Siembamba
Siembamba is 'n Afrikaanse en wiegeliedjie waarmee kinders aan die slaap gesus word. Die liedjie is in 2013 as een van die "Grootste Afrikaanse Liedjies van Alle Tye" aangewys.[1] Verskeie kleuterskole, kinderprogramme, boeke, ens. is al na die liedjie vernoem.
Oorsprong wysig
Die liedjie se woorde word deur sommige as omstrede beskou, omdat dit oppervlakkig ontleed klink of 'n kind vermoor word. Dit het gissings laat ontstaan dat dit moontlik een van Louis Leipoldt se gedigte is wat oor die dood van kinders in die konsentrasiekampe handel.[2]
Verskeie verduidelikings is egter hierteen aangebied, onder andere dat die woorde "siem bamba" Xhosa vir "ons vang hom" is. In die konteks verwys dit na 'n slang (of iets wat gevang word, en dus gevaar of onheil versinnebeeld) en dan vermorsel word.[3]
Volgens die Etimologiewoordeboek van Afrikaans is die woord waarskynlik ’n samestelling van Portugees: sim, ‘ja’ en bamba, ‘dans, spring, ophang’, of minder waarskynlik Xhosa, ukubamba ‘gryp, vang, vashou’ of Zoeloe, bamba ‘vat, gryp’ of Zoeloe, isibamba, ‘veselgordel’, of dalk bloot ’n klankmatige woord wat ’n wiegbeweging suggereer.
Die liedjie is tot in die 19de eeu gesing as "Sie(n) mamba, mama se kindjie", wat weereens na 'n slang (die bose, onheil, gevaar) verwys. Die woorde “sien die mamba" het later siembamba in die volksmond geword, soos dit vandag algemeen bekend staan.[4]
Die eerste verwysing na die liedjie is in Joan van Niekerk se Die groot Afrikaanse-Hollandse liederbundel wat in 1927 verskyn het. Die oorsprong daarvan is egter nie gedokumenteer nie. Tien jaar later het dit in die eerste FAK-sangbundel verskyn.[5]
Volgens die navorser Rudi Rousseau, kom die lied van die Anglo-Boereoorlog. Volgens Kobus Weideman, is die lied in die Bethulie konsentrasiekamp geskryf tydens die Alglo-Boereoorlog. Die lied is geskryf om die moeders te gedenk wat deur Britse soldate verkrag is. Na die geboorte van hierdie verwekte kinders, het die hensoppers die Britse soldate gaan roep. Die kindjie is dan gekonfiskeer, opgekap in stukke en vir die varke gevoer. Die moeders kon aldus nie eers die lykie begrawe nie. Dit het ook in die konsentrasiekamp naby Mafikeng gebeur. Ek het hierdie inligting verkry by een van die oorlewende kinders uit die Mafikeng konsentrasiekamp. Die dame was in die Ons Tuis ouetehuis in Pretoria toe sy my vertel het. Hierdie wandade moet nooit weer in die toekoms gebeur nie. Vertel altyd die ware storie sodat opkomende geslagte daaruit kan leer.
Woorde wysig
Die eerste tradisionele vers van die liedjie:
|
Siembamba, mamma se kindjie, Siembamba, mamma se kindjie |
|
Verdere verse, wat later deur C.J. Langenhoven geskryf is:
|
|
Siembamba, ek is 'n baba, Siembamba, ek is 'n baba Siembamba, ek is 'n seuntjie, Siembamba, ek is 'n jonkman, Siembamba, ek is getroud nou, Siembamba, almal babas. |
|
Verwysings wysig
- ↑ Grootste Afrikaanse Liedjie van Alle Tye: Hier is die Top 50! Geargiveer 4 Oktober 2013 op Wayback Machine, besoek op 11 Oktober 2014
- ↑ Op maat van die aandwind wat wieg oor die ‘wei’, Volksblad, 28 Mei 2011
- ↑ Siembamba: oorsprong en betekenis van die woorde, besoek op 11 Oktober 2014
- ↑ Siembamba, Maroela Media, 24 Augustus 2013
- ↑ Trap op sy kop dan is hy dood, Beeld, 27 Augustus 2014