Bauhaus: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Kategorie:Geboue in Duitsland verwyder; Kategorie:Geboue en strukture in Duitsland bygevoeg (HotCat.js) |
Bygewerk |
||
Lyn 1:
[[Lêer:Bauhaus-Signet.
'''Bauhaus''' is 'n moderne styl van [[argitektuur]] en ontwerp wat oorspronklik in die 1920’s en 1930’s aan die Bauhaus-skool in Duitsland onderrig is. Bauhaus-geboue is bekend daarvoor dat hulle eenvoudig en funksioneel is en van [[staal]] en [[beton]] gebou word. Dié styl het ’n groot invloed op vele moderne argitekte en kunstenaars gehad.<ref name="HAT Taal-en-feitegids">HAT Taal-en-feitegids, Pearson, Desember 2013, ISBN 978-1-77578-243-8</ref> Die Bauhaus-geboue in [[Dessau-Roßlau]] en [[Weimar]] is in 1996 deur [[Unesco]] as [[wêrelderfenisgebied]]e gelys en die Bundesschule Bernau, wat tot die Bauhaus behoort, is in 2017 by die wêrelderfenisgebied ingesluit.<ref>{{en}} {{cite web |url=http://whc.unesco.org/en/list/729 |title=Bauhaus and its Sites in Weimar, Dessau and Bernau |publisher=[[Unesco]] |accessdate=13 Julie 2017}}</ref>
== Die Bauhaus-skool ==
[[Lêer:Bauhaus weimar.jpg|duimnael|Hoofgebou van die Bauhaus-universiteit in [[Weimar]], ontwerp deur [[Henry van de Velde]] en sedert 1996 [[Unesco]]-[[wêrelderfenisgebied]]]]
[[Lêer:Bauhaus.JPG|duimnael|Gerekonstrueerde vooraansig van die Bauhaus Dessau, ontwerp deur [[Walter Gropius]]]]
Die '''Staatliche Bauhaus Weimar''', afgekort '''Bauhaus''', is in 1919 deur die [[Duitsland|Duitse]] argitek [[Walter Gropius]] as 'n kunsskool in [[Weimar]] ([[Thüringen]]) gestig. Gropius se konsep van 'n skool wat teorie en praktyk sou verenig en waar kunstenaars en ambagsmanne sou begin saamwerk om 'n nuwe kunsrigting onder die leiding van die argitektuur te skep was destyds ongekend. Die benaming ''Bauhaus'' is opsetlik gekies en verwys na die middeleeuse bouhutte of gildes van bouwerkers en steenhouers onder leiding van 'n meester.
Die baanbrekende historiese Bauhaus, wat tot in 1933 bestaan het, word vandag as die invloedrykste skool vir boukuns en ontwerp en ook as die bakermat van die [[modernisme]] op alle gebiede van die vrye en toegepaste kuns beskou. Die Bauhaus het met sy beginsel van "Vorm volg funksie" (wat oorspronklik in 1896 deur die Amerikaanse argitek [[Louis Sullivan]] in sy essay ''The tall office building artistically considered'' geformuleer is) volledig afstand gedoen van al die paradigmas wat kenmerkend was vir laat 19de eeuse en vroeë 20ste eeuse style in [[kuns]] en argitektuur soos historisme en [[Jugendstil]] (Art Nouveau).<ref>Maas, Annette: ''Form Follows Function''. In: ''Ecco. Das Buchmagazin für Kunst, Kultur & Geschichte'', uitgawe 2009, bl. 24</ref>
Die Bauhaus het in Weimar met die samesmelting van die plaaslike kunsskool met die ''Großherzoglich Sächsische Kunstgewerbeschule Weimar'', 'n instelling wat in 1907 deur die [[België|Belgiese]] argitek en ontwerper [[Henry van de Velde]] in die lewe geroep is, ontstaan. Dit was die regstreekse voorloper van die Bauhaus, wat later in Van de Velde se skoolgeboue gevestig sou word. In 1925 is die Bauhaus na [[Dessau-Roßlau|Dessau]] verskuif en het in die volgende jaar in sy bekende hoofkwartier ''Bauhaus Dessau'' ingetrek. In 1932 was die skool gedwing om na [[Berlyn]] te verhuis en is in 1933 gesluit.
Die Bauhaus se invloed was só omvattend dat sy naam in die omgangstaal dikwels as sinoniem vir die modernistiese styl in die boukuns en ontwerpkuns gebruik word. In kunshistoriese opsig is dit egter misleidend om die Bauhaus-styl en die ontwikkelinge in Duitsland as 'n geïsoleerde beweging te beskou en die term ''Bauhaus'' as vakterm vir 'n bepaalde argitektoniese of meubelstyl te gebruik. Die ontwerpe en werke van die Bauhaus se dosente en studente word gevolglik as deel van internasionale stromings beskou wat oor 'n langer tydperk bestaan het en met vakterme soos funksionalisme, modernistiese styl, nuwe saaklikheid, [[Internasionale Styl]] of nuwe boustyl beskryf.
Line 16 ⟶ 17:
== Konsep ==
[[Lêer:Bauhaus Chair Breuer.png|duimnael
Oorspronklik was Henry van de Velde en Walter Gropius van plan om kuns en kunshandwerk in die tydperk van industrialisering te laat herleef. Hulle wou 'n alternatief tot die estetiese vorms van die historisme skep wat ornamente uit die kunshandwerk deur middel van industriële massaproduksie grootskaals gekopieer het. Met die term "[[kuns]]" het hulle nie na die destydse avantgarde verwys nie, maar eerder na die vormtaal wat eietydse ontwerpers gebruik het om volgens die styl van vroeëre kunsperiodes te produseer.
Line 25 ⟶ 26:
|-
| style="text-align: left;" | Walter Gropius in sy ''Bauhaus-Manifest''
|}
Lyn 32:
Saaklikheid, doelmatigheid en 'n nuwe puristiese vormgewing was die kenmerke van alle Bauhaus-produkte en -ontwerpe. Die styl van die Bauhaus het 'n radikale verandering van kuns en ontwerp beteken, wat vir baie tydgenote van Gropius onaanvaarbaar was en selfs as "Bolsjewisties" afgemaak is. Maar in feite weerspieël dit die groot maatskaplike veranderings van die [[Eerste Wêreldoorlog]] – die einde van die outydse aristokratiese klasstelsel en die begin van die nuwe tydperk van die [[demokrasie]] en die massaverbruik. Walter Gropius het sy Bauhaus ook as 'n persoonlike bydrae beskou om 'n klaslose maatskappy te skep en beter verhoudings tussen volkere te bevorder.
As tak van 'n internasionale beweging het die Bauhaus elemente van die [[funksionalisme]] en nuwe boustyle verenig. Die tydlose styl voldoen aan die basiese behoeftes van 'n mens, maar dit skep ook nuwe ervarings soos die argitektoniese verbinding tussen "binne" en "buite" deur die gebruik van staal en veral baie glas. Die nuwe Bauhaus in Dessau, wat deur Walter Gropius in die jare
Die begin van die [[Nasionaal-Sosialistiese Duitse Arbeidersparty|NSDAP]]-heerskappy in
== Geskiedenis ==
=== 1919: Weimar ===
[[Lêer:Hauptgebäude - Nordansicht 04.JPG|duimnael
Die Bauhaus is op 21 Maart 1919 gestig toe die ''Großherzoglich Sächsische Hochschule für Bildende Kunst'' en die ''Kunstgewerbeschule'' (wat in 1915 ontbind is) in Weimar saamgesmelt het.
Lyn 45:
Aanvanklik is 'n romantiese heroplewing van voor-industriële produksiemetodes vermeng met moderne ontwerpbeginsels. Vroeë Bauhaus-projekte soos die ''Haus Sommerfeld'' was in hierdie fase nog gekenmerk deur sterk ekspressionistiese invloede. In 1923 het die konstruktiwis László Moholy-Nagy as opvolger van die skilder Johannes Itten by die Bauhaus aangesluit. Itten was 'n voorstander van holistiese gedagtes wat lewensvernuwing ten doel gehad het.
Die Bauhaus se gemeenskaplike inleidingskursus, wat 'n veelsydige en opvattende opleiding van studente verseker het, het 'n voorbeeld vir kuns- en ontwerpskole dwarsoor die wêreld geword. Die vertoonhuis ''Am Horn'', wat in 1923 in Weimar ontstaan het, was die eerste projek waar argitektuur en meubilering konsekwent die beginsels van Nuwe Saaklikheid gevolg het – 'n kunsstroming wat hier veral deur sy
In 1923 is die Bauhaus se werke vir die eerste keer tydens 'n uitstalling aan die publiek bekend gestel. Die uitstalling was 'n groot sukses wat 15 000 besoekers gelok het. Terwyl Gropius, Kandinsky en Oud voordragte gehou het, het die premières van Oskar Schlemmer se ''Triadisches Ballett'' en ''Mechanisches Ballett'' asook musikale werke van Strawinsky, Busoni en Hindemith plaasgevind. Daarnaas is wetenskaplike rolprente met destyds innovatiewe ''slow motion''-effekte vertoon.<ref>Khan (2009), bl. 19</ref>
In die tydperk van die Weimarrepubliek is dosente, studente en bewonderaars van die Bauhaus dikwels as "links" en "internasionalisties" beskryf. Regsgesinde politieke partye was vanaf sy stigting in opposisie tot die Bauhaus. Nadat regse partye in die verkiesings van Februarie 1924 'n meerderheid in die parlement van die deelstaat
=== 1925: Dessau ===
[[Lêer:Bauhaus-Dessau
[[Lêer:Bauhaus-Dessau Wohnheim Balkone.jpg|duimnael|Bauhaus Dessau: Woonstelle]]
In 1925 is die Bauhaus na Dessau verskuif. Hier is die eerste meubels ontwerp wat van nuwe materiale soos staalpype vervaardig is, waaronder Marcel Breuer, Mart Stam en Ludwig Mies van der Rohe se eerste ''Freischwinger''-(''cantilever''-)stoele. Die Bauhaus het begin om met industriële vervaardigers saam te werk.
Die nuwe Bauhaus-gebou, wat deur Walter Gropius ontwerp is, is op 4 Desember 1926 ingewy. Besonder indrukwekkend was die ateljeevleuel aan straatkant met sy glasfasade en Gropius se ''Meisterhäuser'' ("Meesterhuise") wat as woonhuise gedien het en net soos die Bauhaus-hoofkwartier die beweging se gedagtes ten opsigte van woon- en werksfeer verenig het.
Line 62 ⟶ 63:
=== 1932: Berlyn ===
[[Lêer:Gedenktafel Birkbuschstr 49 (Stegl) Bauhaus Berlin.JPG|duimnael
In 1931 het die Nasionaalsosialiste die munisipale verkiesings in Dessau gewen. Die Bauhaus was in die volgende jaar 'n tweede keer genoodsaak om sy setel te verskuif en het hom in die Berlynse stadsdeel [[Steglitz]] gevestig. Kort daarna het die Nasionaalsosialiste – wat die Bauhaus as 'n "Kerk van Marxisme" afgemaak het – die Bauhaus-span gedwing om hul instelling self te ontbind.
Line 70 ⟶ 71:
=== Ná 1945 ===
Ná die einde van die [[Tweede Wêreldoorlog]] is in 1953 in [[Ulm]] (deelstaat [[Baden-Württemberg]]) die ''Hochschule für Gestaltung (HfG Ulm)'' onder leiding van Max Bill, wat sy opleiding by die Bauhaus gekry het, gestig. Die skool was op dieselfde konsep gegrond as die oorspronklike Bauhaus en is in sy grafiese werk onder meer deur Switserse tipografie beïnvloed.
'n Reeks gelisensieerde meubels en gebruiksvoorwerpe, wat tot vandag toe die publiek se waarneming ten opsigte van die unieke Bauhaus-styl beïnvloed, het in die vroeë 1970's verskyn. Die oorlogskade aan die Bauhaus-gebou in Dessau is aanvanklik net gedeeltelik herstel. In 1964 is die Bauhaus Dessau tot 'n nasionale monument verklaar, maar restourasiewerk het eers in 1976 begin. In 1996 is die gebou deur [[
== Fotografie ==
[[Lêer:Galka-scheyer.jpg|duimnael
Fotografie is aanvanklik nie by die Bauhaus se leerprogram ingesluit nie en derhalwe ook nie as kunsmedium ingespan nie. Eers in 1923 is danksy die inisiatief van die [[outodidak]] László Moholy-Nagy meer aandag aan hierdie moderne kunsvorm geskenk, en eersterangse fotograwe soos byvoorbeeld Erich Consemüller, Andreas Feininger en T. Lux Feininger, Lucia Moholy en Walter Peterhans het begin om 'n breë spektrum van individuele fotografiese werke te ontwikkel, terwyl studente 'n belangrike bydrae met hul fotografiese eksperimente en amateurfoto's gelewer het.
Line 112 ⟶ 113:
<gallery>
Lêer:Mensa Bauhaus Dessau.PNG|Eetsaal
</gallery>
Line 122 ⟶ 123:
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* {{de}} [http://www.fontscape.com/explore?7CO Bauhaus]
* {{de}} [http://www.bauhaus.de/ Bauhaus Berlin]
* {{de}} [http://www.bauhaus-dessau.de/ bauhaus
* {{de}} [http://www.weissenhofsiedlung.de/ Weissenhof Stuttgart]
'''Media'''
* {{de}} [http://www.schaetze-der-welt.de/denkmal.php?id=101 ''Das Bauhaus – Mythos und Missverständnis''] – Die webwerf sluit 'n Duitse dokumentêre rolprent
'''Uitstallings (tydelike skakel)'''
* {{de}} [http://www.modell-bauhaus.de/ ''Modell Bauhaus. Uitstalling in die Martin Gropius-gebou, Berlyn, 22 Julie tot 4 Oktober 2009'']
[[Kategorie:Bauhaus| ]]
[[Kategorie:Geboue en strukture in Duitsland]]
| |||