Angkor: Verskil tussen weergawes

Die woord "Angkor" kom van die Sanskrit ''nagara'' (नगर), wat "stad" beteken.<ref>{{cite book|last1=Benfey|first1=Theodor|title=A Sanskrit-English Dictionary: With References to the Best Edition of Sanskrit Author and Etymologies and Camparisons of Cognate Words Chiefly in Greek, Latin, Gothic, and Anglo-Saxon|date=1866|publisher=Asian Educational Services|isbn=8120603702|pages=453, 464|edition=herdruk|url=https://books.google.com/books?id=JYoxtJZvg4EC&pg=PA464}}</ref>

 

Die Angkor-tydperk het in [[802]] n.C. begin, toe die [[Hindoe]]koning van Khmer [[Jayavarman II]] homself tot "universele monarg" en "godkoning" verklaar het en sy hoofstad by Hariharalaya laat bou het, en het geduur tot die laat 14de eeu. In 1351 het die ryk onder heerskappy van die Siamese Ayutthaya-koninkryk gekom. ’n Khmer-rebellie teen die Siamese oorheersing het in 1431 gelei tot die verwoesting van Angkor deur Ayutthaya, en daarna het die bevolking suid getrek.

 

Angkor word as ’n "hidrouliese stad" beskou omdat dit ’n ingewikkelde waterbestuursnetwerk gehad het wat gebruik is om water stelselmatig te stabiliseer, stoor en deur die gebied te versprei.<ref>Evans, D., Pottier, C., Fletcher, R., Hensley, S., Tapley, I., Milne, A., & Barbetti, M. (2007). A comprehensive archaeological map of the world's largest pre-industrial settlement complex at Angkor, Cambodia. Proceedings of the National Academy of Sciences, 104(36), 14277-14282.</ref> Daar word geglo die netwerk is vir besproeiing gebruik as teenvoeter vir die onvoorspelbare [[moeson]]seisoen en om te voorsien in die behoeftes van die toenemende bevolking.<ref name="Evans PNAS"/> Hoewel die grootte van die bevolking steeds ’n onderwerp van navorsing en debat is, het nuut ontdekte landboustelsels in die Angkor-gebied moontlik tot ’n miljoen mense onderhou.<ref>[https://www.independent.co.uk/news/world/asia/metropolis-angkor-the-worlds-first-megacity-461623.html Metropolis: Angkor, the world's first mega-city], The Independent, 15 Augustus 2007</ref>

 

[[Beeld:Angkor af.png|thumb|270px|’n Kaart van die Angkor-gebied, met enkele belangrike plekke aangedui.]]

 

Oor die volgende 300 jaar, tussen 900 en 1200, het die Khmer-ryk van die wêreld se indrukwekkendste argitektoniese meesterstukke gebou in die gebied wat as Angkor bekend is. Die meeste lê in ’n gebied van sowat 24&nbsp;km van oos na wes en 8&nbsp;km van noord na suid. Meer as 70 groot tempels en ander geboue word in dié gebied aangetref, asook die oorblyfsels van nog ’n paar honderd kleiner tempels. Vanweë die verspreide aard van Middeleeuse Khmer-nedersettings het Angkor nie ’n vasgestelde grens gehad nie, en dit is dus moeilik om een te bepaal. ’n Gebied van minstens 1&nbsp;000&nbsp;km² buite die groot tempels word verbind deur ’n ingewikkelde infrastruktuur, insluitende paaie en kanale wat dui op ’n groot mate van integrasie met die stadskern. Op sy hoogtepunt het die stad ’n oppervlakte beslaan wat groter was as die moderne [[Parys]], en meer stene is vir sy geboue gebruik as vir al die strukture van [[Antieke Egipte]] saam.<ref>{{cite web|url=http://video.nationalgeographic.com/video/specials/ancient-mysteries/angkor-wat-temples/|title=Lost City of Angkor Wat|author=|date=|website=nationalgeographic.com|accessdate=28 Maart 2018}}</ref>

 

[[Beeld:Guimet IMG 6009 Jayavarman7.JPG|thumb|links|150px|’n Kopbeeld van Jayavarman&nbsp;VII.]]

{{Hoofartikel|Jayavarman VII}}

Hierdie enorme bouprogram het saamgeval met ’n oorgang in staatsgodsdiens van Hindoeïsme na [[Mahayana]]-[[Boeddhisme]]. In sy tyd is Hindoetempels verander om beelde van die [[Boeddha]] te huisves en [[Angkor Wat]], wat tussen 1113 en 1150 deur Suryavarman II laat bou is, het vir ’n kort ruk ’n Boeddhistetempel geword. Ná Jayavarman VII se dood was daar ’n herlewing in Hindoeïsme as staatsgodsdiens en ’n groot veldtog is gevoer om Boeddhabeelde te vernietig, totdat [[Theravada]]-Boeddhisme van die 14de eeu af die oorheersende godsdiens geword het.<ref name=Higham/>{{rp|116}}

 

Die jaar 1431 word algemeen beskou as die einde van die Angkor-tydperk – dit was die jaar waarin Angkor geplunder en verwoes is deur [[Ayutthaya]]-invallers, hoewel die beskawing al in die 13de en 14de eeu agteruitgegaan het.<ref name=Higham/>{{rp|139–140}}<ref name=Coedes>{{Cite book

| last = Cœdès

| isbn =9780824803681 }}</ref>{{rp|236–237}} In die 15de eeu is feitlik die hele Angkor verlaat, buiten Angkor Wat, wat ’n Boeddhistetempel gebly het.

 

{{Verwysings|2}}

 

* {{cite book|author=David L. Snellgrove|title=Khmer Civilization and Angkor|url=https://books.google.com/books?id=SJ1uAAAAMAAJ|year=2001|publisher=Orchid Press|isbn=978-974-8304-95-3}}

* {{cite book|author=David L. Snellgrove|title=Angkor, Before and After: A Cultural History of the Khmers|url=https://books.google.com/books?id=zE5uAAAAMAAJ|year=2004|publisher=Orchid Press|isbn=978-974-524-041-4}}

 

* [https://maps.google.com/maps?ll=13.411996,103.867149&spn=0.247781,0.454662&t=k&hl=en Google Maps] Kaarte van Angkor Wat

* [https://web.archive.org/web/20130603113453/http://acl.arts.usyd.edu.au/angkor/gap/ Greater Angkor Project] Internasionale navorsingsprojek