Wikipedia

Bartolomeus Dias: Verskil tussen weergawes

Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
KMRJ (besprekings | bydraes)
144 edits
Artikel uitgebrei
k Wysigings deur KMRJ teruggerol na laaste weergawe deur JMK
Lyn 1:
{{Inligtingskas Persoon
<references />Die tydperk van die groot  ontdekkingsreise het  klinkende name  opgelewer. Groot name soos Columbus, Da Gama, Magellaan. Maar vir ons is daar geeneen belangriker as die van Bartolomeus Dias nie - die eerste Europeër wat die  seepad  na  die suidpunt van Afrika oopgemaak het. Dias was 'n Portugees. En daar is heel  besondere redes  hoekom dit  juis  'n Portugees was wat dit gedoen het.
| naam = Bartolomeus Dias
| bynaam =
| beeld = Bartolomeu Dias, South Africa House (cut).JPG
| beeldbeskrywing =
| onderskrif = Standbeeld van Dias by Suid-Afrika se Hoëkommissaris in [[Londen]].
| geboortenaam = Bartolomeu Dias
| geboortedatum = ca. [[1450]]
| geboorteplek = [[Algarve]], [[Portugal]]
| dood_datum = [[24 Mei]] [[1500]]
| sterfteplek = [[Kaap die Goeie Hoop]]
| ouers =
| titel =
| nasionaliteit = [[Portugal]]
| beroep = Navigator, ontdekkingsreisiger
| ander =
| bekend = Eerste Europese wat om die suidpunt van Afrika seil.
| salaris =
| termyn =
| voorganger =
| opvolger =
| eerbewyse =
| party =
| godsdiens =
| huweliksmaat =
| kinders =
| webblad =
| handtekening =
}}
 
=== '''Wie was ëBartolomeusBartolomeus Dias''' (ca. [[1450]] – [[29 Mei]] [[1500]]) ===was 'n [[Portugal|Portugese]] ontdekkingsreisiger en seevaarder wat in 1488 om die punt van [[Afrika]] geseil het.
Bartolomeus Dias was 'n [[Portugal|Portugese]] ontdekkingsreisiger en seevaarder wat in 1488 om die punt van [[Afrika]] geseil het. Bartolomeus Dias het uit 'n geslag van see­vaarders gestam. 'n Bloedverwant, Joao Dias, het in 1434 tot anderkant Kaap Bojader gevaar, terwyl 'n ander, Dinis Dias, Kaap Verde in 1445 ontdek het. Die vroegste verslae omtrent Bartholomeus Dias, self as skeepskaptein, is dat hy ruilhandel in goud en ivoor langs die weskus van Afrika gedryf het.
 
In 1487 vra koning [[Johan II van Portugal]] vir Dias om na die land van die Christelike koning genaamd [[Prester John]] in die ooste te soek. Omdat ''Prester John'' nie regtig bestaan het nie, het hy nie die land gevind nie, maar het hy wel 'n roete vanaf die [[Atlantiese Oseaan]] na die [[Indiese Oseaan]] ontdek wat na [[Asië]] lei.
Line 13 ⟶ 40:
 
Daar is later vir hom 'n standbeeld in [[Kaapstad]], [[Suid-Afrika]] opgerig.
 
==== '''Hoekom die Portugese so goed toegerus was om ontdekkingsreisigers te word''' ====
Eintlik lê die grondoorsaak in oorlog en die handel - twee dinge wat al onberekenbare invloed op die wêreldgeskiedenis gehad het. Vandag nog word die lotgevalle van volkere in 'n groot mate deur hierdie twee dinge beslis.
 
In daardie ou dae was die Europese handel met die ryk speserylande van die Verre Ooste in die hande van die Arabiere en italiane. Die Arabiere het die speserye, parfuum, juwele, verdowingsmiddels, tapyte  en  kleurstowwe oor land met kameelkaravane tot by die Swart See en die Egeïese See, of met hul skepe deur die Rooi See en die Persiese Golf, aangebring. 
 
By die kusstede het die Italiaanse handelaars van Livorno, Genua en veral Venesië dan die handelsware by die Arabiere oorgeneem en verder oor die hele Europa versprei. Die Italiane het wel deeglik gesorg dat geen ander Europese moondheid 'n aandeel hierin verkry nie, en sodoende kon hulle hoë pryse vra en geweldige winste maak. Net soos Columbus, wat in diens van Spanje weswaarts gevaar het op soek na die Verre Ooste, het ook die Portugese gehoop dat hulle 'n seeweg na Indië sou vind om sodoende regstreeks handel te dryf en die Arabiere en Italiane as tussengangers uit te skakel.
 
ʼn Ander faktor was die oorlog met die More. Feitlik die hele Iberiese Skiereiland (Spanje en Portugal) is in die 8ste eeu deur die More uit Noord-Afrika verower, en dit het omtrent vyfhonderd jaar geduur voordat hulle weer uit Portugal verdryf is. Wat die stryd soveel heftiger gemaak het, was die feit dat die Portugese Christene was en die More Mohammedane. Die Arabiere was ook Mohammedane, en dus was die Portugese nog gretiger om die handel uit hul hande te neem.
 
Nadat hulle die More uit hul vaderland verjaag het, het die Portugese op hul beurt Noord-Afrika ingeval en in 1414 Ceuta verower - 'n hawe net oorkant die Straat van Gibraltar. Deur skepe langs die weskus van Afrika af te stuur, wou hulle ook sommer die More omvleuel. Hulle het ook gehoop om in aanraking  te kom met  Priester  Johannes - 'n legendariese Christelike vors wat glo oor 'n uitgebreide koninkryk iewers in Afrika geregeer het. Die Portugese het gehoop dat  hulle sy hulp teen die More sou  kon verkry.
 
Nog iets wat die Portugese so goed toegerus het om ontdekkingsreisigers te word, is hul land se aardrykskundige ligging: lank en skraal al langs die kus af. Baie van hulle was vissers en matrose, en hul heersers was magtige vorste wat Portugese gesag wou uitbrei na die Kanariese Eilande, Madeira en die kuste van Afrika.
 
==== '''Hendrik die Seevaarder''' ====
Die man wat die meeste gedoen het om ontdekkingsreise langs die weskus van Afrika aan te moedig, was prins Hendrik, seun van koning Johan I van Portugal. Hy het hom so hierop toegelê dat latere geslagte hom die naam Hendrik die Seevaarder gegee het - hoewel hy self nooit 'n ontdekkingsreis onderneem het nie. Hy het hom by Sagres aan die Portugese kus gevestig en die beste kaarttekenaars, sterrekundiges, seevaarders en skeepsbouers in diens geneem.
 
Stadig rnaar seker het die skepe wat hy jaar vir jaar uitgestuur het, al verder langs die weskus van Afrika suidwaarts gevorder. Na sy dood in 1460 het koning Johan II sy werk voortgesit, en in 1486 het Diogo Cao 22 grade suiderbreedte by Kruis­kaap aan die kus van die huidige Suidwes-Afrika bereik. Maar die Portugese het nog nie geweetof dit moontlik is om rondom Afrika te vaar nie.
 
==== Befondsing ====
In 1486 het koning Johan II aan Dias die nodige geld gegee om drie skepe toe te rus, en kort daarna het hy op sy beroemde reis na die onbekende suide vertrek.
 
==== Dias se reise ====
Aanvanklik was die winde gunstig, en Dias het spoedig die klein fortjies en handelsposte aan die Goudkus (tans Ghana) en Ivoorkus verbygesteek. Toe het hy verby die klipkruise gevaar wat Cao by die monding  van die Kongo-rivier, by Kaap Santa Maria, en laaste by Kruiskaap geplant het. By Angra Pequena, waar Lilderitzbucht vandag is, het Dias op Kersdag 1487 sy matrose eers 'n bietjie laat rus.
 
Nou was hulle heeltemal in die onbekende, in seegebiede wat volgens ou kaarte bewoon is deur reusagtige monsters, groter as seil­ skepe, waar die water skuim en kook en geweldige storms woed. Net hier anderkant sou die einde van die aarde wees, het baie matrose geglo.
 
Tot by Angra Pequena en selfs nog verder suidwaarts het Dias steeds binne sig van die land gevaar. Omdat die wind egter nou aanhoudend teen hom was, het Dias doelbewus sy skepe van die Namakwalandse kus laat wegswaai en hul meer as duisend myl die wye Atlantiese Oseaan ingestuur voordat die koers teruggeset is langs 'n breedtegraad wat die skepe suid verby die nog ongesiene Kaap gevoer het. Toe hulle nie met hierdie oos­waartse koers land aantref nie, het Dias besef dat hulle die suidelikste punt  van Afrika moes verbygesteek het, en dat die land nou noord van  hulle  le. Dus   het  hy sy  skepe in die rigting laat draai, en op 3 Februarie 1488 het die kus inderdaad in sig gekom - by die teenswoordige Mosselbaai in Kaapland. Vir die eerste maal het 'n blanke aan ons kus voet aan wal gesit. Maar nou het Dias se moeë' offisiere en manskappe begin onwillig raak om verder te gaan. Nog 'n  entjie  het hulle ooswaarts volgehou, tot by die monding van die Groot-Visrivier, maar toe het hulle hom gedwing om terug te draai. Teensinnig het Dias ingestem - hy was al 2 016 km verder as die laaste teken wat Diogo Cao opgerig het!
 
 By die huidige Kwaaihoek, ten weste van die Groot-Visrivier, het Dias 'n klipkruis, of ''padriio,'' soos dit in Portugees genoem word, opgerig. Hierdie eerste teken van die blanke beskawing aan ons kus is eers in 1938 ontdek. Nou het Dias langs die kus teruggevaar. Op 6 Junie 1488 het hy 'n tweede ''padriio'' by Kaappunt opgerig en die Kaap ''Cabo de Boa Esperanza'' (Kaap die Goeie Hoop) gedoop omdat hy besef het dat die pad na die Verre Ooste nou oop lê. Tafelberg het hy ook op sy terugreis nie gesien nie, aangesien hy in die nag aan Tafelbaai verbygeseil het.
 
By Angra Pequena het Dias nog 'n derde klipkruis opgerig. Eindelik, in 1488, het hy na Portugal teruggekeer.
 
Hoewel Dias vasgestel het dat 'n mens wel om die suidpunt van Afrika kan vaar, was dit 'n ander jong Portugees, Vasco da Gama, wat 'n blote tien jaar later die eer sou hê om eindelik die eerste vaart tot by Indië te lei.
 
So is die Portugese se groot ideaal verwesenlik om 'n seeroete na die ryk speserylande oop te stel. Maar bondgenote in hul stryd teen die More was daar nie. Later het die Portugese handelsposte oral in die Ooste gestig en die alleenhandel in speserye verkry.
 
==== Stormkaap eis Dias se lewe ====
Ondanks die 2016 km kuslyn wat hy ontdek het, asook die feit dat hy die pad oopgemaak het na die Ooste, het Dias nie juis veel daarby gebaat nie. Hy was net die kaptein van een van die dertien skepe wat in 1500 onder aanvoering van Alvares Cabral uitgevaar het. 'n Storm het hulle van koers af gedryf, en so het hulle toevallig Brasillië, die oostelikste deel van Suid-Amerika, ontdek.
 
Van daar af het hulle verder gevaar na Indië, en in nog 'n storm by die Kaap die Goeie Hoop het vier skepe vergaan. Een van die skepe was Dias s'n. So het hy op die see gesterf by die landpunt wat hy self Kaap die Goeie Hoop genoem het, maar wat eeue lank deur matrose as die Stormkaap (Cabo Tormentose) beskryf is. Hoewel dit hy was wat bewys het dat die moontlik is om rondom Afrika na die Verre Ooste te vaar, het hy die Ooste nooit self gesien nie.
 
== Sien ook ==
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/wiki/Bartolomeus_Dias"