Berta Smit: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
//Verwysings reggemaak |
No edit summary |
||
Lyn 1:
{{Inligtingskas Outeur
| naam = Berta Smit
| bynaam =
| beeld = Berta Smit.jpg
| beeldbeskrywing =
| onderskrif =
| geboortenaam =
| geboortedatum = [[17 September]] [[1926]]
| geboorteplek = [[Hopefield]]
| dood_datum = [[17 Februarie]] [[1997]]
| sterfteplek = [[Stellenbosch]]
| ouers =
| titel =
| nasionaliteit = [[Suid-Afrika]]
| beroep = Uitgewer, skrywer
| bekend =
| salaris =
| termyn =
| voorganger =
| opvolger =
| eerbewyse = Andrew Murray-prys
| genre = Godsdienstige literatuur, romans
| bekende_werke =
| party =
| godsdiens =
| huweliksmaat =
| kinders =
| webblad =
| handtekening =
}}
'''Berta Smit''' ([[Hopefield]], [[Suid-Afrika]], [[17 September]] [[1926]] – [[Stellenbosch]], [[Suid-Afrika]], [[17 Februarie]] [[1997]]) was ’n uitgewer en [[Afrikaans]]e [[skrywer]] van godsdienstige literatuur en romans, wat die Andrew Murray-prys vir haar skryfwerk verower het.
Line 7 ⟶ 36:
=== Herkoms en vroeë lewe ===
Huiberta Johanna Maria Smit was die jongste van drie kinders. Sy het ’n ouer broer, Arnold, en ’n ouer suster, Regina. Haar pa, Arnold Willem van der Westhuizen Smit (11 Augustus 1889 – 3 November 1970), was die eerste skoolhoof van die [[Hoërskool Hopefield]] en haar ma, die verpleegster Johanna Aletta du Plessis ( 30 Augustus 1895 – 17 Desember 1967), skryf onder die naam [[Jeanne du Plessis]] (haar nooiensvan) verskeie kinderverhale en ook verhale vir tydskrifte. Berta matrikuleer aan die Hoërskool Hopefield.
=== Opleiding en loopbaan ===
Line 13 ⟶ 42:
=== Latere jare en sterfte ===
’n Paar maande na haar aftrede in 1986 word sy ernstig siek en bring drie maande in die hospitaal deur, waarna sy in 1987 terugkeer na Tafelberg Uitgewers. As uitgewer versorg sy baie van die boeke van ons heel beste skrywers, onder wie [[Hennie Aucamp]], [[M.E.R.]], [[Elsa Joubert]], [[F.A. Venter]], [[Audrey Blignault]] en [[Anna M. Louw]]. In 1989 tree sy af en word vryskut boekeredakteur. Haar gesondheid gaan vanaf 1993 agteruit wanneer sy ’n paar beroertes kry. Sy is nooit getroud nie en woon van die middel tagtigerjare langs haar suster Regina in ’n woonstel op [[Stellenbosch]]. Sy is op Donderdag 19 Februarie 1997 in Stellenbosch oorlede nadat sy breinbloeding opgedoen het.<ref>Anoniem. ''Skrywer Berta Smit sterf op 70 ná breinbloeding''. Beeld, 21 Februarie 1997.</ref>
== Skryfwerk ==
Line 19 ⟶ 48:
=== Romans ===
Haar vier romans is almal godsdienstig van aard. In die eerste drie, ''Die vrou en die bees'', ''Een plus een'' en ''Die man met die kitaar'', word die gegewe gelaai met simboliek en slaag sy daarin om die Christelike tema te verbind met ’n sterk eksperimentele struktuur in die gees van die Sestigers.
''Die vrou en die bees''<ref>Antonissen, Rob. Standpunte. Nuwe reeks 57, Februarie 1965.</ref> is ’n moralistiese allegorie. Die verhaal sentreer rondom die Man (’n beeld van Christus)<ref>Antonissen, Rob. ''Spitsberaad.'' Nasou Beperk. Elsiesrivier. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1966.</ref> wat mense roep om sy take uit te voer. Onder hulle tel Maria,<ref>Van Heerden, Ernst. ''Die ander werklikheid''. Nasionale Boekhandel. Kaapstad. Eerste uitgawe, 1969.</ref> enigste kind van welgestelde ouers, wie se taak rondom Julia wentel. Maria is ’n onderwyseres in Wiskunde, wat simbool is van die mens wat deur sy eie denke ’n oplossing vir die probleme van die lewe probeer soek. Julia is haar wêreldse vriendin, wat weier om van die wêreld en haarself gered te word. Daar is ook die Tikster, wat vir die Man werk, maar dan terugkeer na die wêreld en poog om Maria om te praat om saam te gaan. Die Dominee gelas ’n soektog na die Tikster, maar die Man gee Maria opdrag om na ’n ander plek te gaan waar sy vir Julia moet wag. Deur Julia vind sy die verlore Tikster, wat sy dan red. ’n Hoogtepunt in die boek is die beskrywing van Maria se besoek aan ’n verleidelike klub, waar sy in die persoon van die eienaar regstreeks met die Bose in sy sjarmante kleed te doen kry. Besoekers word hier voor spieëls geplaas waarin elkeen net homself kan sien, simbool van die selfsug en ook tekenend van die eensame stryd wat mense stry wanneer hulle in die bose verstrengel raak. Die titel van die boek verwys na ’n jeugherinnering van Maria. Die familie het ’n mak bees (simbool van die bose) gehad wat op ’n dag skielik wild geword het en op ’n vrou afgestorm het en haar teen ’n muur vasgedruk het dat die bloed spat. Hierdie herinnering het ook betrekking op die jeug van beide Julia en die Tikster.
Line 30 ⟶ 59:
=== Kortverhale ===
Sy skryf ook kortverhale en die verhaal ''Die nuwe jas'', wat in Augustus 1966 in ''Tydskrif vir Letterkunde'' verskyn, is ’n ontroerende weergawe van die oujongnooi Magdaleen se soeke na ’n selfbeeld. Sy word gedomineer deur haar invalide-ma, by wie sy bly, wat ook fisies meer imposant is as sy. Sy begeer ’n nuwe jas waarvan sy hou maar wat sy nie regtig nodig het nie en koop dit nietemin, ten spyte van teenkanting van haar moeder. In die nuwe jas kry sy dan selfvertroue, maar ook hier breek haar ma haar af, sodat die verhaal die insig verkondig dat diegene wat nie ’n vaste identiteit het of wil hê nie, slegs in die oë van ander bestaan. Hierdie verhaal word deur Hennie Aucamp in ''Bolder'', deur Merwe Scholtz in ''Vertellers 2'' en deur Johann de Lange in ''Soort soek soort'' opgeneem.
Haar skets ''Die tweede kraai'' word opgeneem in ''Son op die land''.
=== Samesteller ===
As samesteller stel sy die bundels ''’n Boek van bevryding'' en ''’n Boek van dankbaarheid'' saam, wat die Bybel as bron het.
Uit die werk van Audrey Blignault stel sy ''Oulap se rooi'' saam, ’n versameling van 32 essays oor lof en blydskap. Sy vertaal ook etlike godsdienstige boeke in Afrikaans. Deur die jare verskyn daar verskeie artikels van haar in letterkundige tydskrifte en ook in ''Die Burger''.
Line 46 ⟶ 75:
== Publikasies ==
Werke uit haar pen sluit in:<ref>Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3ASmit%2C+Berta.&qt=hot_author</ref>
{| class="wikitable"
!Jaar
Line 133 ⟶ 162:
* Grové, A.P''. Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans.'' Nasou Beperk. Vyfde uitgawe. Eerste druk, 1988.
* Kannemeyer, J.C. ''Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur 2.'' Academica. Pretoria, Kaapstad en Johannesburg. Eerste uitgawe. Eerste druk, 1983.
* Kannemeyer, J.C. ''Die Afrikaanse literatuur
* Lindenberg, E. (red.) ''Inleiding tot die Afrikaanse letterkunde.'' Academica. Pretoria en Kaapstad. Vierde uitgawe. Eerste druk, 1973.
* Nienaber, P.J. et al. ''Perspektief en Profiel.'' Afrikaanse Pers-Boekhandel. Johannesburg. Derde hersiene uitgawe, 1969.
Line 144 ⟶ 173:
* Botha, Danie. ''Sestiger met ’n wuiwende sigaret had haar hekel aan vroomheid''. Die Burger, 21 September 1996.
* Botha, Danie. ''Afskeid van Juffrou'' Berta. Insig, Maart 1997.
* Botha, Elize. ''Die ou vrou en die dood: Vier romans met verwante tematiek
* De Villiers, Izak. ''Afrikaans is armer sonder Berta Smit.'' Beeld, 23 Februarie 1997.
* Harley, Lulu. ’''Een plus een’ van Berta Smit''. Tydskrif vir Letterkunde. Jaargang 22 no. 2, Mei 1984.
Line 166 ⟶ 195:
=== Ongepubliseerde dokumente ===
* Smit, Berta. ''Biografie''. [[Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum]] (NALN) Bloemfontein
* Van der Merwe, Chris. ''Hulde aan Berta Smit. Radiosondergrense: Skrywers en boeke''. 23 Maart 1997.
=== Resensies ===
{{Verwysings|2}}
{{DEFAULTSORT:Smit, Berta}}
| |||