Komeet: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Spelfout |
Uitgebrei, nog besig |
||
Lyn 1:
[[Lêer:
[[Lêer:Halebopp031197.jpg|thumb|250px|Die komeet Hale-Bopp met sy twee sterte van nader gesien.]]
’n '''Komeet''' is ’n klein, ysige hemelliggaam wat oor die algemeen in ’n sterk [[Ellips|elliptiese baan]] om die [[Son]] wentel. Wanneer ’n komeet naby die Son kom, smelt ’n gedeelte van die komeet se materie en word ’n sogenaamde koma en dikwels ook ’n stert gevorm. Die vaste deel van die komeet word die komeetkern genoem.
Komete bestaan uit [[ys]], [[gas]] en [[Ruimtestof|stof]] en staan daarom ook as "vuil sneeuballe" bekend. Die kern kan van ’n paar kilometer tot tientalle kilometers lan wees, terwyl die koma kan wissel tussen 100 000 en 1000 000 km in deursnee en die stert (of sterte) kan tot ’n miljard kilometer lank wees. Kortperiodekomete neem minder as 200 jaar om hulle wentelbaan te voltooi, maar langperiodekomete neem duisende of selfs miljoene jare om een omwenteling te voltooi.
Kortperiodekomete ontstaan in die [[Kuiper-gordel]] of sy verwante [[verstrooide skyf]],<ref name="Davidsson">{{cite web |last=Davidsson |first=Björn J. R. |title=Comets – Relics from the birth of the Solar System |url=http://www.astro.uu.se/~bjorn/eng_comet.html |publisher=Uppsala University |year=2008 |accessdate=30 July 2013}}</ref> wat anderkant die wentelbaan van [[Neptunus (planeet)|Neptunus]] lê. Langerperiodekomete ontstaan waarskynlik in die [[Oort-wolk]], ’n hipotetiese sferiese wolk van ysige liggame in die buitenste [[Sonnestelsel]]. Dié komete word in die rigting van die Son gewerp óf deur [[swaartekrag]]steurings wat verorrsak word deur die groot buitenste planete ([[Jupiter (planeet)|Jupiter]], [[Saturnus]], [[Uranus (planeet)|Uranus]] en Neptunus) óf deur [[ster]]re wat verby die Sonnestelsel beweeg. Selsdame hiperboliese komete beweeg een keer deur die Sonnestelsel voordat hulle na die [[interstellêre medium|interstellêre ruimte]] gewerp word in ’n hiperboliese baan.
In Julie 2013 was daar 4 894 bekende komete,<ref>
{{cite web |last=Johnston |first=Robert |title=Known populations of solar system objects |url=http://www.johnstonsarchive.net/astro/sslist.html |date=27 Julie 2013 |accessdate=30 Julie 2013}}</ref> en dié getal groei voortdurend. Tog is dit net ’n klein persentasie van die totale potensiële getal komete: daar kan tot ’n biljoen in die buitenste Sonnestelsel wees.<ref>{{cite web |title=How Many Comets Are There |url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/Rosetta/How_many_comets_are_there |publisher=European Space Agency |date=9 November 2007 |accessdate=30 Julie 2013}}</ref> Sowat een per jaar is met die blote oog sigbaar, maar baie van hulle is redelik dof.<ref>{{cite journal |doi=10.1006/icar.1998.6048 |title=The Rate of Naked-Eye Comets from 101 BC to 1970 AD |year=1999 |last1=Licht |first1=A |journal=Icarus |volume=137 |issue=2 |pages=355|bibcode = 1999Icar..137..355L }}</ref>
Die bekendste komeet is waarskynlik [[Halley se Komeet]], wat laas in [[1986]] van die [[Aarde]] af gesien is.
==Etimologie==
Die woord "komeet" is afgelei van die [[Latyn]]se ''comēta'' of ''comētēs'', wat op sy beurt kom van die [[Grieks]]e woord κομήτης (''komítis'', "met lang hare"). Dié woord is ’n afleiding van κόμη (''kómi'', "hare op die kop").<ref>{{OED|comet}}</ref><ref>{{cite web |url=http://etymonline.com/?term=comet |title=Comet (n.) |publisher=Online Etymology Dictionary |accessdate=30 Julie 2013 |last=Harper |first=Douglas}}</ref>
Die [[Sterrekunde|sterrekundige simbool]] vir komete is (<big>{{Unicode|☄}}</big>) en bestaan uit ’n klein skyf met drie haaragtige uitsteeksels.<ref>{{cite book |title=The Encyclopedia Americana: a library of universal knowledge, Volume 26 |publisher=Encyclopedia Americana Corp. |year=1920 |pages=162–163 |url=http://www.archive.org/stream/encyclopediaame01unkngoog#page/n202/mode/2up}}</ref>
==Fisieke eienskappe==
===Kern===
{{multiple image
<!-- Essential parameters -->
| align = right
| direction = vertical
| width = 220
| image1 = 495296main epoxi-1-full full.jpg
| alt1 =
| caption1 = Die kern van Komeet Hartley 2 met strome materie; die kern is sowat 2 km lank.
| image2 = Tempel 1 Hartley 2 comparison.jpg
| alt2 =
| caption2 = Montage van Komeet Tempel 1, sowat 6 km breed, en Hartley 2. (Foto's deur die Deep Impact/EPOXI-ruimtetuig)
}}
Die soliede kern van ’n komeet bestaan uit ’n samestelling van rots, stof, ys en bevrore gasse soos [[koolstofdioksied]], [[koolstof]]monoksied, [[metaan]] en [[ammoniak]].<ref>{{cite journal |bibcode=1998A&A...330..375G |title=Making a comet nucleus |author1=Greenberg |first1=J. Mayo |volume=330 |year=1998 |pages=375 |journal=Astronomy and Astrophysics}}</ref> Daarom word hulle dikwels as "vuil sneeuballe" beskryf na aanleiding van [[Fred Whipple]] se model.<ref>{{cite web |url=http://starryskies.com/solar_system/Comet/dirty_snowballs.html |title=Dirty Snowballs in Space |publisher=Starryskies |accessdate=15 Augustus 2013}}</ref> Sommige komete het egter ’n hoër stofinhoud, en hulle word soms "sneeuerige stofballe" genoem.<ref>{{cite news |url=http://www.timeshighereducation.co.uk/news/evidence-from-esas-rosetta-spacecraft-suggests-that-comets-are-more-icy-dirtball-than-dirty-snowball/199168.article |title=Evidence from ESA's Rosetta Spacecraft Suggests that Comets are more "Icy Dirtball" than "Dirty Snowball" |date=21 Oktober 2005 |work=Times Higher Education}}</ref>
Die oppervlak van die kern is gewoonlik droog, stowwerig of rotsagtig. Dit dui daarop dat die ys verberg lê onder ’n oppervlakkors van verskeie meters dik. Benewens die gasse wat reeds genoem is, bevat die kern ’n verskeidenheid [[Organiese chemie|organiese verbindings]], wat kan insluit [[metanol]], [[waterstofsianied]], [[formaldehied]], [[etanol]] en [[etaan]] en dalk meer komplekse molekules soos [[aminosuur|aminosure]].<ref>{{cite web |last=Meech |first=M. |title=1997 Apparition of Comet Hale–Bopp: What We Can Learn from Bright Comets |url=http://www.psrd.hawaii.edu/Feb97/Bright.html |publisher=Planetary Science Research Discoveries |date=24 Maart 1997 |accessdate=30 April 2013}}</ref><ref>{{cite web |title=Stardust Findings Suggest Comets More Complex Than Thought |url=http://stardust.jpl.nasa.gov/news/news110.html |publisher=NASA |date=14 Desember 2006 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>
In 2009 is bevestig dat die aminosuur [[glikokol]] gevind is in die komeetstof wat [[Nasa]] se Stardust-sending versamel het.<ref>{{cite journal |doi=10.1111/j.1945-5100.2009.tb01224.x |title=Cometary glycine detected in samples returned by Stardust |year=2009 |last1=Elsila |first1=Jamie E. |last2=Glavin |first2=Daniel P. |last3=Dworkin |first3=Jason P. |journal=Meteoritics & Planetary Science |volume=44 |issue=9 |pages=1323|bibcode = 2009M&PS...44.1323E }}</ref> In Augustus 2011 is ’n verslag gepubliseer wat op Nasa se bestudering van [[Meteoor|meteoriete]] geskoei was, en daarin is die moontlikheid genoem dat [[DNS]] en [[RNS]]-komponente ([[adenien]], [[guanien]] en verwante organiese molekules) vorm op [[asteroïde]]s en komete.<ref name="Callahan">{{cite journal |doi=10.1073/pnas.1106493108 |title=Carbonaceous meteorites contain a wide range of extraterrestrial nucleobases |year=2011 |last1=Callahan |first1=M.P. |last2=Smith |first2=K.E. |last3=Cleaves |first3=H.J. |last4=Ruzicka |first4=J. |last5=Stern |first5=J.C. |last6=Glavin |first6=D.P. |last7=House |first7=C.H. |last8=Dworkin |first8=J.P. |journal=Proceedings of the National Academy of Sciences |volume=108 |issue=34 |pages=13995|bibcode = 2011PNAS..10813995C }}</ref><ref name="Steigerwald">{{cite web |last=Steigerwald |first=John |title=NASA Researchers: DNA Building Blocks Can Be Made in Space |url=http://www.nasa.gov/topics/solarsystem/features/dna-meteorites.html |publisher=NASA |date=8 Augustus 2011 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>
Die buitenste oppervlak van komeetkerns het ’n baie lae [[albedo]] en hulle is van die swaks weerkaatsende voorwerpe in die Sonnestelsel. Die [[Giotto-sending|Giotto]]-ruimtetuig het bevind dat Halley se Komeet net 4% van die lig weerkaats wat daarop val,<ref name="dark">{{cite journal |doi=10.1126/science.275.5308.1900 |title=The Activity and Size of the Nucleus of Comet Hale-Bopp (C/1995 O1) |year=1997 |last1=Weaver |first1=H. A. |journal=Science |volume=275 |issue=5308 |pages=1900–4 |pmid=9072959 |last2=Feldman |first2=PD |last3=a'Hearn |first3=MF |last4=Arpigny |first4=C |last5=Brandt |first5=JC |last6=Festou |first6=MC |last7=Haken |first7=M |last8=McPhate |first8=JB |last9=Stern |first9=SA |last10=Tozzi |first10=GP|bibcode = 1997Sci...275.1900W }}</ref> en [[Deep Space 1]] het ontdek dat Borrelly se Komeet net 3% van die lig weerkaats;<ref name="dark" /> in vergelyking daarmee weerkaats [[teer]] 7% van die lig wat daarop val. Dié swak weerkaatsing stel komete in staat om die hitte te absorbeer wat hulle nodig het om gasse uit te dryf.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=PRqVqQKao9QC&pg=PA91#v=onepage&q&f=false |page=91 |title=Habitability and Cosmic Catastrophes |isbn=9783540769453 |author1=Hanslmeier |first1=Arnold |year=2008}}</ref>
{| class=wikitable style="float: right; margin-left: 0.5em;"
|+Eienskappe van sommige komete
|-
!Naam!!Grootte<br>km!!Digtheid<br>[[Gram|g]]/cm<sup>3</sup>!!Massa<br>[[Kilogram|kg]]
|-
|Halley || {{nowrap|15 × 8 × 8}} || 0,6<ref>{{cite journal |bibcode=1988Natur.331..240S |title=Is the nucleus of Comet Halley a low density body? |author1=Sagdeev |first1=R. Z. |last2=Elyasberg |first2=P. E. |last3=Moroz |first3=V. I. |volume=331 |year=1988 |pages=240 |journal=Nature (ISSN 0028-0836) |doi=10.1038/331240a0 |issue=6153}}</ref> || 3{{e|14}}
|-
|Tempel 1 || {{nowrap|7,6 × 4,9}}<ref>{{cite web |url=http://ssd.jpl.nasa.gov/sbdb.cgi?sstr=9P |title=9P/Tempel 1 |publisher=JPL |accessdate=16 Augustu 2013}}</ref> || 0,62<ref name=Britt2006/> || 7,9{{e|13}}
|-
|Borrelly || {{nowrap|8 × 4 × 4}} || 0,3<ref name=Britt2006/> || 2{{e|13}}
|-
|Wild || {{nowrap|5,5 × 4 × 3,3}}<ref name=wild2>{{cite web|title=Comet 81P/Wild 2|publisher=The Planetary Society|url=http://www.planetary.org/explore/topics/asteroids_and_comets/wild2.html|accessdate=November 20, 2007}}</ref> || 0,6<ref name=Britt2006/> || 2,3{{e|13}}
|}
Komeetkerns met ’n radius van tot 30 km is waargeneem,<ref>{{cite journal |doi=10.1023/A:1021545031431 |year=2000 |last1=Fernández |first1=Yanga R. |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=89 |pages=3|bibcode = 2000EM&P...89....3F }}</ref> maar dit is moeilik om hul presiese grootte te meet.<ref>{{cite web |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/nucleus.html |title=The Cometary Nucleus |publisher=Department of Earth and Space Sciences, UCLA |date=April 2003 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Die deursnee van P/2007 R5 se kern is moontlik net 100-200 meter.<ref name=soho>{{cite web |title=SOHO's new catch: its first officially periodic comet |publisher=European Space Agency |url=http://www.esa.int/Our_Activities/Space_Science/SOHO_s_new_catch_its_first_officially_periodic_comet |accessdate=16 Augustus 2013}}</ref> Omdat geen kleiner komete al ontdek is nie ondanks instrumente wat al hoe sensitiewer word, laat sommige kenners glo daar is bitter min komete wat kleiner as 100 m breed is.<ref>{{harvnb|Sagan|Druyan|1997|p=137}}</ref> Daar word geraam dat die bekende komete ’n gemiddelde digtheid het van 0,6 [[Gram|g]]/cm<sup>3</sup>.<ref name=Britt2006>{{cite journal |bibcode=2006LPI....37.2214B |title=Small Body Density and Porosity: New Data, New Insights |last1=Britt |first1=D. T. |last2=Consolmagno |first2=G. J. |last3=Merline |first3=W. J. |volume=37 |year=2006 |pages=2214 |journal=37th Annual Lunar and Planetary Science Conference |url=http://www.lpi.usra.edu/meetings/lpsc2006/pdf/2214.pdf }}</ref> Vanweë hul lae massa word komeetkerns nie deur hul swaartekrag [[Hidrostatiese ewewig|in ’n ronde bol gedruk]] nie en daarom het hulle onrëlmatige vorms.<ref>{{cite web |url=http://history.nasa.gov/SP-467/ch7.htm |title=The Geology of Small Bodies |publisher=NASA |accessdate=15 August 2013}}</ref>
Sowat 6% van die asteroïdes naby die Aarde is vermoedelik uitgedoofde komeetkerns wat nie meer gas uitwerp nie.<ref name=dormant>{{cite journal |doi=10.1016/j.icarus.2006.02.016 |arxiv=astro-ph/0603106v2.pdf |year=2006 |title=The size–frequency distribution of dormant Jupiter family comets |last1=Whitman |first1=K |last2=Morbidelli |first2=A |last3=Jedicke |first3=R |journal=Icarus |volume=183 |pages=101|bibcode = 2006Icar..183..101W }}</ref>
===Koma en stert===
{{multiple image
| align = right
| direction = vertical
| width = 220
| image1 = 17pHolmes 071104 eder vga.jpg
| alt1 =
| caption1 = Komeet Holmes (17P/Holmes) in 2007 met sy blou ioonstert regs.
| image2 = Iras araki alcock.gif
| alt2 =
| caption2 = Komeet IRAS Araki Alcock, gesien deur [[infrarooi]]lig deur die satelliet IRAS.
}}
In die buitenste Sonnestelsel bly komete gevries en onaktief, en omdat hulle si klein is, is hulle uiters moeilik of byna onmoontlik om van die Aarde af te sien. Statistiese waarnemings van onaktiewe komeetkerns in die [[Kuiper-gordel]] is al aangemeld van data deur die [[Hubble-ruimteteleskoop]]<ref name="Cochran1995">{{cite journal |bibcode=1995ApJ...455..342C |title=The Discovery of Halley-sized Kuiper Belt Objects Using the Hubble Space Telescope |author1=Cochran |first1=Anita L. |last2=Levison |first2=Harold F. |last3=Stern |first3=S. Alan |last4=Duncan |first4=Martin J. |volume=455 |year=1995 |pages=342 |journal=Astrophysical Journal v.455 |doi=10.1086/176581|arxiv = astro-ph/9509100 }}</ref><ref name="Cochran1998">{{cite journal |doi=10.1086/311515 |title=The Calibration of the \ITAL]Hubble Space Telescope\/ITAL] Kuiper Belt Object Search:Setting the Record Straight |year=1998 |last1=Cochran |first1=Anita L. |last2=Levison |first2=Harold F. |last3=Tamblyn |first3=Peter |last4=Stern |first4=S. Alan |last5=Duncan |first5=Martin J. |journal=The Astrophysical Journal |volume=503 |pages=L89|arxiv = astro-ph/9806210 |bibcode = 1998ApJ...503L..89C }}</ref> maar dié waarnemings word bevraagteken.<ref name="Brown1997">
{{cite journal |doi=10.1086/311009 |title=An Analysis of the Statistics of the \ITAL]Hubble Space Telescope\/ITAL] Kuiper Belt Object Search |year=1997 |last1=Brown |first1=Michael E. |last2=Kulkarni |first2=Shrinivas R. |last3=Liggett |first3=Timothy J. |journal=The Astrophysical Journal |volume=490 |pages=L119|bibcode = 1997ApJ...490L.119B }}</ref><ref name="Jewitt1996">{{cite journal |bibcode=1996AJ....112.1225J |title=The Mauna Kea-Cerro-Tololo (MKCT) Kuiper Belt and Centaur Survey |author1=Jewitt |first1=David |last2=Luu |first2=Jane |last3=Chen |first3=Jun |volume=112 |year=1996 |pages=1225 |journal=Astronomical Journal v.112 |doi=10.1086/118093}}</ref>
Wanneer ’n komeet nader aan die binneste Sonnestelsel kom, veroorsaak die Son se straling dat die vlugtige materiale in die komeet verdamp en uit die kern stroom terwyl dit stof daarmee saamneem. Die strome stof en gas uit die baie dun atmosfeer om die komeet, wat die "koma" genoem word, en die krag wat op die koma uitgeoefen word deur die Son se stralingsdruk en [[sonwind]] bring mee dat ’n enorme "stert" gevorm word wat weg van die Son af wys.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=4zjv84hHNPcC&pg=PA66#v=onepage&q&f=false |page=66 |title=A Complete Manual of Amateur Astronomy: Tools and Techniques for Astronomical Observations |isbn=9780486152165 |last1=Clay Sherrod |first1=P. Clay |last2=Koed |first2=Thomas L. |year=2003}}</ref>
Die koma bestaan gewoonlik uit H<sup>2</sup>O en stof, met water wat sowat 90% uitmaak van die vlugtige stowwe wat van die kern af uitstroom wanneer die komeet binne 3 tot 4 [[astronomiese eenheid|astronomiese eenhede]] (AE) van die Son af is.<ref name=Combi2004>{{cite journal |bibcode=2004come.book..523C |url=http://www.lpi.usra.edu/books/CometsII/7023.pdf |title=Gas dynamics and kinetics in the cometary coma: Theory and observations |last1=Combi |first1=Micheal R. |last2=Harris |first2=Walter M. |last3=Smyth |first3=William H. |year=2004 |pages=523 |journal=Comets II}}</ref> Die watermolekules word vernietig hoofsaaklik deur fotodissosiasie en in ’n mindere mate foto-ionisasie.<ref name=Combi2004/> Groter stofdeeltjies word agtergelaat in die komeet se wentelpad terwyl kleiner deeltjies van die Son af weggedruk word in die komeet se stert in deur die stralingsdruk.<ref>{{cite web |url=http://migall.fastmail.fm/astronomy/solar_system/small_bodies/hale_bop/jpl/define.htm |title=Comet Definitions |publisher=Michael Gallagher |last=Morris |first=Charles S. |accessdate=31 Augustus 2013}}</ref>
Hoewel die komeet se kern meestal minder as 60 km breed is, kan die koma duisende if miljoene kilometers breed wees – dit word soms groter as die Son,<ref>{{cite journal |doi=10.1023/A:1021512317744 |year=2002 |first1=Rosine |last1=Lallement |last2=Bertaux |first2=Jean-Loup |last3=Szegö |first3=Karöly |last4=Nemeth |first4=Szilvia |journal=Earth, Moon, and Planets |volume=90 |pages=67-76 |title=The Shadow of Comet Hale–Bopp in Lyman-Alpha}}</ref> soos in Oktober 2007 die geval was met komeet 17P/Holmes.<ref name=atmosphere>{{cite web |authorlink=David C. Jewitt |last=Jewitt |first=David |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/holmes.html |title=The Splintering of Comet 17P/Holmes During a Mega-Outburst |publisher=University of Hawaii |accessdate=30 Augustus 2013}}</ref> Die Groot Komeet van 1811 het ook ’n koma gehad wat so groot soos die Son was.<ref name="primer">{{cite web |title=The Comet Primer |work=Gary W. Kronk's Cometography |last=Kronk |first=Gary W. |url=http://cometography.com/educate/comintro.html |accessdate=30 Augustus 2013}}</ref> Hoewel die koma taamlik groot kan word, kan hy in werklikheid kleiner word omtrent in die tyd dat dit [[Mars (planeet)|Mars]] se wentelbaan 1,5 AE van die Son af kruis.<ref name="primer"/> Op dié afstand is die sonwind sterk genoeg om die stof en gas weg van die koma te waai en in die proses word die stert langer.<ref name="primer"/> Ioonsterte is al waargeneem wat 1 AE (150 miljoen km) of langer is.<ref name="atmosphere"/>
Beide die koma en stert word deur die Son verlig en kan sigbaar word wanneer die komeet deur die binneste Sonnestelsel beweeg; die stof weerkaats die sonlig regstreeks en die gasse gloei vanweë [[Ioon|ionisasie]].<ref name="le">{{cite web |url=http://www.le.ac.uk/ph/faulkes/web/planets/r_pl_comets.html |title=Comets |publisher=University of Leicester |last1=Brinkworth |first1=Carolyn |last2=Thomas |first2=Claire |accessdate=31 July 2013}}</ref> Die meeste komete is te dof om sonder ’n [[teleskoop]] te sien, maar elke dekade is daar ’n paar wat helder genoeg is om met die blote og te sien.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=caYpAQAAMAAJ |page=75 |title=A field guide to the stars and planets |isbn=9780395934326 |last=Pasachoff |first=Jay M |year=2000}}</ref> Soms ondergaan die komeet ’n groot en skielike uitbarsting van gas en stof, en in dié tyd word die koma vir ’n tydperk baie groter. Dit het in 2007 met Komeet Holmes gebeur.<ref name="atmosphere">{{cite web |last=Jewitt |first=David |url=http://www2.ess.ucla.edu/~jewitt/holmes.html |title=Comet Holmes Bigger Than The Sun |publisher=Institute for Astronomy at the University of Hawaii |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>
Die strome stof en gas vorm elk sy eie stert wat in verskillende rigtings wys. Die stroom stof in die komeet se stert vorm dikwels ’n gekromde stert, wat ’n tipe II- of stofstert genoem word.<ref name="le"/> Die ioon- of tipe I-stert, wat uit gasse bestaan, wys altyd presies weg van die Son af omdat die gas meer deur die sonwind beïnvloed word as die stof, en dit volg dus magnetieseveldlyne eerder as ’n wentelbaan.<ref>{{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=S4xDhVCxAQIC&pg=PA422#v=onepage&q&f=false |page=422 |title=The Cambridge Guide to the Solar System |isbn=9781139494175 |last=Lang |first=Kenneth R. |year=2011}}</ref>
Soms wys ’n kort stert in die teenoorgestelde rigting as as die ioon- en stofstert – dit word ’n antistert genoem. Dit het sterrekundiges eers laat kopkrap, maar dit is nou bekend dat dit die punt van die stofstert is wat oënskynlik voor die komeet uit geprojekteer word vanweë ons waarnemingshoek.<ref>{{cite web |title=PanSTARRS: The Anti Tail Comet |url=http://apod.nasa.gov/apod/ap130629.html |publisher=NASA |date=29 Junie 2013 |accessdate=31 Julie 2013}}</ref> Die waarneming van ioonsterte het aansienlik bygedra tot die ontdekking van sonwind.<ref>{{cite journal |doi=10.1007/BF00225271 |title=The plasma tails of comets and the interplanetary plasma |year=1963 |last1=Biermann |first1=L. |journal=Space Science Reviews |volume=1 |issue=3 |page=553|bibcode = 1963SSRv....1..553B }}</ref> Die ionstert word gevorm vanweë die ionisasie van deeltjies in die koma deur [[ultraviolet]]-sonstraling. Wanneer die deeltjies geïoniseer is, het hulle ’n netto positiewe [[elektriese lading]], wat op sy beurt ’n "kunsmatige [[magnetosfeer]]" om die komeet vorm. Die komeet en sy kunsmatige magnetiese veld vorm ’n hindernis vir die uitvloeiende sonwinddeeltjies. Omdat die [[relatiewe spoed]] van die komeet en die sonwind [[supersonies]] is, vorm ’n [[boogskok]] voor die komeet in die rigting waarin die sonwind waai. In hierdie boogskok versamel groot konsentrasies komeet-ione en hulle "laai" die son se magnetiese veld met plasma, sodat die veldlyne om die komeet "drapeer" en die ioonstert vorm.<ref name="pp 864">{{cite book |last1=Carroll |first1=B. W. |last2=Ostlie |first2=D. A. |title=An Introduction to Modern Astrophysics |pages=864–874 |publisher=Addison-Wesley |year=1996 |isbn=0-201-54730-9}}</ref>
[[Lêer:Encke tail rip off.ogg|thumb|left|Encke se Komeet verloor sy stert.]]
As die ioonstertlading groot genoeg is, word die magneetveldlyne saamgedruk tot die punt waar iewers by die ioonstert [[magnetiese rekonneksie]] plaasvind. Dit lei daartoe dat die komeet se stert "gediskonnekteer" word.<ref name="pp 864" /> Dit is al ’n paar keer waargeneem – die een noemenswaardige voorval het op 20 April 2007 plaasgevind toe die ioonstert van [[Encke se Komeet]] heeltemal afgesny is. Dié gebeurtenis is deur die STEREO-ruimtetuig waargeneem.<ref>{{cite journal |doi=10.1007/s11207-008-9299-0 |title=The Heliospheric Imagers Onboard the STEREO Mission |year=2008 |last1=Eyles |first1=C.J. |last2=Harrison |first2=R.A. |last3=Davis |first3=C.J. |last4=Waltham |first4=N.R. |last5=Shaughnessy |first5=B.M. |last6=Mapson-Menard |first6=H.C.A. |last7=Bewsher |first7=D. |last8=Crothers |first8=S.R. |last9=Davies |first9=J.A. |journal=Solar Physics |volume=254 |issue=2 |pages=387 |last10=Simnett |first10=G.M. |last11=Howard |first11=R.A. |last12=Moses |first12=J.D. |last13=Newmark |first13=J.S. |last14=Socker |first14=D.G. |last15=Halain |first15=J.-P. |last16=Defise |first16=J.-M. |last17=Mazy |first17=E. |last18=Rochus |first18=P.|bibcode = 2009SoPh..254..387E }}</ref>
===Meteoorreëns===
Komete laat ’n stroom vaste afval agter wat te groot is om deur stralingsdruk of die sonwind verwyder te word.<ref>{{harvnb|Sagan|Druyan|1997|p=235}}</ref> As die komeet se pad dié van die Aarde om die Son kruis, sal daar waarskynlik ’n [[meteoor]]reën wees wanneer die Aarde deur die stroom afval beweeg. Die Perseïde-meteoorreën vind byvoorbeeld elke jaar tussen 9 en 13 Augustus plaas wanner die Aarde deur die wentelbaan van Komeet Swift–Tuttle beweeg.<ref name=showers/> Halley se Komeet is die bron van die Orionide-meteoorreën in Oktober.<ref name=showers>{{cite web |title=Major Meteor Showers |publisher=Meteor Showers Online |url=http://meteorshowersonline.com/major_meteor_showers.html |accessdate=31 Julie 2013}}</ref>
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
===Bronne===
* {{cite book |url=http://books.google.co.uk/books?id=kC5oQgAACAAJ |ref=harv |title=Comet |isbn=9780747276647 |author1=Sagan |first1=Carl |authorlink1=Carl Sagan |authorlink2=Ann Druyan |last2=Druyan |first2=Ann |year=1997}}
==Verdere leesstof==
* {{cite book
|last=Schechner |first=S. J.
|title=Comets, Popular Culture, and the Birth of Modern Cosmology
|publisher=[[Princeton University Press]]
|year=1997
|isbn=
}}.
* Brandt, J.C. and Chapman, R.D.: ''Introduction to comets'', Cambridge University Press 2004
==Eksterne skakels==
* [http://solarsystem.nasa.gov/planets/profile.cfm?Object=Comets Comets Page] at [http://solarsystem.nasa.gov/ NASA's Solar System Exploration]
* [http://www.icq.eps.harvard.edu/ International Comet Quarterly]
* [http://www.magnet.fsu.edu/education/community/slideshows/comet/index.html How to Make a Model of a Comet] audio slideshow – [[National High Magnetic Field Laboratory]]
* [http://smallbodies.ru/en/ Catalogue of the Solar System Small Bodies Orbital Evolution]
* [https://sites.google.com/site/nearearthobjectwatch/ Information about comets and asteroids]
*{{CommonsKategorie-inlyn|Comets}}
*[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [http://en.wikipedia.org/wiki/Comet Engelse Wikipedia]
{{PlaneteSon}}
{{Link FA|de}}
| |||