tot die siklus van die dood en hergeboorte, wat deur karma regeer word, word samsara genoem,[9] terwyl die proses van geboorte of hergeboorte eenvoudig "geboorte" (jati) genoem word. Ook gode kan doodgaan en weer lewe.[10] Hier is die term "reïnkarnasie" nie streng van toepassing nie. Baie Christene beskou Jesus as ’n goddelike inkarnasie. Sommige Christene en Moslems glo Hy en sommige profete kan weer geïnkarneer word. Die meeste Christene glo Jesus sal terugkeer met die Wederkoms, hoewel dit nie ’n reïnkarnasie is nie.

’n Filosofiese en godsdienstige geloof oor die bestaan of niebestaan van ’n onveranderlike "self" het ’n regstreekse invloed op hoe reïnkarnasie in ’n gegewe tradisie beskou word. Die Boeddha het in ’n tyd van groot filosofiese kreatiwiteit in Indië gewoon toe baie beskouings van die aard van die lewe en die dood voorgestel is. Sommige was materialisties en het beweer daar is geen bestaan nie en dat die self met die dood vernietig word. Ander het geglo in ’n soort siklusbestaan, waar ’n wese gebore word, lewe, doodgaan en dan herbore word, maar in die konteks van ’n soort determinisme of fatalisme waarin karma geen rol speel nie. Ander het geglo in ’n ewig bestaande self of siel soos dié in Judaïese monoteïsme: die atman in Hindoeïsme oorleef die dood en word as ’n ander lewende wese gereïnkarneer na gelang van sy karma. Dit is die idee wat (met sekere aanpassings) in moderne Hindoeïsme oorheers.

Die Boeddhistiese begrip van reïnkarnasie verskil van ander in die sin dat daar geen ewige "siel", "gees" of "self" is nie, maar net ’n "stroom van bewustheid" wat lewens verbind. Die eintlike proses van verandering van een lewe in die volgende word punarbhava (Sanskrit) or punabbhava (Pali) genoem, dus letterlik "om weer te word". Die term "hergeboorte" word verkies omdat "reïnkarnasie" vir hulle beteken ’n vaste entiteit wat herbore word.[11] Djainisme en Boeddhisme sowel as ’n paar skole van Hindoeïsme stel ’n hergeboorte in baie wêrelde en in ’n verskeidenheid vorme voor. In Boeddhisme is daar vyf of ses vlakke waarin die proses plaasvind,[12] onder meer die mens, dier en verskeie soorte bonatuurlike wesens. In Tibettaanse Boeddhisme word geglo dit is baie seldsaam dat ’n mens direk ná sy dood weer as ’n mens herbore word.[13]

Geskiedenis wysig

Die oorsprong van die begrip reïnkarnasie is onduidelik.[14] Die onderwerp is bespreek in die filosofiese tradisies van Indië (onder meer die Indusvallei).[15] Die Grieke voor Sokrates en die Keltiese Druïdiste het blykbaar ook ’n leerstelling van reïnkarnasie gehad.[16]

Die idee kon apart in verskeie gebiede ontstaan het, of dit kon deur kulturele kontak versprei gewees het. In antieke Europese, Iranse en Indiese landbougemeenskappe is die lewensiklus van geboorte, dood en hergeboorte as ’n nabootsing van natuurlike landbousiklusse beskou.[17]

Patrick Olivelle meen die oorsprong van die idee van die siklus van geboorte en die dood, van samsara en van bevryding in die Indiese tradisie was gedeeltelik die nie-Vediese Shramana-tradisie.[18] Nog ’n moontlikheid is die Dravidiese tradisies van Suid-Indië.[19] Sommige geleerdes dink die idee het by die Boeddha ontstaan.[20] In Hindoeïstiese tekste is verskeie verwysings na transmigrasie, hergeboorte (punarjanma) en herdood (punarmrtyu).[21][22]

 
’n 2de-eeuse Romeinse sarkofaag wys die mitologie en simboliek van die Orpheus- en Dionysos-misterieskole. Orpheus speel links sy lire.

Indiese besprekings van reïnkarnasie het van omstreeks die 6de eeu v.C. begin met die Advaita Vedanta-tradisie, Gautama Boeddha (623 tot 543 v.C.)[23] en Mahavira, die 24ste Tirthankara van Djainisme.[24]

Vroeë Griekse besprekings van die onderwerp dateer ook van die 6de eeu v.C. Pherecydes van Syros (540 v.C.)[25] het reïnkarnasie oordink, en sy jonger tydgenoot Pythagoras (omstreeks 570 tot 495 v.C.) het verenigings gestig vir die verspreiding daarvan. Plato (428/427 tot 348/347 v.C.) het in sy werk vertel van reïnkarnasie.

Die Orphisme, wat reïnkarnasie gepredik het, het in die 6de eeu v.C. vir die eerste keer opgang gemaak in Bulgarye en Griekeland. Orpheus, die legendariese stigter daarvan, het glo geleer die onsterflike siel probeer vryheid behaal, terwyl die liggaam dit gevange hou. Die wiel van geboorte draai, en die siel wissel tussen vryheid en gevangenskap. Volgens Orpheus was die genade van die gode, veral Dionysos, en selfreiniging nodig vir die siel om vir ewig te kan lewe.

In Antieke Romeinse letterkunde het Ennius[26] vertel hoe Homeros in ’n droom aan hom verskyn het en hom verseker het dieselfde siel wat in albei digters voorgekom het, het eers aan ’n pou behoort. Virgilius gebruik die idee in sy weergawe van die Onderwêreld in die sesde boek van die Aeneis.[27] Die idee kom ook voor by die laat klassieke denkers Plotinus en die ander Neoplatoniste. In die Hermetika, ’n Grieks-Egiptiese reeks oor kosmologie en spiritualiteit wat aan Hermes Trismegistus/Thoth toegeskryf word, is die leerstelling van reïnkarnasie sentraal.

In Grieks-Romeinse denkrigtings het die idee van metempsigose verdwyn met die opkoms van die Christendom omdat reïnkarnasie onversoenbaar was met die Christelike leerstelling van redding van gelowiges ná die dood. Daar is bewyse dat vroeë Christene nog die moontlikheid van reïnkarnasie oorweeg het, maar daarna is dit veroordeel.

Reïnkarnasie in die Weste wysig

In onlangse dekades het baie mense in die Weste ’n belangstelling in reïnkarnasie ontwikkel.[6] Rolprente soos The Reincarnation of Peter Proud, Dead Again, Fluke, The Mummy en ander, boeke deur skrywers soos Carol Bowman en Vicki Mackenzie en gewilde liedjies bevat idees daaroor.

Onlangse studies het getoon sommige mense in die Weste aanvaar die idee van reïnkarnasie,[6] insluitende sekere Christene,[28] moderne Neopaganiste, Spiritiste, Teosofiste en studente van esoteriese filosofieë soos kabbala, gnostisisme en esoterie en van Indiese gelowe. Volgens data uit 1999–2002 glo ’n aansienlike minderheid van mense in Europa en Amerika, waar daar ’n redelike vryheid van denke en toegang tot idees is maar geen groot onlangse begrip van die tradisie van reïnkarnasie nie, dat ons ’n lewe gehad het voor ons geboorte, steeds sal leef ná ons dood en fisiek weer gebore sal word. Die gemiddeld vir die Nordiese lande is 22%.[29] Dit is veral hoog in die Baltiese lande, met 44% in Litaue. Die laagste persentasie, 12%, is in Oos-Duitsland.

Die skeptikus Carl Sagan het die Dalai Lama gevra wat hy sou doen as die wetenskap sou bewys reïnkarnasie bestaan nie. Die Dalai Lama het geantwoord as die wetenskap kan bewys dit bestaan nie, sal die Tibettaanse Boeddhisme afsien van reïnkarnasie; dit sal egter baie moeilik wees om dit te bewys.[30]

Volgens Ian Stevenson glo feitlik alle groot godsdienste behalwe die Christendom en Islam in verskillende mates in reïnkarnasie. Daarby glo nog 20% tot 30% van mense in die Weste wat in naam Christene is, ook daarin.[31]

Ná ’n studie in 1999 deur Walter en Waterhouse oor die geloof in reïnkarnasie[32] het Waterhouse ’n gedetailleerde bespreking van die onderhoude gepubliseer.[33] Volgens haar is die meeste mense se geloof in reïnkarnasie nie baie diep nie en is hulle vaag oor die besonderhede van dit waarin hulle glo. Ondervindings soos die onthou van vorige lewens en naby-dood-ervarings het die meeste van hulle beïnvloed, hoewel min dit self ondervind het. Die meeste het van ander se ervarings van vorige lewens deur middel van hipnose en drome gehoor, en is daardeur geboei. Hulle het gevoel "daar moet iets in steek" as ander mense sulke ondervindings het.

Verwysings wysig

  1. ↑ Daar word ook dikwels na die Boeddhistiese begrip hergeboorte verwys as reïnkarnasie. Sien Charles Taliaferro, Paul Draper, Philip L. Quinn, A Companion to Philosophy of Religion. John Wiley and Sons, 2010, bl. 640, Google Books
  2. ↑ Gananath Obeyesekere, Imagining Karma: Ethical Transformation in Amerindian, Buddhist, and Greek Rebirth. University of California Press, 2002, bl. 15.
  3. ↑ Hitti, Philip K (2007) [1924]. Origins of the Druze People and Religion, with Extracts from their Sacred Writings (Nuwe Uitg.). Columbia University Oriental Studies. 28. Londen: Saqi. ble. 13–14. ISBN 0-86356-690-1
  4. ↑ Heindel, Max (1985) [1939, 1908] The Rosicrucian Christianity Lectures (Collected Works): The Riddle of Life and Death. Oceanside, Kalifornië. 4de uitg. ISBN 0-911274-84-7
  5. ↑ Soos The Shape of Ancient Thought deur Thomas McEvilley
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Popular psychology, belief in life after death and reincarnation in the Nordic countries, Western and Eastern EuropePDF (54.8 KB)
  7. ↑ "Encyclopædia Britannica". Concise.britannica.com. Besoek op 6 Desember 2011.[dooie skakel]
  8. ↑ "Heart of Hinduism: Reincarnation and Samsara". Hinduism.iskcon.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 April 2011. Besoek op 6 Desember 2011.
  9. ↑ Brodd, Jefferey (2003). World Religions. Winona, MN: Saint Mary's Press. ISBN 978-0-88489-725-5.
  10. ↑ Teachings of Queen Kunti by A. C. Bhaktivedanta Swami, Chapter 18 Geargiveer 18 Augustus 2008 op Wayback Machine "To become Brahma is not a very easy thing.... But he is also a living entity like us."
  11. ↑ "Reincarnation in Buddhism: What the Buddha Didn't Teach"[dooie skakel] deur Barbara O'Brien, About.com
  12. ↑ Transform Your Life: A Blissful Journey, pages 52–55), Tharpa Publications (2001, VS-uitg. 2007) ISBN 978-0-9789067-4-0
  13. ↑ "The Five Precepts" (in Engels). Urbandharma.org. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2019. Besoek op 6 Desember 2011.
  14. ↑ Irving Steiger Cooper (1920). Reincarnation: The Hope of the World. Theosophical Society in America. p. 15.
  15. ↑ Christopher Chapple. Nonviolence to Animals, Earth, and Self in Asian Traditions. SUNY Press. p. 4.
  16. ↑ Diodorus Siculus v.28.6; Hippolytus Philosophumena i.25.
  17. ↑ Ara, Mitra (2008). Eschatology in the Indo-Iranian traditions: The Genesis and Transformation of a Doctrine. Peter Lang Publishing Inc., New York, USA. ISBN 1-4331-0250-1. pp. 99–100.
  18. ↑ Flood, Gavin. Olivelle, Patrick. 2003. The Blackwell Companion to Hinduism. Malden: Blackwell. pg. 273-4
  19. ↑ Gavin D. Flood, An Introduction to Hinduism, Cambridge University Press (1996), UK ISBN 0-521-43878-0 bl. 86
  20. ↑ Arvind Sharma's review of Hajime Nakamura's A History of Early Vedanta Philosophy, Philosophy East and West, Vol. 37, No. 3 (Jul., 1987), page 330.
  21. ↑ Krishnan, Yuvraj (1997). The Doctrine of Karma. Delhi, IN: Motilal Barnasidass. p. 13. ISBN 81-208-1233-6.
  22. ↑ R.D.Ranade. Survey of Upanishadic Philosophy. Mumbai: Bharatiya Vidya Bhavan. p. 108.
  23. ↑ Paul Dundas, The Jains, 2de uitg., Routledge, 2001, p. 24.
  24. ↑ Karel Werner, The Longhaired Sage in The Yogi and the Mystic, Curzon Press, 1989, page 34. Wayman... traces them particularly in the older Upanishads, in early Buddhism, and in some later literature."
  25. ↑ Schibli, S., Hermann, Pherekydes of Syros, p. 104, Oxford Univ. Press 2001
  26. ↑ Poesch, Jessie (1962) "Ennius and Basinio of Parma" Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 25(1/2): pp. 116—118, page 117, FN15
  27. ↑ Virgilius, Die Aeneis, vv. 724 et seq.
  28. ↑ Tony Walter en Helen Waterhouse, "A Very Private Belief: Reincarnation in Contemporary England". Sociology of Religion, Vol. 60, 1999
  29. ↑ "Popular psychology, belief in life after death and reincarnation in the Nordic countries, Western and Eastern Europe" (PDF). Besoek op 6 Desember 2011.
  30. ↑ "The Boundaries of Knowledge in Buddhism, Christianity, and Science", by Paul David Numrich, p. 13, Vandenhoeck & Ruprecht, ISBN 978-3-525-56987-0
  31. ↑ Jane Henry (2005). Parapsychology: research on exceptional experiences Routledge, p. 224.
  32. ↑ Walter, T.; Waterhouse, H. (1999). "A very private belief: Reincarnation in contemporary England". Sociology of Religion. 60 (2): 187–197. doi:10.2307/3711748. JSTOR 3711748. Besoek op 25 Junie 2009.
  33. ↑ Waterhouse, H. (1999). "Reincarnation belief in Britain: New age orientation or mainstream option?". Journal of Contemporary Religion. 14 (1): 97–109. doi:10.1080/13537909908580854. Besoek op 26 Junie 2009.

Eksterne skakels wysig

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Reïnkarnasie&oldid=2620017"