Diktatorskap: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
No edit summary |
Sobaka (besprekings | bydraes) Bygewerk |
||
Lyn 18:
* Konstitusionele diktatorskap – mag wat bekom word deur ’n grondwet (dikwels in noodtoestande)
* Persoonlike staatsgreep – deur die opheffing van bestaande demokratiese meganismes nadat mag bekom is deur konstitusionele middele.
== Soorte diktatorskappe ==
'n Diktatorskap het verskeie variasies. Let daarop dat die volgende variante nie eksklusief is nie, en die meeste diktatorskappe kan beskryf word onder die volgende soorte:
{| class="wikitable"
|- align="left" style="background:#DDF;"
!width="100"|Soort
!width="100"|Omskrywing
!width="300"|Voorbeelde
|-
| Absolute monargie
| 'n [[Monarg]] regeer sonder dat sy mag op enige manier beperk word, byvoorbeeld deur 'n [[grondwet]] of 'n [[parlement]]. Alhoewel absolute monargieë ondemokraties is, word hulle nie deur alle politieke wetenskaplikes en historici as diktature gesien nie, aangesien hulle 'n ander tradisie volg.
| Saoedi-dinastie ([[Saoedi-Arabië]])
|-
| Koninklike diktatorskap
| Tendens waarin die koning, na 'n tydperk van relatiewe vryheid, alle mag weer oorneem.
| ‘n Aantal Balkanstate tydens die Interbellum, die periode tussen die Eerste en Tweede Wêreldooloë.
|-
| Outokrasie
| Alle mag lê in die hande van een persoon, wat regeer sonder inmenging van ander en is nie gebonde aan wette nie. Suiwer outokrasieë is skaars in die moderne geskiedenis; 'n diktator is amper altyd ten minste gedeeltelik van ander afhanklik vir sy magsuitoefening.
| [[François Duvalier]] ([[Haïti]]),<br> [[Ferdinand Marcos]] ([[Filippyne]]),<br> [[Robert Mugabe]] ([[Zimbabwe]])
|-
| Caesaristiese diktatorskap
| 'n Diktatorskap met 'n sterk persoonlikheidskultus waar die diktator verheerlik word. Caesaristiese diktatorskappe is dikwels sterk populisties. In sulke diktatorskappe is dit dikwels nie genoeg om teen die regering te verset nie, maar diegene wat nie entoesiasties genoeg is om die diktator te ondersteun nie, kan ook vervolg word. In uiterste vorm word Caesaristiese diktatorskappe dikwels totalitêr.
| [[Juan Perón]] ([[Argentinië]]),<br> [[Saparmurat Niazov]] ([[Turkmenistan]])
|-
| Eenpartystaat
| 'n Regeringsvorm waarin een party alle mag het. Dit kan wees omdat die grondwet ander partye verbied, of omdat opposisiepartye onmoontlik gemaak word. Eenpartystate het dikwels verkiesings waarin die bevolking vir slegs een kandidaat kan stem.
| [[Kommunisme|Kommunistiese]] regerings
|-
| Liberale, goedgunstige of hervormingsdiktatorskap
| 'n Regering wat nie verkies is nie, maar wat die vryheid van die bevolking redelik respekteer of op ander maniere positiewe beleidrigtings volg. In die Spaanse sprekende wêreld word so 'n diktatorskap 'n ''dictablanda'' genoem. Dikwels sal ondersteuners van 'n diktator aandui dat die betrokke diktator werklik 'n liberale leier is, alhoewel dit nie die geval is nie, maak dit een van die moeilikste variante om te definieer.
| [[Mustafa Kemal Atatürk]] ([[Turkye]]),<br> [[Syngman Rhee]] ([[Suid-Korea]]),<br> [[António de Oliveira Salazar]] ([[Portugal]]),<br> [[Josip Broz Tito]] ([[Joego-Slawië]]),<br> [[Lee Kuan Yew]] ([[Singapoer]])
|-
| Militêre diktatorskap
| 'n Diktatorskap waar mag in die hande van die weermag is en waar die politiek die weermag gehoorsaam is in plaas van andersom.
| Kolonelsregime ([[Griekeland]]),<br> [[Francisco Franco]] ([[Spanje]]),<br> [[Augusto Pinochet]] ([[Chili]]),<br> Birmese junta ([[Myanmar]])
|-
| Perfekte diktatorskap
| 'n Diktatorskap wat 'n metode gevind het om die opvolging te institusionaliseer of wat gereelde (nie-mededingende) verkiesings plaasvind en sodoende demokraties voorkom.
| Institusionele Revolusionêre Party ([[Meksiko]])
|-
| Regering onder 'n sterkman
| Die amptelike magshebber, wat demokraties verkies kan word, is afhanklik van 'n 'sterk man' wat die mag agter die skerms het.
| [[Józef Piłsudski]] ([[Pole]]),<br> [[Manuel Noriega]] ([[Panama]])
|-
| Totalitêre diktatorskap
| 'n Diktatorskap waarin die staat 'n sterk beheer oor die samelewing uitoefen en beheer of probeer om die persoonlike lewe van mense te beheer.
| [[Josef Stalin]] ([[Sowjetunie]]),<br> [[Adolf Hitler]] ([[nazi-Duitsland]]),<br> [[Mao Zedong]] ([[Volksrepubliek China]]),<br> [[Kim Jong-un]] ([[Noord-Korea]])
|}
== Verwysings ==
| |||