Karelies: Verskil tussen weergawes

|inheemsenaam=''karjala'', ''karjal'', ''kariela''

|state={{Vlaglandvlagland|Rusland}}<br />{{Vlaglandvlagland|Finland}}

|streek={{Vlaglandvlagland|Karelië}}

|skrif=[[Latynse alfabet]] (Finse variant)<br />[[Cyrilliese alfabet]] (Rusland)

|nasie=erken as minderheidstaal in:<br/>{{Vlagikoon|Karelië}} [[Republiek van Karelië]]<ref>[http://gov.karelia.ru/Legislation/lawbase.html?lid=1751 Гюйнмндюрекэмше Юйрш]</ref>

'''Karelies''' (''karjala'', ''karjal'' or ''kariela'') is 'n [[taal]] wat in [[Karelië]] deur 118&nbsp;000 mense gepraat word. Karelies behoort tot die Oosseefinse tak van die [[Fins-Oegriese tale]], wat een van die twee subfamilies van die [[Oeraalse tale]] verteenwoordig. Karelies word in die [[Rusland|Russiese]] deelrepubiek [[Republiek van Karelië|Karelië]] en deur omtrent 5000 mense in [[Finland]] gepraat.

Karelies is nou verwant aan [[Fins]] en dit word nie altyd as 'n aparte taal gesien nie. Die twee tale se [[grammatika]] is identies en dit verskil hoofsaaklik in woordeskat en uitspraak. Karelies beskik oor die klanke "z", "sh" en "zh" terwyl die klanke in Fins gereduseer is na "s". Fins is sterk deur [[Sweeds]] beïnvloed as gevolg van die lang geskiedenis wat dit as Sweedse besitting gehad terwyl Karlies reeds lank in die Russiese sfeer is en dus meer [[Russies]]e leenwoorde insluit<ref name=Taagepera/> en op ander maniere deur russiesRussies beïnvloed is.<ref>Östen Dahl, Past and Present, The role of language contact in the formation of Karelian past, Uitgegee deur John Benjamins Publishing Company, 2001 ISBN 90-272-3057-9, 9789027230577, p258bl. 258</ref> Westelike Kareliese dialekte[[dialek]]te kan nouliks van oostelike Finse Dialektedialekte onderskei word.<ref name=Taagepera>Rein Taagepera, The Finno-Ugric Republics and the Russian State, Uitgegee deur C. Hurst & Co. Publishers, 1999, ISBN 1-85065-293-7, 9781850652939, p110bl. 110</ref> Karelies word dus as 'n taal apart van Fins besou eerder om geopolitiese redes as taalkundige oorweginge.<ref>[http://www.eki.ee/books/redbook/ The Peoples of the Red Book], [http://www.eki.ee/books/redbook/karelians.shtml THE KARELIANS], besoek op 4 Januarie 2009</ref>

Onder die Finse tale het Karelies die onderskeid dat die oudste geskrewe vorm van Fins daarin geskryf is, wat terug dateer na die [[13de eeu]]. Dit bestaan uit 'n drie-lyn teksfragment op 'n strook boombas wat in 1957 tydens argeologiese opgrawings in Novgorod[[Nowgorod]] ontdek is. Ironies genoeg is daar, anders as in die geval van Fins, egter steeds geen Kareliese standaard taalstandaardtaal en gepaardgaande [[ortografie]] nie.

{{Verwysings|2}}