Hertzogprys: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Drama: Verwysing |
k Opruim |
||
Lyn 1:
[[Lêer:JBM Hertzog.jpg|
Die '''Hertzogprys''' is 'n bekroning wat toegeken word deur die [[Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns]]. Dit word jaarliks toegeken aan 'n skrywer met hoogstaande werk, beurtelings, in die veld van [[drama]], [[poësie]] of [[prosa]]. Die jaarlikse wenner word bepaal deur die sewe lede van die Letterkunde-kommissie. Dit word beskou as die hoogste eer wat 'n [[Afrikaans]]e skrywer kan toekom.
==
Die Hertzogprys is die belangrikste prestigeprys in die Afrikaanse letterkunde en heet na een van die grootste kampvegters vir Afrikaans: genl. [[J.B.M. Hertzog]].
Dit het in [[1914]] tot stand gekom deur 'n skenking van £1 200 wat genl. Hertzog vir dié doel gemaak het. Hy was in [[1910]] in 'n lastergeding gewikkel wat voortgevloei het uit sy stryd vir die onderrig van Hollands in die skole van die Vrystaat. Die geld het oorgebly uit 'n fonds vir die vereffening van genl. Hertzog se gedingkoste waartoe die Afrikaanse volk bygedra het en is deur hom onder beheer van die Akademieraad geplaas vir belegging en aanwending van die rente daarop vir 'n Afrikaanse letterkundige prys. Dit is gedoen ingevolge 'n notariële skenkingsakte, onder datum 27 Mei
Oorspronklik, so blyk uit die skenkingsakte, was dit 'n wedstrydprys vir ingesonde stukke, maar op 15 Februarie [[1923]] het genl. Hertzog skriftelik toegestem dat alle gepubliseerde boeke vanself in aanmerking mag kom. In [[1928]] is met genl. Hertzog se toestemming, soos in 'n brief van 3 April
Gedurende enkele jare het ook "wetenskaplike prosa" vir die Hertzogprys in aanmerking gekom. So het prof. J. du P. Scholtz in [[1943]] die Hertzogprys ontvang vir "Die Afrikaner en sy taal" en dr. Coenraad Beyers in [[1944]] vir "Die Kaapse Patriotte". In [[1946]] is die afdeling "wetenskaplike prosa" afgeskaf. Hieruit het in [[1947]] die Akademieprys vir Geesteswetenskappe ontstaan, wat sedert [[1955]] bekend staan as die 'Stalsprys vir Geesteswetenskappe'.
Lyn 14:
Die bedrag van die prys is in [[1964]] deur die Akademieraad verhoog tot R2 000 (uit Akademiefondse), maar in [[1966]] het die Akademieraad besluit om terug te keer tot die voorskrifte van die skenkingsakte en om die prys te beperk tot die rente op die kapitaal. In [[1974]] het die prys R900 bedra.<ref>[[P.J. Nienaber]]: Die Hertzogprys vyftig jaar. Nasionale Boekhandel, 1965.</ref> In [[1978]] is die prysgeld na R2 000 plus 'n goue medalje verhoog. Vanaf 1994 het [[Rapport]] Uitgewers 'n bykomende bedrag van R15 000 geskenk en vanaf [[2003]] is die skenking R20 000 per jaar sodat die prysgeld tans (2008) R22 000 beloop plus 'n 18 karaat goue Hertzoggedenkpenning.
==
Die prys word slegs toegeken aan oorspronklike werke in Afrikaans. Die wisseling tussen die drie letterkundige formate het begin in [[1968]] met poësie, daarna drama en daarna prosa. Die kommissie oorweeg slegs die werk gepubliseerd uit die vorige drie kalenderjare, en kan die toekenning maak op enkelwerk of die oeuvre van 'n skrywer. Vorige wenners mag weer bekroon word vir latere werke, behalwe dat die persoon nie 'n oeuvre-toekenning kan ontvang binne dié genre waarin die vorige oeuvre-toekenning plaasgevind het nie.
== Lys van Hertzogpryswenners ==
=== Poësie ===
* [[1916]] – [[Totius]] (''Trekkerswee'').
* [[1926]] – [[A.G. Visser]] (''Gedigte'').
Lyn 38:
* [[1983]] – [[Sheila Cussons]] (al haar digbundels).
* [[1984]] – [[Breyten Breytenbach]] ('' "Yk" '').
* [[1987]] – [[T.T. Cloete]] (''Idiolek en Allotroop''
* [[1990]] – [[Antjie Krog]] (''Lady Anne'').
* [[1993]] – T.T. Cloete (''Met die aarde praat'').
Lyn 49:
* [[2014]] – [[Marlene van Niekerk]] (''Kaar'')<ref>http://www.beeld.com/nuus/2014-03-29-marlene-kry-hertzogprys</ref>;<ref>http://versindaba.co.za/2014/03/28/hertzogprys-vir-marlene-van-niekerk-se-bundel-kaar/</ref>
=== Drama ===
* [[1926]] – [[J.F.W. Grosskopf]] (''As die tuig skawe'' en ''Drie eenbedrywe'').
* [[1935]] – [[Henry Fagan|H.A. Fagan]] (''Die ouderling en ander toneelstukke'').
Lyn 71:
* [[2015]] – [[Tertius Kapp]]<ref>http://www.netwerk24.com/vermaak/2015-03-27-tertius-kapp-bekroon-met-hertzogprys</ref> vir sy dramas ''Rooiland'' en ''Oorsee''.
=== Prosa ===
* [[1917]] – [[Jochem van Bruggen]] (Teleurgestel)
* [[1920]] – [[Leon Maré]] (''Ou Malkop'').
Lyn 82:
* [[1939]] – D.F. Malherbe (''Saul die worstelheld'' en ''Die profeet'').
* [[1942]] – [[C.M. van den Heever]] (''Laat vrugte'').
[[Lêer:Sangiro.jpg|
* [[1945]] – [[Sangiro]] (al sy prosawerk).
* [[1953]] – [[M.E.R.]] (al haar prosawerk).
Lyn 106:
* [[2013]] – Ingrid Winterbach (''Die aanspraak van lewende wesens'')
=== Wetenskaplike prosa ===
* [[1943]] – [[Johannes du Plessis Scholtz|J. du P. Scholtz]] (''Die Afrikaner en sy taal'').
* [[1944]] – [[Coenraad Beyers]] (''Die Kaapse Patriotte'').
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Bron ==
Die artikel is aanvanklik verwerk vanaf [http://www.akademie.co.za/akademiepryse_sedert_1909.htm#HERTZOGPRYS akademie.co.za].
| |||