Isfahan: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k →Eksterne skakels: Link FA is now handled by Wikidata, removed: {{Link FA|fr}} using AWB (10861) |
k Hersien |
||
Lyn 104:
|koördinaattipe =
|koördinaatwys =
|bevolking_soos_op =
|bevolkingnotas =
|bevolking_totaal = 1 755 382
Lyn 145:
'''Isfahan''' (alternatiewe spelling: ''Esfahan''; Middel-Persies: ''Spahān''; Klassieke Nieu-Persies: ''Ispahān'', in moderne [[Persies]] of Farsi: اصفهان ''Esfahān'') is die hoofstad van die gelyknamige provinsie in [[Iran]]. Dit is sowat 340 km suid van [[Teheran]] op 'n plato in die hartland van Iran geleë.
Met 'n bevolking van 1,75 miljoen is Isfahan die derde grootste stad in die land na Teheran en [[Mashhad]]. Sy metropolitaanse gebied is volgens die sensus van
[[Lêer:Imam Mosque, Esfahan (2).jpg|thumb|links|Versierings in die Imam-moskee]]▼
Isfahan is by die kruispunt van belangrike noord-suidelike en oos-westelike roetes geleë wat dwarsdeur Iran loop, waaronder die hoofroete tussen die [[Kaspiese See]] en die [[Persiese Golf]]. Isfahan was vroeër een van die grootste stede ter wêreld. Dit het veral in die tydperk tussen [[1050]] en [[1722]] gefloreer en sy bloeitydperk in die [[16de eeu]] onder die bewind van die Safawiede beleef toe dit vir die tweede keer in sy geskiedenis as hoofstad van die [[Persiese Ryk]] gefungeer het. ▼
In [[1598]] het sjah Abbas I ([[1588]]-[[1629]]) sy regeringsetel na Isfahan verskuif en besluit om die stad met 'n uitgestrekte kompleks van moskees, paleise, basare, groen ruimtes en lanings bome aan weerskante van strate uit te brei. Paradysstede, wat in die Koran beskryf word, het as voorbeeld vir Abbas I se ambisieuse stadsvernuwing gedien. Isfahan het vervolgens tot 'n belangrike ekonomiese sentrum ontwikkel wat naas sy administratiewe funksie veral op godsdiens en handel gebaseer is. So word die verbintenis tussen geestelike en wêreldlike sfeer en tussen Islamitiese geloof en boukuns in die koningsplein Medan-e Sjah weerspieël waar moskee en basaar aan weerskante ontstaan het.▼
▲Isfahan is by die kruispunt van belangrike noord-suidelike en oos-westelike roetes geleë wat dwarsdeur Iran loop, waaronder die hoofroete tussen die [[Kaspiese See]] en die [[Persiese Golf]]. Isfahan was vroeër een van die grootste stede ter wêreld. Dit het veral in die tydperk tussen
▲In
Die kulturele en argitektoniese erfenis uit hierdie glorietydperk is grotendeels tot vandag bewaar. Isfahan se befaamde Islamitiese boukuns sluit breë lane, oordekte brûe, paleise, moskees en minarette in. Isfahan se Sjah- of koningsplein, wat tans as Imam- of Naghsh-e Jahan-plein bekend staan, is een van die mees uitgestrekte stadspleine ter wêreld en 'n eersterangse voorbeeld van Iranse en Islamitiese boukuns. Dit is deur [[UNESCO]] in [[1979]] as [[wêrelderfenisgebied]] gelys. Daarnaas staan die stad vir sy groot verskeidenheid historiese monumente en skilderkuns bekend, waaronder Zoroastriese vuurtempels, Christelike [[kerk (gebou)|kerkgeboue]] (soos die Armeense Vank-katedraal) en Joodse sinagoges. 'n 16de eeuse Persiese spreekwoord (''Esfahan nest-e jahan'') beweer: "Isfahan is die halwe wêreld".▼
▲Die kulturele en argitektoniese erfenis uit hierdie glorietydperk is grotendeels tot vandag bewaar. Isfahan se befaamde Islamitiese boukuns sluit breë lane, oordekte brûe, paleise, moskees en minarette in. Isfahan se Sjah- of koningsplein, wat tans as Imam- of Naghsh-e Jahan-plein bekend staan, is een van die mees uitgestrekte stadspleine ter wêreld en 'n eersterangse voorbeeld van Iranse en Islamitiese boukuns. Dit is deur [[UNESCO]] in
== Demografie ==
=== Armeense gemeenskap ===
Sjah Abbas die Grote was 'n internasionaal gesinde heerser wat groot belang in die ontwikkeling van ander lande gestel en 'n verskeidenheid afvaardigings uit die buiteland ontvang het, waaronder veral Europese handelaars en diplomate. Abbas het gou besef dat handels- en ekonomiese bande met die buiteland 'n beslissende rol kon speel in sy voorneme om van sy ryk 'n vooruitstrewende en welvarende land te maak. Ook die hoofstad Isfahan sou voordeel uit hierdie bande trek. So het Abbas 160 000 [[Armeniërs]], wat oorspronklik die Julfa-streek in [[Azerbeidjan]] bewoon het, suidwes van Isfahan laat hervestig. Persiese en Armeense oorlewerings verskil ten opsigte van die presiese gebeure. Volgens Armeense bronne is bewoners net drie dae gegun om voorbereidings vir hulle reis te tref en het duisende verdrink toe hulle riviere moes oorsteek.▼
[[Lêer:Vank Cathedral, Armenian Quarter, Esfahan, Iran.jpg|
▲Sjah Abbas die Grote was 'n internasionaal gesinde heerser wat groot belang in die ontwikkeling van ander lande gestel en 'n verskeidenheid afvaardigings uit die buiteland ontvang het, waaronder veral Europese handelaars en diplomate. Abbas het gou besef dat handels- en ekonomiese bande met die buiteland 'n beslissende rol kon speel in sy voorneme om van sy ryk 'n vooruitstrewende en welvarende land te maak. Ook die hoofstad Isfahan sou voordeel uit hierdie bande trek. So het Abbas 160 000 Armeniërs, wat oorspronklik die Julfa-streek in [[Azerbeidjan]] bewoon het, suidwes van Isfahan laat hervestig. Persiese en Armeense oorlewerings verskil ten opsigte van die presiese gebeure. Volgens Armeense bronne is bewoners net drie dae gegun om voorbereidings vir hulle reis te tref en het duisende verdrink toe hulle riviere moes oorsteek.
▲[[Lêer:Vank Cathedral, Armenian Quarter, Esfahan, Iran.jpg|thumb|links|Die Vank-katedraal in die Armeense kwartier Nieu-Julfa. ''Vank'' is die [[Armeens]]e woord vir [[klooster]]]]
Die nuwe nedersetting is Nieu-Julfa genoem. Die Armeniërs het grond ontvang waar hulle boerderye en hul nuwe stad kon oprig. Baie van die nuwe setlaars was opgeleide tegnici en ervare sakemans. Maar hulle kon veral 'n belangrike bydrae lewer om vriendskaplike bande met ander Christelike nasies te smee.
Line 165 ⟶ 166:
Na gelang Isfahan se stadsgebied na die omgewing uitgebrei het, is steeds meer omliggende nedersettings by die stad ingesluit, so ook Nieu-Julfa. Dit is tans een van die welvarendste stadsbuurte in Isfahan. Plaaslike Armeniërs is tweetalig en naas hulle Armeense moedertaal ook die Iranse landstaal Farsi magtig. Hulle het hul eie klubs en verenigings en mag net soos ander Christene binne hul gemeenskap ook alkoholiese dranke stook en drink. Die Armeense begraafplaas van Isfahan is teen die hellings van die bergpiek Sofeh geleë.
Die Armeense Vank-katedraal word as die meesterwerk van Christelike boukuns in Iran beskou. Boubedrywighede vir dié sakrale gebou het in die regeringstyd van sjah Abbas II begin en is deur Armeense sakemans befonds, net soos die skilderye in die katedraal se binneruimte. Hierdie kunswerke is deur plaaslike Armeense kunstenaars geskep wat die skilderkuns in Europese lande en kerke aangeleer het en sterk deur Italiaanse en Nederlandse meesters beïnvloed is. Alle skilderye beeld tonele uit die Ou en Nuwe Testament asook die lewe van [[Jesus van Nasaret|Jesus Christus]] uit.
| |||