Argetipe: Verskil tussen weergawes

Die konsep '''argetipe''' <span class="nowrap"><span class="IPA nopopups">(/<span title="ˈɑːrkɪtaɪp/ˈ/ primary stress follows">ˈ</span><span title="/ɑːr/ 'ar' in 'bard'">ɑːr</span><span title="'k' in 'kind'">k</span><span title="/ɪ/ short 'i' in 'bid'">ɪ</span><span title="'t' in 'tie'">t</span><span title="/aɪ/ long 'i' in 'tide'">aɪ</span><span title="'p' in 'pie'">p</span>/</span></span><span class="nowrap"></span>) verskyn in areas wat met gedrag, moderne sielkundige teorie, en [[Literatuurkritiek|literêre analise]] geassosieer word. 'n Argetipe kan die volgende wees:

Die woord ''argetipe'', "oorspronklike patroon waarvan nabootsings gemaak word," is in die 1540's vir die eerste keer in Engels gebruik.<ref><cite class="citation web">Douglas Harper. </cite></ref> Dit is van die [[Latyn|Latynse]]se [[Selfstandige naamwoord|naamwoord]] ''archetypum'', 'n verlatynsing van die [[Grieks|Griekse]]e naamwoord ἀρχέτυπον (''archetupon'') afgelei'','' waarvan die [[byvoeglike naamwoord]] ἀρχέτυπος (''archetupos'') is en "eersgevormde" beteken.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Da%29rxe%2Ftupos ἀρχέτυπος], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A'' ''Greek-English Lexicon'', on Perseus</ref> Dié is 'n kombinasie van ἀρχή ''archē'', "begin, oorsprong",<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Da%29rxh%2F ἀρχή], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A Greek-English Lexicon'', on Perseus</ref> en τύπος ''tupos'', wat onder andere, "patroon", "model" of "tipe" kan beteken.<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.04.0057%3Aentry%3Dtu%2Fpos τύπος], Henry George Liddell, Robert Scott, ''A'' ''Greek-English Lexicon'', on Perseus</ref>

Die gebruik van argetipes in spesifieke geskrewe werke is 'n holistiese benadering wat daartoe kan bydra dat 'n werk universeel aanvaar word. Die rede daarvoor is dat lesers sosiaal én kultureel met die karakters en situasie identifiseer. Deur algemene argetipes kontekstueel te implementeer, stel 'n skrywer hom ten doel om realisme na sy werk te bring.<ref><cite class="citation web">[http://literarydevices.net/archetype/ "Online Literary Device -– Archetype Function"].</cite><span class="Z3988" title="ctx_ver=Z39.88-2004&rfr_id=info%3Asid%2Fen.wikipedia.org%3AArchetype&rft.btitle=Online+Literary+Device+-+Archetype+Function&rft.genre=unknown&rft_id=http%3A%2F%2Fliterarydevices.net%2Farchetype%2F&rft_val_fmt=info%3Aofi%2Ffmt%3Akev%3Amtx%3Abook">&#x20;</span></ref> Volgens verskeie literêre kritici beskik argetipes oor 'n standaard en herhalende uitbeelding in 'n bepaalde kultuur en/of universeel wat uiteindelik soliede pilare lê en die hele struktuur van 'n literêre werk kan vorm.

Die konsep van sielkundige argetipes is deur die [[Switserland|Switserse]] sielkundige Carl Jung, c. 1919 uitgebou. In Jung se sielkundige raamwerk is argetipes ingebore, universele prototipes vir idees en kan hulle gebruik word om waarnemings te interpreteer. 'n Versameling herinneringe en interpretasies wat met 'n argetipe geassosieer word, is 'n kompleks (bv. 'n moederkompleks wat met die moeder-argetipe geassosieer word). Jung het die argetipes as sielkundige organe hanteer, vergelykbaar met fisiese organe in die sin dat albei morfologiese konstrukte is wat deur [[evolusie]] ontstaan het.<ref><cite class="citation web">Boeree, C. George. </cite></ref> Terselfdertyd is daar ook opgemerk dat evolusie self as 'n argetipiese konstruk beskou kan word.<ref>[http://atpweb.org/jtparchive/trps-45-13-02-159.pdf Brown, R. S.(2013).]</ref>

In deel een van ''Man and His Symbols ''skryf Jung:<blockquote>My siening oor die "argaïese oorblyfsels", wat ek "argetipes" of " oerbeelde" noem, is gedurig deur mense gekritiseer wat 'n gebrek aan toereikende kennis van die sielkunde van drome en van die mitologie het. Die term "argetipe" word dikwels verkeerdelik as sekere definitiewe mitologiese beelde of motiewe verstaan, maar hulle is niks meer as bewuste voorstellings nie. Sodanige veranderlike voorstellings kan nie oorgeërf word nie. Die argetipe ''is 'n neiging om sulke voorstellings'' van 'n motief te vorm — voorstellings wat baie kan verskil sonder om hulle basiese patroon te verloor.</blockquote>

Die argetipes openbaar gemeenskaplike rolle onder universele samelewings, soos byvoorbeeld die rol van die ma in haar natuurlike verhoudings met al die gesinslede. Hierdie argetipe kan 'n gemeenskaplike beeld skep wat deur baie stereotipes gedefinieer word wat hulleself nie van die tradisionele, biologiese, godsdienstige en mitiese raamwerk losgemaak het nie.<ref>Sbaihat, Ahlam (2012). </ref>