Sentrale Provinsie (Zambië)

Zambië se Sentrale Provinsie is, soos die naam aandui, 'n provinsie in die middel van dié Midde-Afrikaanse republiek. Volgens oppervlak is dit die vierde grootste van die land se nege provinsies, maar volgens bevolking slegs die sesde.

Die Sentrale Provinsie in Zambië

Die Distrikte van die Sentrale Provinsie (2022)

Die Sentrale Provinsie beslaan 94 395 km², amper 12,5% van Zambië se totale oppervlakte en strek oor meer as 400 km van die suidweste tot die noordooste. Dit is die enigste van die land se provinsies wat aan elke ander provinsie grens, maar deel net 'n kort buitelandse grens met die Demokratiese Republiek van die Kongo.

Spoorlyn

Zambië se hoofspoorlyn en die Great North Road sny die Sentrale Provinsie in die helfte vanwaar dit net noord van Lusaka oor die provinsie se grens kom, deur die provinsiale hoofstad, Kabwe, loop en tot by die naasgrootste dorp, Kapiri Mposhi. Van hier loop die spoorlyn reguit noord tot in die Koperstreek, enkele kilometer verder, maar die Great North Road swenk noordoos in Serenje se rigting. Die dorp is ook die beginpunt van die Tazara-spoorlyn, wat strek tot by die uitvoerhawe van Dar-es-Salaam in Tanzanië.

Bevolking

Die Sentrale Provinsie se bevolking het tussen die 1990-sensus en 'n 2009-skatting byna tweevoudig toegeneem tot 1 351 591, oftewel net meer as 'n tiende van die totaal. Die bevolkingsdigtheid van 14,32 mense per vierkante kilometer is die derde laagste van die nege provinsies, maar die bevolking neem die tweede vinnigste toe.

Vernaamste nedersettings

Die provinsiale hoofstad, Kabwe, is met 'n geskatte inwonertal in 2009 van 211 543 die land se vierde grootste stad en selfs nog meer sentraal geleë as die hoofstad, Lusaka, wat juis om dié rede in 1935 amptelik vir Livingstone as hoofstad van die destydse Noord-Rhodesië vervang het. Westerlinge het die provinsie se ryk neerslae lood, sink en vanadium in 1903 ontdek en die gevolglike myn op Kabwe het tot die provinsie se ontwikkeling aanleiding gegee. Die hoofstad het ongeveer vier keer meer inwoners as Kapiri Mposhi se geskatte 2009-inwonertal van 52 931. Mumbwa is die derde grootste nedersetting met 23 469 (2009-skatting), gevolg deur Mkushi en Serenje.

Besienswaardighede

Die Lunsemfwa-waterval, in die rivier met dieselfde naam, lê sowat 90 km oosnoordoos van Kabwe en is meer as honderd meter hoog. 'n Hidrokragsentrale is hier opgerig om krag aan die myn by die hoofstad te voorsien.