Viëtnamoorlog: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Die val van Saigon: Skakel |
Probeer skoonmaak |
||
Lyn 23:
|notas =
}}
Die '''Viëtnamoorlog''' ([[Viëtnamees]]: Chiến tranh Việt Nam), ook bekend as die '''Tweede Indosjina-oorlog''', en ook bekend in Viëtnam as die '''Weerstandsoorlog teen Amerika''' (Viëtnamees: Kháng chiến chống Mỹ) of eenvoudig net die Amerikaanse oorlog, was 'n [[Koue Oorlog]]-era volmagstryd (''proxy war'') wat in [[Viëtnam]], [[Laos]] en [[Kambodja]] gewoed het. Oorlogshandelinge het op 1 November 1955 begin en het op 15 Mei 1975 met 'n skietstilstand geëindig.
Dié oorlog het gevolg op die Eerste Indosjina Oorlog (1946–1954) en is geveg tussen Noord-Viëtnam- gerugsteun deur die [[Sowjetunie]], [[Sjina]] en ander kommunistiese bondgenote- en die regering van Suid-Viëtnam- gerugsteun deur die [[Verenigde State van Amerika]], [[Filippyne]] en ander anti-kommunistiese bondgenote.<ref
Namate die oorlog gevorder het, het die Viëtkong se rol al hoe minder geword soos die NVA al meer by gevegte betrokke geraak het. Die Amerikaners en Suid-Viëtnam het grotendeels op lugbeheer staat gemaak met oorweldigende slaankrag vir soek- en spooroperasies. Hiervoor is grondmagte, artillerie en lugaanvalle gebruik. Gedurende die oorlog het die VSA ook grootskaalse strategiese bomaanvalle teen Noord-Viëtnam geloods.
Die Amerikaanse regering het sy betrokkenheid by die konflik as 'n manier gesien om die kommunstiese oorname van Suid-Viëtnam te verhoed. Aan die ander kant wou Noord-Viëtnam en die Viëtkong vir Viëtnam verenig onder 'n kommunistiese bewind. Hulle het die konflik as 'n koloniale oorlog teen, aanvanklik die magte van Frankryk, en toe teen die VSA en uiteindelik teen Suid-Viëtnam, beskou.<ref
Aan die begin van 1950 het Amerikaanse militêre raadgewers in, wat toe nog as Franse Indosjina bekend gestaam het, aangekom.<ref>Major General George S. Eckhardt, ''[http://www.history.army.mil/books/Vietnam/Comm-Control/index.htm Vietnam Studies Command and Control 1950–1969]'', Department of the Army, Washington, D.C. (1991), p. 6</ref><ref group="A" name="advisors">The Military Assistance Advisory Group, Indochina (with an authorized strength of 128 men) was set up in September 1950 with a mission to oversee the use and distribution of US military equipment by the French and their allies.</ref> Die VSA se betrokkenheid het in die vroeë 1960's toegeneem, met die aantal troepe wat in 1961 verdriedubbel het, en in 1962 nog driekeer meer geword het.<ref>[http://25thaviation.org/facts/id430.htm Vietnam War Statistics and Facts 1], 25th Aviation Battalion website.</ref> Dit is in 1964 verder uitgebrei na die Golf van Tonkin-voorval, waartydens 'n Amerikaanse oorlogskip in 'n skermutseling met 'n aanvalsvaartuig van Noord-Viëtnam betrokke was. Hierna kry die Amerikaanse president magtiging om die Amerikaanse militêre teenwoordigheid te vergroot. Gevegseenhede is van die begin van 1965 ontplooi. Die operasies het oor internasionale landsgrense gestrek en grensgebiede soos Laos en Kambodja het swaar onder Amerikaanse lugbombardering deugeloop. In 1968 het die oorlog sy hoogtepunt bereik toe die kommuniste hul [[Tết Offensief]] geloods het. Die offensief het nie in sy doel geslaag om die Suid-Viëtnamese regering tot 'n val te bring nie, maar was die keerpunt in die oorlog aangesien dit 'n groot segment van die Amerikaanse bevolking laat besef het die Amerikaanse regering se aansprake dat die oorlog gewen word net 'n droom is.
'n Stelselmatige onttrekking van Amerikaanse troepe is begin as deel van die "Viëtnamisasie" van die land wat daarop gemik was om Amerika se betrokkenheid in die oorlog te beëindig, en die oorlog teen die kommuniste aan die Suid-Viëtnamese oor te laat. Ondanks die Parys Vredesverdrag, wat deur alle partye in Janaurie onderteken is, het die gevegte voortgeduur. In Amerika en die Westerse wêreld het 'n reuse anti-Viëtnam beweging gestalte gekry as deel van 'n groter kontra-kultuur wat in die 1960's posgevat het..<ref
Die Amerikaners se regstreekse betrokkenheid by die oorlog het op 15 Augusts 1973 geëindig.<ref>[[:en:Vietnam War#CITEREFKolko1985|Kolko 1985]]
Die konflik was 'n voorbeeld van die sogenaamde domino-effek, wat deur Amerika gevrees is en as rede vir sy deelname aan die oorlog gegee is. Indien die een land voor kommunistiese oorname swig, is die volgende land kwesbaar.
Line 41 ⟶ 42:
== Die Franse onttrekking, 1950–1954 ==
In Januarie 1950 het die [[Volksrepubliek van Sjina]] en die [[Sowjetunie]] die Viët Minh se bewind in Noord-Viëtnam met sy hoofstad in Hanoi, as die legitieme regering van Viëtnam erken. Die volgende maand erken die VSA en Brittanje die Frans-gesteunde Suid-Viëtnam in Saigon as die amptelike Viëtnamese regering.<ref name="McNamara 1999 377_379">[[:en:Vietnam War#CITEREFMcNamara1999|McNamara 1999]]
[[Lêer:French indochina 1953 12 1.png|links|duimnael|Franse soldate deur Viët Minh vegters in 'n hinderlaag vasgepen- 1952]]
Militêre raadgewers van die Volksrepubliek van Sjina het die Viët Minh in Julie 1950 in hul stryd teen die Franse begin steun.<ref name="OtherSide14">Ang, Cheng Guan, ''The Vietnam War from the Other Side'', p. 14.</ref> Sjinese wapens, deskundige raad, en arbeiders het die Viët Minh van 'n guerillamag tot 'n volkskaalse weermag help opbou.<ref name="HistoryPlace
[[Lêer:HoCMT.png|regs|duimnael|Die Ho Chi Minh-roete is gebruik om die Viëtkong te bewapen]]
Line 54 ⟶ 55:
<ref>''Washington Post'', 23 April 1985.</ref>
[[Lêer:South Vietnam Map.jpg|regs|duimnael|Die Suid-Viëtnamese militêre streke in 1967]]
President John F Kennedy se raadgewers het voorgestel hy stuur Amerikaanse troepe onder die dekking van vloedrampwerkers na Suid-Viëtnam, maar dit is geweier, maar hy het tog die militêre hulp verder vermeerder. In April 1962 het een van sy raadgewers gewaarsku dat die VSA eenvoudig net die Franse as 'n koloniale mag in die gebied gaan vervang, en "soos die Franse gaan bloei".<ref
On 23 July 1962, fourteen nations, including China, South Vietnam, the Soviet Union, North Vietnam and the United States, signed an agreement promising to respect the neutrality of Laos.<ref name="laos35k">[http://www.answers.com/topic/international-agreement-on-the-neutrality-of-laos-35k International Agreement on the Neutrality of Laos].</ref>
=== Omverwerping en sluipmoord op Ngô Đình Diệm ===
Die hopelose Suid-Viëtnamese leër was 'n bron van kommer vir die Amerikaanse generaals. Tydens die slag van Ap BaC het 'n klein groepie van die Viëtkong 'n baie groter en beter toegeruste gevegsmag aangevat en gewen. Vir die Amerikaners het dit gelyk of van die Suid-Viëtnamese offisiere inderdaad huiwerig is om in gevegte betrokke te raak.<ref>[[:en:Vietnam War#CITEREFSheehan1989|Sheehan 1989]]
[[Lêer:ACAV and M48 Convoy Vietnam War.jpg|links|duimnael|'n Amerikaanse tenk-konvooi tydens die Viëtnamoorlog]]
[[Lêer:Diem dead.jpg|duimnael|Ngô Đình Diệm nadat hy tydens die staatsgreep in 1963 doodgeskiet is]]
Die Amerikaanse intelligesiediens, CIA, het kontak gemaak met die generaals wat Diệm in 'n staatsgreep wou omver werp, en het dit duidedlik gestel dat Die VSA dit nie sal teenstaan, die generaals sal straf, of hulp aan Suid-Viëtnam onttrek nie. President Diệm is saam met sy broer op 2 November 1963 tereggestel. Kennedy was uiters geskok want hy het nie verwag dat Diệm doodgemaak sou word nie.<ref name="Karnow 1997 326">[[:en:Vietnam War#CITEREFKarnow1997|Karnow 1997]]
Hanoi het die chaos in Suid-Viëtnam tot sy voordeel uitgebuit en sy steun aan die guerillas verder uitgebrei. Suid-Viëtnam was vasgevang in 'n tydperk van ernstige politieke woelinge, soos die een militêre bewind na die ander oorgeneem het.<ref name="McNamara 1999 328">[[:en:Vietnam War#CITEREFMcNamara1999|McNamara 1999]]
== Oorlog brei uit onder Johnson, 1963–1969 ==
Line 70 ⟶ 71:
In die tyd toe [[Lyndon B. Johnson]] as president oorgeneem het, na Kennedy se dood, was hy nie juis betrokke by die beleid oor die oorlog nie.<ref>Shortly after the assassination of Kennedy, when McGeorge Bundy called LBJ on the phone, LBJ responded: "Goddammit, Bundy."</ref>
Die bordjies is egter vervang toe hy president word en hy het op 24 November 1963 verklaar: "Die stryd teen kommunisme moet kragdadig en met vasberadenheid voortgesit word."<ref>[[:en:Vietnam War#CITEREFKarnow1997|Karnow 1997]]
[[Lêer:Vietconginterrogation.jpg|duimnael|'n Beweerde Viëtkong aktivis, wat deur die Amerikaanse magte tydens 'n aanval op 'n buitepos naby die Kambodjaanse grens gevang is, word ondervra]]
[[Lêer:Vietcongsuspect.jpg|duimnael|'n Marinier begelei 'n vermeende Viëtkong aktivis na 'n Amerikaanse basis tydens 'n soek- en skoonmaakoperasies naby die Da Nang lugmagbasis]]
Line 77 ⟶ 78:
[[Lêer:Start of Tet Offensive.png|duimnael|Die begin van die [[Tết Offensief]]]]
[[Lêer:VNC Female.jpg|duimnael|'n Swaar gewonde vrou met 'n notal aan haar arm wat sê: VNC Female", wat beteken Viëtnamese burgerlike]]
Na verskeie aanvalle op Amerikaanse lugmagbasisse, en die feit dat die Suid-Viëtnamese magte blykbaar nie in staat is om beskerming te bied nie, is daar op 8 Maart 1965 3 500 Amerikaanse mariniers ingevlieg. Dit was die begin van die grondoorlog in Viëtnam.<ref
Die mariniers se opdragte was aanvanklik om verdedigend op te tree, maar teen Maart 1965 is die eerste 3 500 vergroot na 'n aanvalsmag van 200 000 troepe op die grond.<ref>[[:en:Vietnam War#CITEREFMcNeill1993|McNeill 1993]]
[[Lêer:Checking house during patrol.jpg|regs|duimnael|Amerikaanse soldate op soek na Viëtkong]]
*
Line 86 ⟶ 87:
[[Lêer:Sgt. Ronald H. Payne Tunnel Rat Vietnam War 1967.jpg|regs|duimnael|'n Amerikaanse "tonnelrot" soldaat maak gereed om in 'n Viëtkong tonnel af te klim]]
<ref name="McNamara 1999 363_365">[[:en:Vietnam War#CITEREFMcNamara1999|McNamara 1999]]
[[Lêer:U.S. Marines in Operation Allen Brook (Vietnam War) 001.jpg|regs|duimnael|Amerikaanse mariniers in aksie-1968]]
Line 107 ⟶ 108:
== Uittog van die Amerikaners: 1973–1975 ==
[[Lêer:Vietnam War protesters.jpg|duimnael|links|Anti-oorlogsbetogers]]
Die meeste Amerikaanse troepe is in die finale jare van Viëtnamisasie uit die land gevlieg. Op 5 Maart 1971 land die Vyfde Spesiale Magte Groep by hul ou basis by Fort Bragg. Dit was die eerste Amerikaanse eenheid wat destyds in Viëtnam ontplooi is.<ref name="Stanton p. 240">[[:en:Vietnam War#CITEREFStanton2003|Stanton 2003]]
[[Lêer:Hanoi-taxi-march1973.jpg|duimnael|'n Groep Amerikaanse krygsgevangenes in 1973 op pad huis toe]]
Line 113 ⟶ 114:
Chaos, paniek en opstande was aan die orde van die dag soos histeriese Suid-Viëtnamese amptenare en burgerlikes desperaat probeer vlug het uit Saigon. Krygswet is afgekondig. Amerikaanse [[helikopter]]s het koorsagtig en desperaat Suid-Viëtnamese, Amerikaners, en buitelanders uit verskillende dele van die stad, en uit die Amerikaanse ambassade se kompleks na veiligheid probeer verskuif.. Operation Frequent Wing is tot op die laaste nippertjie uitgestel omdat die ambassadeur, Graham Martin nie geglo het Saigon gaan val nie, en dat 'n ooreenkoms gesluit sou kon word.
Op 30 April 1975 beweeg die Noord-Viëtnamese weermag die stad in en smoor enige weerstand vinnig in die kiem. 'n Tenk bars deur die paleis en om 11:30 hys die Viëtkong sy vlag.<ref name="Tucker 1999 29">[[:en:Vietnam War#CITEREFTucker1999|Tucker 1999]]
.<ref name="books.google.com.vn
[[Lêer:Photo taken by Phillip Kemp from cockpit after sling-loading water drums to outpost..jpg|duimnael|Suid-Koreaanse soldate in Viëtnam]]
[[Lêer:Phong Nhi massacre 4.jpg|duimnael|Viëtnamese burgers wat deur die Suid-Koreaanse Bloudraak-brigade vermoor is.in 1968]]
Line 122 ⟶ 123:
[[Lêer:My Lai massacre.jpg|regs|duimnael|Slagogffers van die opspraakwekkende My Lai-slagting]]
<ref
[[Lêer:Vietconginterrogation1967.jpg|duimnael|'n Viëtkong gevangene sit en wag om ondervra te word]]
[[Lêer:OperationHueCity1967wounded.jpg|duimnael|'n Marinier se wonde word verbind tydens operasies in Huế -1968]]
Line 131 ⟶ 132:
!Jaar
!VSA<ref name="USarchives
! Suid-<br />
Viëtnam
| |||