Voorlaaier (geweer): Verskil tussen weergawes

==Grofgeskut==

Die Voortrekkers het oor ’n aantal voorlaaier-kanonnetjies beskik. Gert Maritz het twee kanonne op sy trek uit die Kaapkolonie met hom saamgeneem, en later, in Mei 1838, ’n tienponderkanon in Port Natal gekoop.<ref>Thom, Gert Maritz, ble. 97, 243.</ref> Andries Pretorius het ’n koper-kanonnetjie besit wat skynbaar sy persoonlike eiendom was. Hierdie kanon is tydens die Slag van Bloedrivier gebruik om die walaer te verdedig. Die kanonnier was volgens oorlewering ’n Hollander, Giesing, of meer waarskynlik die Duitser Friedrich Giesen, wat inderdaad aan die geveg deelgeneem het.<ref>De Jager, Herinneringe, bl. 118; Nel, L.J., Herinneringe, bl. 76; Visagie, Voortrekkerstamouers, bl. 76.</ref>

[[Lêer:1838 12 16 Ou Grietjie uitgestel in museum van Voortrekkermonument, Pretoria.jpg|thumb|Ou Grietjie in die museum van die Voortrekkermonument.]]

Volgens oorlewering het die Voortrekkerleier Gert Rudolph ook ’n kanon van sy eie gehad. Dit was op wiele gemonteer wat as die Stelletjie bekendgestaan het. Hierdie kanon is op 17 Februarie 1838 opgestel om Maritz se laer aan die Boesmansrivier teen moontlike aanvalle deur Zoeloe-krygers te verdedig.<ref>Pretorius, Op trek, bl. 152.</ref>

 

Dit is nie bo enige twyfel duidelik watter kanonnetjie só genoem is nie. Volgens oorlewering is “ou Grietjie” by die Slag van Bloedrivier gebruik en was Jan Joubert en Willem Daniël Venter kanonniers daarvan.<ref>Visagie, Voortrekkerstamouers, bl. 593.</ref>

Tydens die geveg by Veglaer in Augustus 1838 het die Voortrekkers van ’n kanon gebruik gemaak, wat moontlik dieselfde Grietjie was. Dit het volgens oorlewering bestaan uit ’n loop wat sowat 1,5 meter lank was. Die loop was sowat 6,25 sentimeter in deursnee. Dit was gemonteer op twee wiele wat so groot soos ’n wa se voorwiele was.<ref>Carstens & Grobbelaar, Voortrekkerlewe, bl. 123.</ref>

 

Benewens kruit en koeëls of lopers moes ’n Voortrekker ook vetlappies (''flensjes'') hê. Is dit 'n Nederlandse woord? Volgens A.H. Potgieter junior is daar in gevegte soos by Vegkop nie van vetlappies gebruik gemaak nie, omdat dit te veel tyd vereis het.<ref>Van der Merwe, Matebeles en Voortrekkers, bl. 69.</ref>

 

{{refbegin|3}}

* Anoniem, Jan Thomas Martens 1829-1910, ''De Huisgenoot'', September 1921, bl. 214.

* ''Woordeboek van die Afrikaanse Taal'', Agtste Deel, Kos-Kyw, Hauptfleisch, D.C. (hoofred., et al), Stellenbosch, Buro van die WAT, 1991.

{{refend}}

 

{{Normdata}}