Ysbeer: Verskil tussen weergawes

| genus = ''[[Ursus]]''

Die '''ysbeer''' (''Ursus maritimus'') is 'n beerspesie[[beer]]spesie wat van nature in die omgewing van die [[Noordpool]] voorkom en die alfa-roofdier in die omgewing is. Sy dik lae vet en pels beskerm hom teen die koue en sy deursigtige pels, wat lyk asof dit wit of roomkleurig is, [[kamoefleer]] hom teen sy prooi. Die beer het 'n kort stert en klein ore wat hitteverlies help verminder en 'n relatiewe klein kop en 'n lang, keëlvormige liggaam wat dit makliker maak om te swem. Die ysbeer is van nature aangepas by 'n habitat van land, water en ys en is afhanklik van die pakys, drywende ysskotse en die seelewe vir oorlewing.<ref>[http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Ursus_maritimus.html ''Animal Diversity Web''] se bladsy oor die Ysbeer.</ref>

Wetenskaplikes glo dat die geprojekteerde vermindering van die poolse dryfys, as gevolg van [[aardverwarming]], 'n negatiewe impak op die [[spesie]] kan hê en selfs binne hierdie eeu nog tot hulle uitsterwing kan lei. Die bevolkingssyfers het tot met 20% gedaal in die afgelope jare, die gemiddelde gewig van ysbere het afgeneem en die welpies se oorlewingsgetalle het ook skrikwekkend gedaal.<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/2642773.stm ''Polar bear 'extinct within 100 years''] van die BBC webwerf. Laaste besoek op 2006-02-01.</ref><ref name= "iucn">[http://www.iucnredlist.org/search/details.php/22823/all ''Ursus maritimus''] op die IUCN se Rooi lys van bedreigde spesies. Die inskrywing verskaf 'n grondige rede waarom hierdie spesie as kwetsbaar geklassifiseer word.</ref>

Die grootste ysbeer op rekord was in Kotzebue Sound in [[Alaska]] in [[1960]] geskiet. Volgens die [[2006]] uitgawe van die ''Guinness World Records''-boek het hierdie beer 'n beraamde 580 &nbsp;kg geweeg en was hy 3.38 m lank.<ref>''Guinness World Records'', ''Guinness World Records 2006'', ''Guinness'' (15 Augustus, 2005), ISBN 1-904994-02-4</ref>

Onlangse data wys egter dat die algemene gewig van ysbere besig is om te daal, 'n aanwysing van die huidige druk waaronder die bere is. 'n Studie deur die ''[[National Geographic Society]]'' het in 2004 gewys dat ysbere in daardie jaar 'n gemiddeld van 15% minder geweeg het as in die 1970's.<ref name="Appenzeller" /> In [[2007]] het die vroulike ysbere in ''Hudson Bay'' 'n gemiddelde gewig van 230 &nbsp;kg gehad -– 'n skerp daling van die gemiddelde gewig van 300 &nbsp;kg in [[1980]].

In teenstelling met ander Arktiese diere, verhaar die ysbeer nie in die somer nie. Die hare van sy pels is hol en dit was eens geglo dat die hare soos optiese veselbuise gereageer het en lig na die beer se swart vel gelei het waar dit dan geabsorbeer kan word -– 'n teorie wat as onwaar bewys is deur onlangse studies.<ref>[http://adsabs.harvard.edu/abs/1998ApOpt..37.3198K ''Is Polar Bear Hair Fiber Optic?''] deur Daniel W. Koon, ''Applied Optics LP'', vol. 37, Uitgawe 15, bl.3198-3200, 1998.</ref> Die dik pels dien wel as 'n buffer teen die hitte, sowel as die koue, en help om die bere koel te hou in warmer temperature, aangesien 'n ysbeer oorverhit teen temperature bo 10&nbsp;°C (50&nbsp;°F). As gevolg van so 'n koue liggaamstemperatuur is ysbere noueliks te sien met behulp van infrarooi fotografie -– slegs hulle asem en snuite kan maklik gesien word.<ref name = biologicaldiversity.org /> Die bere lê gewoonlik wydgestrek oor die ys om af te koel en op land grou hulle soms tot hulle bevrore grond ontdek. In die beer se pels groei daar ook dun verspreide beskermhare wat ongeveer 15 &nbsp;cm lang is. Die hare is hard en staan regop om te keer dat dat die beer se pels nie te veel saamplak as dit nat is nie. Water word dus ook maklik afgeskud voor dit kan vries. Ysbere sal ook in die sneeu rol om oortollige water van hul pels te verwyder.

Baie bronne verwys nie na ysbeersubspesies nie,<ref>[https://archive.is/20120720012604/www.bbc.co.uk/nature/wildfacts/factfiles/7.shtml ''Wildfacts -– Polar bear''] van die BBC webwerf. Laaste besoek 28 Julie, 2006.</ref> maar ander bronne verwys weer na twee verskillende subspesies: ''Ursus maritimus maritimus en Ursus maritimus marinus.''<ref>[http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=622083 ''Ursus maritimus marinus ITIS Report''] deur die ''Integrated Taxonomic Information System''. Laaste besoek 6 Maart, 2007.</ref><ref>[http://www.itis.usda.gov/servlet/SingleRpt/SingleRpt?search_topic=TSN&search_value=622084 ''Ursus maritimus maritimus ITIS Report''] deur die ''Integrated Taxonomic Information System''</ref> Die aantal ysbeerbevolkings blyk te verskil afhangende van wie die telling neem: die ''IUCN/SSC Polar Bear Specialist Group'' (PBSG), die vernaamste internasionale wetenskaplike instituut vir die navorsing en beheer van ysbere, herken twintig bevolkings wêreldwyd.<ref name = biologicaldiversity.org>[http://www.biologicaldiversity.org/swcbd/species/polarbear/nat-hist.html ''Natural History''] by die ''Center for Biological Diversity'' se webwerf. Laaste besoek 6 Maart, 2007.</ref> Ander wetenskaplikes herken ses verskillende bevolkings:<ref>[http://www.polarbearsinternational.org/faq/ ''Polar Bear FAQ''] by die ''Polar Bears International'' webwerf. Laaste besoek 28 Julie, 2006.</ref>

Al spandeer die ysbeer tyd op die land en ys word hy beskou as 'n seesoogdier, aangesien hy 'n intieme verhouding met die see handhaaf.<ref>[http://www.epa.gov/fedrgstr/EPA-GENERAL/1995/February/Day-28/pr-328.html ''US Environmental Protection Agency'']</ref> Die poolse spesie word in en om die [[Arktiese Oseaan]] aangetref; beweegbaarheid word in die Suide beperk deur pakys. James Bay in [[Kanada]] is die mees-Suidelike punt van hul natuurlike omgewing. Alhoewel daar aansienlik min van hulle Noord van 88 grade aangetref word, is daar wel bewyse van ysbere regoor die Noordpool gebied. Die bevolkingsberamings is bietjie meer as 20,000.<ref>[http://www.polarbearsinternational.org/ ''Bear Facts''] by die ''Polar Bears International'' webwerf. Laaste besoek op 28 Julie, 2006.</ref>

[[Lêer:Polar bears near north pole.jpg|duimnael|links|300px|Drie nuuskierige ysbere nader die duikboot ''USS Honolulu'', 450 &nbsp;km van die Noordpool]]

Ysbere is 'n vindingryke jagters en sal by robbe, wat onder die pakys swem, se selfgemaakte asemhalingsgate wag tot dié diere na boontoe kom. Hulle sal ook slapende robbe bekruip -– as 'n rob wakker word sal die beer stop en wag tot die rob weer aan die slaap val voor hy aanval. Volwasse bere eet hoofsaaklik net die robbe se vel en vet. Dit verminder die behoefte aan water aangesien minder ureum (CON₂H₄ of (NH₂)₂CO) geproduseer word as in 'n hoë proteïne dieet. In die winter, wanneer water moeilik bekombaar is, help dit dan ook om energie te spaar, aangesien die bere dan minder sneeu hoef te eet. Bere se cholesterolvlakke daal as hulle baie robbe eet -– moontlik as gevolg van die volop omega-3 vetsure in die robbe se vet.<ref>[http://www.omega3sealoil.com/ ''The Benefits of Omega 3 Fatty Acids found In Seal Oil, as Opposed to Fish and Flaxseed Oils''], deur Dr. Cosmas Ho, M.D., C.C.F.P.. Laaste besoek 8 Maart, 2007.</ref> Hulle cholesterol-vlakke styg as hulle vas. Borsvoedende wyfies en haar welpies en ander groeiende bere sal die hele karkas opvreet. As daar nie 'n tekort aan prooi is nie, sal 'n volwasse beer normaalweg een rob elke vyf dae vreet.

Ysbere is uitstekende swemmers en is al in die Arktiese water, 95 &nbsp;km van die land af opgemerk. In sommige gevalle spandeer hulle die helfte van hulle lewens op drywende ysskotse. Hulle 12 &nbsp;cm dik vetlaag bied hulle dryfvermoë asook beskerming teen die koue. Ysbere in die Arktiese omgewing is onlangs genoodsaak om verder as gewoonlik te swem op soek na prooi, as gevolg van die smelt van pakys. Daar is vier verdrinkings van ysbere op rekord vir 2005.<ref>[http://www.timesonline.co.uk/article0,,2087-1938132,00.html ''Polar bears drown as ice shelf melts''], deur Will Iredale. ''The Sunday Times'', 18 Desember, 2005. Laaste besoek 8 Maart 2007.</ref>

Ysbere is veelwywers, dit wil sê hulle het meer as een maat met wie hulle paar. Paring vind plaas in die lente (Maart tot en met Mei) en die twee bere het gewoonlik geen verdere betrokkenheid buite 'n week ná die paringsproses nie, alhoewel enkele permanente verbintenisse al waargeneem is. Ná [[bevrugting]] ondergaan die [[wyfie]] se eierselle 'n vertraagde inplanting, wat eers in September of Oktober gebeur. 'n Wyfie is tussen 195 en 265 dae (ongeveer 8 maande) dragtig en die welpies word dus vroeg in die winter gebore (November tot Desember). Na 'n periode waarin sy baie eet, grawe die wyfie in Oktober 'n twee-kamer grot in diep sneeu vir die geboorte. Gewoonlik word daar twee welpies gebore, alhoewel daar gevalle is waar die geboorte van een, drie en selfs vier welpies waargeneem is. Soos in die geval van ander ''Ursus''-spesies is die welpies uiters klein, met 'n algemene [[lengte]] van 30 &nbsp;cm en massa van 700 &nbsp;g -– dit in vergelyking met die algemene massa van 300 &nbsp;kg van hul moeders.

Die hulpelose, blinde welpies maak hulle [[oog|oë]] na omtrent 'n maand vir die eerste keer oop en verlaat hulle skuilplek as hulle ongeveer 10 &nbsp;kg weeg. Hulle begin op 1.5 maande loop en begin vaste kos eet op omtrent 4-5 maande. Hulle bly by hul moeder; sy leer hulle jag en beskerm hulle teen volwasse [[mannetjie]]s wat somtyds klein ysbere eet. Die kleintjies soog tot twee en 'n half jaar -– die melk van 'n wyfie bevat ongeveer 33% vet, meer as enige ander beerspesie en vergelykbaar met dié van ander see-soogdiere.<ref name = biologicaldiversity.org /> Die bere wat meer Noord woon bly gewoonlik langer by hul welpies. Seksuele [[volwassene|volwassenheid]] word op 3-4 jaar bereik. Volwasse ysbere wat in aanhouding woon (byvoorbeeld in dieretuine) kan ouer as 30 jaar word, maar die algemene leeftyd vir sulke bere is 25 jaar. Die algemene leeftyd vir bere in die natuur word baie korter geskat.

Die bevolking van 20&nbsp;000 tot 25&nbsp;000 ysbere is besig om af te neem. Op die Weskus van Hudsonbaai in [[Kanada]], byvoorbeeld, was daar 'n beraamde 1&nbsp;200 ysbere in [[1987]] in vergelyking met 950 in [[2007]].<ref>[http://www.nzz.ch/2007/02/04/ws/articleEVLOF.html ''Eisbären müssen fasten''] van ''NZZ Online'', (in Duits). Laaste besoek 12 Maart 2007.</ref>

Op [[27 Desember]], [[2006]], het die Verenigde State se Departement Binnelandse Sake, in samewerking met die drie genoemde groepe, voorgestel dat ysbere op die lys van bedreigde spesies geplaas word -– dit is die eerste verandering in sy soort wat aan [[aardverwarming]] te wyte is. Dit kan tot 'n jaar neem om die finale besluit te neem.<ref>[http://today.reuters.com/news/articlenews.aspx?type=scienceNews&storyID=2006-12-28T103929Z_01_N26412574_RTRUKOC_0_US-CLIMATE-POLARBEARS.xml ''U.S. weighs listing polar bear as threatened species''] by die Reuters webwerf. Laaste besoek 1 Februarie, 2006.</ref>

Die ''International Union for Conservation of Nature and Natural Resources'' (Internationale unie vir die beskerming van die natuur en natuurlike hulpbronne -– IUCN) het reeds ysbere "bedreigde spesie"-status gegee in Mei 2006.<ref>[http://www.iucn.org/en/news/archive/2006/05/02_pr_red_list_en.htm ''Release of the 2006 IUCN Red List of Threatened Species reveals ongoing decline of the status of plants and animals''] by die ''World Conservation Union'' se webwerf. Laaste besoek 1 Februarie, 2006.</ref>

''Hierdie artikel is grotendeels 'n vertaling uit die Engelse Wikipedia artikel [http[://en.wikipedia.org/wiki/Polar_bear:Polar bear|"Polar Bear"]].''

; Algemeen

* ARKive -– [http://www.arkive.org/species/GES/mammals/Ursus_maritimus/ Fotos en filmuittreksels van''(Ursus maritimus)'']

* [http://www.sandiegozoo.org/zoo/ex_polar_bear_plunge.html Ysbeer webkamera], regstreekse video van die ysbeertentoonstelling by die [[San Diego]] dieretuin. Dageliks vanag 09:00 – 16:00 UTC-8.

; Die Taylor-studie:

; Ysbere en aardverwarming: