Sifdrukkuns
| Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
Sifdruk is die proses waardeur afdrukke van byvoorbeeld 'n kunswerk of kunsontwerp gemaak kan word deur kleurstof deur 'n skerm of sif van sy (of 'n ander tekstielstof, of deur fyn geweefde metaal of kunsvesel soos poliëster of nylon) te forseer. Sekere dele van die skerm is so behandel dat dit nie kleurstof deurlaat nie.
Die vlak waarop die afdruk gemaak word, hoef ook nie plat te wees nie; die proses is derhalwe geskik vir glase, flesse, metaalhouers en ander voorwerpe. Sifdrukkuns het ontwikkel uit die sjabloontegniek wat reeds in die 8ste eeu in China bekend was. Eskimo's op Baffin-eiland het- nog voordat hulle met die Westerse beskawing in aanraking gekom het afdrukke gemaak met behulp van sjablone wat uit robbevel gesny is.
Die sjabloontegniek word vandag nog aangewend deur kunstenaars wat spesiale effekte wil bereik. Pablo Picasso en Joan Miró het die sjabloontegniek byvoorbeeld vir boekillustrasies gebruik. Die nadeel van die sjabloontegniek is dat dit moeilik is om ontwerpe oormekaar te druk. Die sifdrukmetode laat die kunstenaar of tegnikus groter vryheid toe. In die tekstielbedryf en ander massaproduksiemetodes is die proses as sifdruk bekend. Wanneer 'n kunstenaar sy eie sifsjabloon ontwerp en maak, asook sy eie afdrukke, staan die proses as serigrafie bekend. Die Amerikaanse kunstenaars Andy Warhol en Robert Rauschenberg het byvoorbeeld al fotografiese sifdruk gebruik.
'n Sifdrukskerm het gewoonlik 50 tot 100 drade per cm en die maaswydte is anderhalf tot 2 keer so groot as die draaddikte. Die sif word met 'n lym-watermengsel of dun lagie lak behandel sodat net die dele wat die ontwerp moet deurlaat, oop is. Dit kan ook fotochemies gedoen word deur ʼn ligsensitiewe stof op die gaas aan te bring waarop die beeld dan geprojekteer word. Die beligte dele word hard en ondeurlaatbaar en die onbeligte dele kan met water skoongespoel word en laat dan die ink deur.
Die ink word met 'n roller aangebring en met 'n skraapmes deur die sif gepers. By massaproduksie word half- of voloutomatiese drukperse gebruik, en vir elke kleur moet ʼn aparte skerm gemaak word. Die tekstielbedryf het spesiale sifdrukmasjiene wat veelkleurige ontwerpe (tot 20 kleure) van tot 150 cm breed en 80 m lank kan afdruk. Redelik baie ink of verf word in die proses gebruik en die meeste van die masjiene het ook 'n infrarooidroogtonnel. In die handel het die sifdrukproses verskeie voordele.
Dit kan op allerlei materiale aangebring word: papier, hout, glas, karton, tekstielware en selfs metaal. Die voorwerp wat bedruk word, hoef nie plat wees nie, en verskillende soorte ink kan gebruik word: deursigtig, ondeursigtig of met 'n waterbasis. Sifdruk of serigrafie as kunsvorm het in so mate inslag gevind dat ʼn groep Amerikaanse kunstenaars reeds in 1938 die National Serigraphic Society gevorm het. Die medium is deur heel party voorste kunstenaars gebruik, onder andere die Fransman Victor Vasarely, die Britte Eduardo Paolozzi en Bridget Riley, en die Amerikaners Jim Dine en Claes Oldenburg.
Bronnelys
wysig- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409664, volume 25, bl. 104, 105