Nobelprys: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Die artikel kom nie uit Kennis uit nie
+ Inligtingskas & Kaart
Lyn 1:
{{Inligtingskas pryse
Die '''Nobelpryse''' word jaarliks toegeken aan mense vir uitstekende navorsing, vir pionierswerk in die ontwikkeling van nuwe tegnologie of toerusting of wat 'n buitengewone bydrae tot die samelewing gemaak het. Dit word algemeen aanvaar as die hoogste eer wat aan 'n mens toegeken kan word in vandag se wêreld. Die pryse is tot stand gebring deur die testament van [[Alfred Nobel]], 'n [[Swede|Sweedse]] nyweraar en die [[uitvinder]] van [[dinamiet]]. Hy het sy testament geteken by die Sweeds-Noorweegse Klub in [[Parys]] op die [[27 November|27<sup>ste</sup> November]], [[1895]]. Hy was geskok om te sien hoe sy uitvinding gebruik word om verwoesting te saai en wou hê dat die pryse toegeken word aan mense wat die mensdom goed gedien het.
|naam = {{nowrap|{{Kleurstreep|#FAF0BE|[[Lêer:Nobel prize medal.svg|50px]] Nobelprys}}}}
|beeld = AlfredNobel adjusted.jpg
|breedte = 200
|onderskrif = Die Sweedse chemikus [[Alfred Nobel]], wat in sy testament voorsiening vir die Nobelprys gemaak het.
|toegeken = Uitstaande bydraes vir die mensdom in chemie, letterkunde, vrede, fisika, fisiologie of medisyne. Dikwels verwar met die Nobel-gedenkprys in Ekonomiese Wetenskappe.
|borg = Sweedse Akademie<br />Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskappe<br />Noorweegse Nobelkomitee
|land = {{vlagland|Swede}} (alle pryse behalwe vir die Vredeprys)<br />{{vlagland|Noorweë}} (net die Vredeprys)
|datum = 10 Desember
|vorigenaam =
|eerste = {{GDEO|1901|12|10}}
|ander =
|webtuiste = [http://www.nobelprize.org/ nobelprize.org]
}}
 
Die '''Nobelpryse''' word jaarliks toegeken aan mense vir uitstekende navorsing, vir pionierswerk in die ontwikkeling van nuwe tegnologie of toerusting of wat 'n buitengewone bydrae tot die samelewing gemaak het. Dit word algemeen aanvaar as die hoogste eer wat aan 'n mens toegeken kan word in vandagdie sehedendaagse wêreld. Die pryse is tot stand gebring deur die testament van [[Alfred Nobel]], 'n [[Swede|Sweedse]] nyweraar en die [[uitvinder]] van [[dinamiet]]. Hy het sy testament geteken by die Sweeds-Noorweegse Klub in [[Parys]] op die [[27 November|27<sup>ste</sup> November]], [[1895]]. Hy was geskok om te sien hoe sy uitvinding gebruik word om verwoesting te saai en wou hê dat die pryse toegeken word aan mense wat die mensdom goed gedien het.
[[Lêer:Nobel prize medal.svg|thumb|222px|Die Nobelprysmedalje vir [[Fisika]], [[Chemie]], [[Fisiologie]] (of [[Geneeskunde]]) en [[Letterkunde]]]]
 
[[Lêer:Worldmapnobellaureatesbycountry2.PNG|duimnael|links|400px|Kaart van Nobelprys-wenners volgens lande]]
Die eerste seremonie om Nobelpryse vir literatuur, fisika, chemie en geneeskunde toe te ken is gehou by die Ou Koninklike Sweedse Akademie vir Musiek in [[Stockholm]] in [[1901]]; sedert [[1902]], word die pryse formeel toegeken deur die koning van [[Swede]]. Die toekenning van nasionale pryse aan buitelanders is aanvanklik nie deur Koning OscarOskar II van Swede goedgekeur nie, maar het skynbaar van opinie verander toe hy die publisiteitswaarde vir sy land besef het.
 
Die Pryse word toegeken by 'n formele seremonie wat jaarliks op [[10 Desember]] gehou word, die datum waarop [[Alfred Nobel]] oorlede is. Die name van die wenners word tipies al in Oktober aangekondig deur die verskeie komitees en inrigtings wat as die keuringsrade vir die verskillende pryse dien.
 
'n Groot geldelike toekenning is ingesluit by die Nobelpryse en staan tans by die 10 miljoen [[Sweedse kroon|Kroon]] (effe meer as 1.,1 miljoen [[Euro]] of 1.,4 miljoen [[Amerikaanse dollar|V.S.A. Dollar]].) Dit was aanvanklik bedoel om die wenners in staat te stel om hulle werk voort te sit sonder die druk om geld in te samel. (Baie wenners was egter al afgetree teen die tyd dat die pryse aan hulle toegeken is en baie Literatuurwenners het ophou skryf na die toekenning van die prys.)
 
Pryse is jaarliks, sedert [[1901]], toegeken vir prestasies in:
 
* [[Nobelprys vir Chemie|Chemie]] gekeur deur die [[Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskap]].
* [[Nobelprys vir Fisikafisika|Fisika]] gekeur deur die [[Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskap]].
* [[Nobelprys vir Fisiologie of Geneeskunde|Fisiologie of Geneeskunde]] gekeur deur die [[Karolinska Instituut]].
* [[Nobelprys vir LiteratuurLetterkunde|LiteratuurLetterkunde]] gekeur deur die [[Sweedse Akademie]].
* [[Nobelprys vir Vrede|Vrede]] gekeur deur die [[Storting|Norweegse Storting]].
 
Line 36 ⟶ 49:
== Sien ook ==
* [[Nobelprys vir Chemie]]
* [[Nobelprys vir Fisika]]
* [[Nobelprys vir Fisiologie of Geneeskunde]]
* [[Nobelprys vir Letterkunde]]
* [[Nobelprys vir Vrede]]
* [[Lys van pryse, medaljes en toekennings]]
 
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie|Nobel Prize|Nobelprys}}
* [http://www.nobelprize.org/ Die Nobel e-Museum] - Amptelike webwerf
* [http://nobelprize.org/nobel/nobel-foundation/index.html Die Nobel Stigting] - Amptelike webwerf
* [http://www.kva.se/KVA_Root/swe/awards/nobel/index.asp Die Nobel Komitees] van die [http://www.kva.se/ Koninklike Sweedse Akademie vir Wetenskap]
* [http://info.ki.se/ki/nobel_en.html Die Nobel Komitee] van die [http://www.ki.se/ Karolinska Instituut]
* [http://www.svenskaakademien.se/ENG/ Die Sweedse Akademie]
* [http://www.nobel.no/ Die Noorweegse Nobel komitee]
* [http://www.nobelprizes.com/ Die Nobelprysargief op die internet] - 'n nie-amptelike werf
* [http://www.nobel-winners.com Tydlyn van Nobelpryswenners]
* [http://www.nobelpreis.org/english/index.html nobelpreis.org]