Isis: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Wwikix (besprekings | bydraes) →Eksterne skakels: kat |
Uitgebrei |
||
Lyn 20:
Haar kultus was gewild regdeur Egipte, maar haar belangrikste [[Egiptiese tempel|tempels]] was by Behbeit El-Hagar in die [[Nyldelta]] en later op die eiland [[Philae]] in Bo-Egipte.
==Mite==
[[Beeld:Egypte louvre 066.jpg|thumb|links|220px|Van links: Isis, haar man, Osiris, en hul seun, Horus – die karakters van die Osiris-mite – in ’n standbeeld uit die [[22ste Dinastie van Egipte]].]]
[[Beeld:Terre cuite pleureuse Louvre E27247.jpg|thumb|220px|links|Beeld van ’n vrou, waarskynlik Isis, wat rou; 15de of 14de eeu v.C.]]
Die mite oor die dood en herlewing van [[Osiris]] is die eerste keer in die ''Piramidetekste'' genoem en het gegroei tot een van die uitgebreidste en invloedrykste mites van Egipte.{{sfn|Wilkinson|2003|p=119}} Isis speel die aktiefste rol in die mite en namate dit van die [[Nuwe Ryk van Egipte|Nuwe Ryk]] (omstreeks 1550-1070 v.C.) tot die [[Ptolemeïese Ryk|Ptolemeïese tydperk]] (305-30 v.C.) in die [[letterkunde]] ontwikkel het, het sy een van die mees komplekse mitologiese karakters geword.{{sfn|Vinson|2008|pp=313–316}} Terselfdertyd het sy eienskappe van ander godinne opgeneem, wat haar aansien tot ver buite die Osiris-mite uitgebrei het.{{sfn|Dunand|Zivie-Coche|2004|pp=235–237}}
Isis is deel van die [[Ennead]] van [[Heliopolis (antiek)|Heliopolis]], ’n familie van nege gode wat van die skeppergod, [[Atoem]] of [[Ra]], afstam. Sy en haar sibbes – Osiris, [[Set (god)|Set]] en [[Nephthys]] – is die laaste geslag van die Ennead en die kinders van [[Geb]], god van die aarde, en [[Noet]], godin van die lug. Die skeppergod, die wêreld se oorspronklike heerser, se mag word van seun tot seun van die Ennead oorgedra, sodat Osiris eindelik koning word. Isis, wat Osiris se suster is, is ook sy vrou en koningin.{{sfn|Pinch|2004|pp=66, 68, 76–78}}
Set vermoor Osiris en sny sy liggaam, in verskeie weergawes van die mite, in stukke op. Isis en Nephthys, asook ander gode soos [[Anoebis]], soek na die stukke van sy liggaam en sit dit weer aanmekaar. Hulle daad is ’n mitiese prototipe van [[Mummie|mummifikasie]] en ander Egiptiese begrafnisrituele.{{sfn|Pinch|2004|pp=79–80, 178–179}} Isis is die perfekte voorbeeld van die rouende weduwee. Haar en Nephthys se liefde vir en hartseer oor hulle broer, en Isis se opsê van towerspreuke, help om hom weer te laat lewe.{{sfn|Assmann|2005|pp=32–36, 115–118}} Antieke Egiptiese begrafnistekste bevat toesprake deur Isis waarin sy haar hartseer oor Osiris se dood uitspreek, asook haar seksuele begeerte na hom en selfs woede omdat hy haar verlaat het. Al hierdie emosies speel ’n rol in sy herlewing, omdat hulle bedoel is om hom tot aksie aan te spoor.{{sfn|Smith|2009|pp=54–55, 97–99}}
Eindelik wek Isis vir Osiris op en het seks met hom, waartydens hulle seun, Horus, verwek word.{{sfn|Pinch|2004|pp=79–80, 178–179}} Hierna lewe Osiris net voort in die [[Doeat]], of onderwêreld. Maar deur ’n seun en erfgenaam vir hom te baar wat sy dood kan wreek en begrafnisrituele vir hom kan uitvoer, maak Isis seker haar man sal in die hiernamaals bly bestaan.{{sfn|Assmann|2001|pp=129–131, 144–145}}
Isis se rol in oortuigings oor die hiernamaals is op hierdie mite gebaseer. Sy het gehelp om die siele van afgestorwe mense tot heelheid te herstel nes sy vir Osiris gedoen het. Nes ander godinne, soos [[Hathor]], het sy ook die rol vertolk van moeder vir die dooies deur beskerming en voeding te verskaf.{{sfn|Cooney|2010|pp=227–228}}
Vir ’n groot deel van die Egiptiese geskiedenis is geglo manlike gode soos Osiris verskaf herskeppende kragte, onder meer seksuele vermoë, wat noodsaaklik vir hergeboorte was. Daar is geglo Isis het hom bloot gehelp deur sy krag te stimuleer.{{sfn|Cooney|2010|pp=227–228}} In die [[Nuwe Ryk van Egipte|Nuwe Ryk]] het vroulike goddelike mag belangriker in oortuigings oor die hiernamaals geword.{{sfn|Cooney|2010|pp=235–236}} Verskeie Ptolemeïese tekste lê klem daarop dat Isis die aktiewe rol vertolk het in die verwekking van Horus deur haar onaktiewe man [[Seksuele stimulasie|seksueel te stimuleer]],{{sfn|Smith|2009|pp=119, 141}} sommige grafversierings uit die Romeinse tydperk beeld Isis uit in ’n sentrale rol in die hiernamaals,{{sfn|Venit|2010|pp=98, 107}} en volgens ’n begrafnisteks uit dié tydperk is geglo vroue kan in die hiernamaals by die gevolg van Isis en Nephthys aansluit.{{sfn|Smith|2017|p=386}}
== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}
== Bronne ==
| |||