Atlantiese Oseaan: Verskil tussen weergawes

{{Vyf Oseane}}

Die '''Atlantiese Oseaan''' is die [[aarde]] se tweede grootste [[oseaan]]. Dit beslaan ongeveer een vyfde van die aarde se oppervlakte. Die oseaan se naam, van [[Griekse mitologie]] verleen, beteken "See van [[Atlas (mitologie)|Atlas]]".

Die oseaan beslaan 'n verlengde, S-vormige kom wat in 'n noord-suid-rigting strek en is verdeel in die Noord-Atlantiese en Suid-Atlantiese oseane deur ewenaar-teëstrome by omtrent 8° Noord breedteligging. Dit word aan die weste afgesper deur [[Noord-Amerika|Noord]]- en [[Suid-Amerika]] en [[Europa]] en [[Afrika]] aan die ooste. Verder word die Atlantiese Oseaan aan die [[Stille Oseaan]] verbind deur die [[Arktiese Oseaan]] aan die noorde en die Drake-deurgang, wat tussen [[Antarktika]] en Kaap Hoorn lê, aan die suide. 'n Mensgemaakte verbinding na die Stille Oseaan word deur die [[Panamakanaal]] verskaf. Aan die ooste word die skeidslyn tussen die Atlantiese en [[Indiese Oseaan]] getrek op die 20° Oos lengtelyn. Die skeiding tussen die Atlantiese en Arktiese Oseaan word deur 'n lyn vanaf [[Groenland]] tot die suidelike [[Svalbard]] tot die noordelike [[Noorweë]] gevorm.

 

 

 

 

== Oseaanbodem ==

Die grootste kenmerk van die bodemtopografie van die Atlantiese Oseaan is 'n groot onderwater bergreeks genaamd die [[Mid-oseaniese rif|Middel-Atlantiese Rif]]. Dit strek vanaf Ysland in die noorde tot ongeveer 58° suid breedteligging en bereik 'n maksimumwydte van ongeveer 1600 km. 'n Groot rifvallei loop langs die rif vir meeste van sy lengte. Die waterdiepte bo-oor die rif is minder as 2700 m in meeste plekke en verskeie bergspitse verrys bó die water en vorm eilande. Die Suid-Atlantiese Oseaan het 'n verdere onderwaterrif, genaamd die Walvisrif.

 

Die klimaat van die Atlantiese Oseaan en die omliggende landgebiede word beïnvloed deur die oppervlaktemperatuur van die water en seestrome, asook deur die winde wat oor die water waai. As gevolg van die oseane se groot kapasiteit vir hitteretensie, is maritieme klimate gematigder en nie so blootgestel aan uiterse seisoenale veranderinge nie. [[Neerslag]] kan ook geskat word van die weerdata van die kus en die [[lugtemperatuur]] vanaf die watertemperatuur. Die oseane is die grootste bron van atmosferiese vogtigheid, wat verkry word deur verdamping. Klimaatsones verskil met die lengtegraad; die warmste klimaatsones strek oor die Atlantiese noorde van die ewenaar. Die koudste sones is in die hoër lengtegrade, met die koudste gebiede wat ooreenstem met dié wat met ys bedek is. Seestrome dra by tot klimaatbeheer deurdat dit warm en koue water vervoer na ander gebiede. Omliggende landgebiede word geaffekteer deur die winde wat afgekoel of verhit word wanneer dit oor hierdie strome waai. Die ''Gulf Stream'', byvoorbeeld, verhit die atmosfeer van die Britse Eilande en noordwes [[Europa]], en die koue seestrome dra by tot die dik mis langs die kus van noordoos [[Kanada]] en die noordwestelike kus van [[Afrika]]. Oor die algemeen neig die winde om vogtige en warm of koue lug oor die landgebiede te vervoer. Tropiese siklone ontwikkel in die suidelike deel van die Noord-Atlantiese oseaan.

 

 

== Geskiedenis en ekonomie ==

Die Atlantiese Oseaan blyk die jongste van die wêreld se oseane te wees. Bewyse toon dat dit nie bestaan het voor 'n 100 miljoen jaar gelede nie, toe die kontinente wat gevorm het uit die opbreek van die superkontinent, [[Pangea]], uitmekaar gedruk is deur die proses van seebodemvergroting. Die Atlantiese Oseaan is wyd verken seder die vroegste nedersettings opgerig is langs die kus. Die [[Wikings]], [[Portugal|Portugese]] en [[Christophorus Columbus]] is van die bekendste van die vroeë verkenners van die oseaan. Na Columbus het Europese ontdekkingsreise drasties toegeneem en baie handelsroetes is gevestig, met die gevolg dat die Atlantiese Oseaan die ruggraat geword het (en tot vandag toe nog is) tussen [[Europa]] en die Amerikas (bekend as [[transatlanties]]e handel). Talle wetenskaplike verkennings is onderneem, insluitende dié by die Duitse Meteoorekspedisie, Columbia Universiteit se Lamont Geologiese Observatorium en die [[Amerikaanse Vloot]] se Hidrografiese Kantoor.

 

* Nadat sy geroei het vir 81 dae en 2 962 myl, het [[Tori Munden]] die eerste vrou geword wat die Atlantiese oseaan oorgesteek het per [[roeiboot]] op die 3de Desember, [[1999]]. Sy was alleen toe sy [[Guadeloupe]] bereik, nadat sy vanaf die [[Kanariese Eilande]] vertrek het.

 

 

 

=== Hoogste en laagste punte ===

 

=== Natuurlike hulpbronne ===

 

=== Natuurlike gevare ===

 

== Omgewing – huidige probleme ==

 

== Aardrykskunde – nota ==

Belangrike wurgpunte sluit in die [[Dardanelles]], die [[Straat van Gilbraltar]], toegang tot die [[Panamakanaal|Panama-]] en [[Suezkanaal|Suezkanale]]. Strategiese strate sluit in die [[Doverstraat]], die [[Floridastrate]], [[Mona deurgang]], ''"The Sound"'' ([[Oresund]]), en die [[Windward deurgang]]. Die ewenaar verdeel die Atlantiese Oseaan in die Noord-Atlantiese en die Suid-Atlantiese Oseaan (Voorheen bekend as die Ethiopiese Oseaan). Gedurende die [[Koue-oorlog]] was die sogenaamde [[Groenland]]-[[Ysland]]-[[Verenigde Koninkryk|VK]] (GIUK) ''gap'' van hewige strategiese belang, die seebodem in daardie gebied is uitgelê met ekstensiewe [[hidrofoon]]sisteme om Sowjet [[duikboot|duikbote]] te monitor.

 

== Belangrike hawens ==

* [[Banjul]] ([[Gambië]])

* [[Belfast]] ([[Verenigde Koninkryk]])

* [[Bissau]] ([[Guinee-Bissau]])

* [[Bordeaux]] ([[Frankryk]])

* [[Casablanca]] ([[Marokko]])

* [[Cayenne]] ([[Frans-Guyana]])

* [[Cherbourg]] ([[Frankryk]])

* [[Conakry]] ([[Guineë]])

* [[A Coruña]] ([[Spanje]])

* [[Lagos]] ([[Nigerië]])

* [[Le Havre]] ([[Frankryk]])

* [[Libreville]] ([[Gaboen]])

* [[Monrovia]] ([[Liberië]])

* [[Montevideo]] ([[Uruguay]])

* [[New Haven]] (VSA)

* [[New York Stad|New York]] (VSA)

* [[Portsmouth]] (Verenigde Koninkryk)

* [[Portsmouth, New Hampshire|Portsmouth]] (VSA)

* [[Rabat]] ([[Marokko]])

* [[Recife]] ([[Brasilië]])

* [[Rio de Janeiro]] ([[Brasilië]])

* [[Rotterdam]] ([[Nederland]])

* [[Santos]] ([[Brasilië]])

* [[Sevilla]] ([[Spanje]])

* [[Southampton]] ([[Verenigde Koninkryk]])

* [[Vigo]] (Spanje)

* [[Walvisbaai]] ([[Namibië]])

|}

 

== Waterweë ==

 

== Verwysings ==