Organiese chemie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Jcwf (besprekings | bydraes) |
Jcwf (besprekings | bydraes) No edit summary |
||
Lyn 1:
{{Kombi-beeld
|title=Koolstofkettings
|1=Oxalic acid 3D ball.png▼
|
|2=3-éthyl-4-méthylheptane.png
|caption1=[[Oksaalsuur]]▼
|1=2-méthyltétratriacontane3D.png
|caption2=[[Ureum]]▼
|caption1=metieltetratriakontaan
|width=200px}}▼
|caption2=4-metielheptaan
|captio3=dekaan
'''Organiese chemie''' is die [[wetenskap]]like studie van die struktuur, eienskappe, samestelling, [[chemiese reaksie|reaksies]] en sintese van [[organiese verbinding]]s, oftewel chemiese verbindings wat '''''[[koolstof]]''''' bevat. Daar is egter koolstofverbindings wat 'n uitsondering vorm, soos [[karbonaat|karbonate]], karbiede, [[oksied]]e, [[sianied]]e, [[koolstofdioksied]] (CO<sub>2</sub>) en [[koolstofmonoksied]] CO. Hulle word tradisioneel nie tot die organiese verbindings gereken nie. <ref>Organic and Biological Chemistry {{Outeur|CTI Reviews}} Cram101 Textbook Reviews, 2016, ISBN 1497025257, ISBN 9781497025257</ref>
Line 24 ⟶ 27:
[[Lêer:(-)-menthol-3D-vdW.png|duimnael|Mentol|links|100px]]
Die eerste organiese verbindings is hoofsaaklik verkry uit plante soos mentol uit munt ''Mentha spicata'' se essensiële olie of ''cis''-jasmoon uit [[jasmyn]]. Kinien is reeds in die 16de eeu uit die bas van ''Cinchona calisaya'' geïsoleer en teen [[malaria]] gebruik.<ref name="Clayden">Organic Chemistry {{Outeur|Jonathan Clayden, Nick Greeves, Stuart Warren}}, OUP Oxford, 2012, ISBN 0-19-927029-5, ISBN 978-0-19-927029-3</ref> Aan die einde van die 18de eeu het navorsers soos Avogadro en Gay-Lussac die grondslag vir die teorie van [[atoom|atome]] en [[molekuul|molekule]] gelê<ref>{{webaanhaling|url=https://www.chemheritage.org/historical-profile/amedeo-avogadro|titel=Amedeo Avogadro Chemical Heritage Foudation}}</ref> en navorsers het begin om te besef dat organiese stowwe uit molekule bestaan wat deur lewende organismes vervaardig word. Daar is nogtans gedink dat ''net'' lewende organismes hierdie stowwe kon vervaardig en nie die chemikus in sy lab nie.
{{Kombi-beeld
|titel=Wöhler se verbindings
▲|1=Oxalic acid 3D ball.png
|2=Urea 3D ball.png
▲|caption1=[[Oksaalsuur]]
▲|caption2=[[Ureum]]
|width=170px}}
Dit word algemeen aanvaar dat organiese chemie as 'n wetenskap in 1828 begin is deur [[Friedrich Wöhler]] se sintese van die organiese, en biologies betekenisvolle stof, [[ureum]] deur per abuis 'n waterige oplossing van [[ammoniumsianaat]] (NH<sub>4</sub>OCN) te verdamp. Hy het nogtans reeds in 1824 'n ander organiese stof vervaardig: [[oksaalsuur]], maar dit het toe nouliks die aandag getrek. Sy werk het egter duidelik gemaak dat chemici wel in hulle laboratorium organiese verbindings kan vervaardig.
| |||