Jerewan: Verskil tussen weergawes

 

== Geografie en klimaat ==

Jerewan lê tussen 950 en 1 300 meter bo die seevlak aan die Hrasdanrivier, 'n takrivier van die Arax, en in 'n hoefystervormige keteldal, wat aan drie kante deur berge omring word. Die suidelike stadsdele beslaan die noord-oostelike hoek van die Ararat-vallei waar die Hrasdan- en Getar-riviere die vallei deurvloei, terwyl die hoër geleë stadsbuurte op die Norq- en Qanaqer-heuwels geleë is. Hier het rivierlope op baie plekke diep ravyne uit die landskap gesny.

 

== Geskiedenis ==

=== Vroeë geskiedenis ===

Die eerste menslike nedersettings in die omgewing van Jerewan het reeds sowat 5 000 jaar gelede ontstaan. Versterkte dorpe uit die Bronstydperk sluit Sjengawit, Karmir Bloer, Karmir Berd en Berdadzor in. Argeologiese opgrawings wys dat 'n Urarteïese fort, Ereboeni (Էրեբունի), reeds in 782 v.C. op bevel van koning Argisjtis I in die huidige stadsgebied van Jerewan opgerig is om aanvalle uit die Noord-Kaukasusgebied af te weer. In die bloeitydperk van die Urarteïese Ryk is besproeiingskanale en waterdamme in die gebied gebou.

 

=== Jerewan onder buitelandse oorheersing ===

Gedurende die hoogtepunt van die Arabiere se invalle is ook Jerewan in die jaar [[658]] ingeneem. Die stad was sedert hierdie tydperk weens sy geografies strategiese ligging by die kruispunt van handelsroetes tussen Europa en Indië steeds belangrik. Die huidige naam Jerewan is sedert die 7de eeu gebruik.

Tussen die 9de en 11de eeu het Jerewan 'n veilige stad binne die Armeense Koninkryk gebly. Uiteindelik is dit deur die Seldjoeke verower. Die Mongoolse heerser [[Timoer Lenk]] het Jerewan in [[1387]] ingeneem en geplunder. Die stad het daarna as die administratiewe sentrum van die Ilkhanaat gedien.

 

 

=== Russiese beheer ===

Jerewan is op [[1 Oktober]] [[1827]] tydens die Russies-Persiese Oorlog van [[1826]] tot [[1828]] deur Russiese troepe onder die bevel van Iwan Paskewitsj bevry en in 1828 amptelik deur Persië aan Rusland afgestaan. As gevolg van die Ooreenkoms van Toerkamantsjai het die tsaristiese Rusland die hervestiging van Armeniërs uit Persië en Turkye bevorder. Die Armeense bevolking het weer begin groei, en by die eeuwisseling het 29 033 mense in Jerewan gewoon, waarvan 49 persent Azerbeidjanners (of, volgens die destydse Russiese bronne, Azerbeidjanse Tatare), 48 persent Armeniërs en twee persent [[Russe]].

 

== Monumente ==

=== Tsitsernakaberd ===

Tsitsernakaberd, letterlik die "Swaelvesting", was nog tot in die middel van die 1950's 'n dig beboste heuwel. Destyds is hier twee groot komplekse opgerig, 'n sport- en konsertkompleks met 6 000 sitplekke waar onder meer wedstryde van die 32ste Skaakolimpiade in 1996 plaasgevind het, en 'n monument ter nagedagtenis van die 1,5 miljoen slagoffers van die ''Aghet'' of Armeense volksmoord in Turkye in 1915.