Rewolusie: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Sobaka (besprekings | bydraes) No edit summary |
Sobaka (besprekings | bydraes) →Tipes: Verwysings |
||
Lyn 12:
• politieke rewolusies, skielike en gewelddadige rewolusies wat nie net 'n nuwe politieke stelsel wil vestig nie, maar om ook 'n hele samelewing te transformeer;
• stadig maar omvattende transformasies van die hele samelewing wat verskeie geslagte neem (soos veranderinge in [[godsdiens]]).<ref>[[Roger Boesche]], ''Tocqueville's Road Map: Methodology, Liberalism, Revolution, and Despotism'', Lexington Books, 2006, {{ISBN|0-7391-1665-7}}, [https://books.google.com/books?id=fLL6Bil2gtcC&pg=PA86 p.86]</ref>
Een van verskeie [[marxisme|Marxistiese]] tipologieë<ref>{{pl icon}} J. Topolski, "''Rewolucje w dziejach nowożytnych i najnowszych (xvii-xx wiek)''", ''Kwartalnik Historyczny'', LXXXIII, 1976, 251-67</ref> verdeel
• pre-kapitalistiese
Lyn 38:
• opstand, en
• "Groot Rewolusie" ('n rewolusie wat ekonomiese en sosiale strukture sowel as politieke instellings transformeer, soos die [[Franse Rewolusie]] van 1789, [[Russiese Rewolusie]] van 1917, of Islamitiese Rewolusie van [[Iran]]).<ref>[[Charles Tilly]], ''''European Revolutions, 1492-1992'', Blackwell Publishing, 1995, {{ISBN|0-631-19903-9}}, [https://books.google.com/books?id=IJBNvCsXfnIC&pg=PA16 Google Print, p.16]</ref><ref>[http://www.tau.ac.il/dayancenter/mel/lewis.html Bernard Lewis] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070429144545/http://www.tau.ac.il/dayancenter/mel/lewis.html |date=2007-04-29 }}, "Iran in History", Moshe Dayan Center, Tel Aviv University</ref>
Mark Katz<ref>Mark N Katz, ''Revolutions and Revolutionary Waves'', St Martin's Press, 1997, bl.4</ref> het ses soorte rewolusies geïdentifiseer;
• landelike rewolusie
Lyn 58:
Hierdie kategorieë is nie onderling uitsluitend nie; die Russiese rewolusie van 1917 het met die stedelike rewolusie begin om die [[Tsaar]] te ontroon, gevolg deur 'n landelike revolusie, gevolg deur die Bolsjewistiese staatsgreep in November. Katz het ook rewolusies soos volg kruisgeklassifiseer;
• Sentrale state, gewoonlik Grootmagte, wat 'n leidende rol speel in 'n Rewolusionêre golf; bv die [[USSR]], [[Nazi-Duitsland]], Iran sedert 1979.<ref>Mark N Katz, ''Revolutions and Revolutionary Waves'', St Martin's Press, 1997, bl.13</ref>
• Aspirant rewolusies, wat die Sentrale rewolusie volg
Lyn 66:
• Mededingende rewolusies, bv. kommunistiese [[Joego-Slawië]] en [[Volksrepubliek van China|China]] na 1969
'n Verdere dimensie aan Katz se tipologie<ref>Mark N Katz, ''Revolutions and Revolutionary Waves'', St Martin's Press, 1997, bl.12</ref> is dat rewolusies teen (anti-monargie, anti-diktatoriaal, anti-kommunistiese, anti-demokratiese) of vir (pro-[[fascisme]], pro-[[kommunisme]], pro-[[nasionalisme]], ens.) is. In die laaste geval is 'n oorgangstydperk dikwels nodig om te besluit oor die rigting wat geneem is.
Ander vorme van rewolusie, geskep vir ander tipologieë, sluit in die sosiale rewolusies; proletariese of kommunistiese rewolusies (geïnspireer deur die idees van marxisme wat daarop gemik is om kapitalisme met kommunisme te vervang); mislukte of gestaakte rewolusies (rewolusies wat nie mag verkry ná tydelike oorwinnings of grootskaalse mobilisasie nie); of gewelddadige versus nie-gewelddadige rewolusies.
Die term rewolusie is ook gebruik om omvattende veranderinge buite die politieke sfeer aan te dui. Sulke omwentelinge word gewoonlik erken as die transformasie in die samelewing, [[kultuur]], [[filosofie]] en [[tegnologie]] veel meer as politieke stelsels; hulle staan dikwels bekend as sosiale rewolusies.<ref>Irving E. Fang, ''A History of Mass Communication: Six Information Revolutions'', Focal Press, 1997, {{ISBN|0-240-80254-3}}, bl. xv</ref> Sommige kan wêreldwyd wees, terwyl ander beperk is tot enkele lande. Een van die klassieke voorbeelde van die gebruik van die woord revolusie in die konteks is die [[Industriële Rewolusie]], of die Kommersiële Rewolusie. Let daarop dat sulke rewolusies ook die "stadige rewolusie" definisie van Tocqueville pas.<ref>Murray, Warwick E. ''Geographies of Globalization''. Routledge, 2006, {{ISBN|0-415-31800-9}}. [https://books.google.com/books?id=L-3Vq3aadTYC&pg=PA226 bl.226]</ref> 'n Soortgelyke voorbeeld is die Digitale Rewolusie.
==Politieke en sosio-ekonomiese rewolusies==
| |||