Nikolai Tsjernisjefski: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Geskep deur die bladsy "Nikolay Chernyshevsky" te vertaal
 
No edit summary
Lyn 1:
{{Inligtingskas Persoon
{{Inligtingskas Persoon|name=Nikolay Chernyshevsky<br/>Никола́й Черныше́вский|image=Nikolay Chernyshevsky.jpg|image_size=200px|caption=|birth_date={{Birth date|1828|7|24|df=y}}|birth_place=[[Saratov]], [[Saratov Governorate]], [[Russian Empire]]|death_date={{death date and age|1889|10|17|1828|7|12|df=y}}|death_place=[[Saratov]], [[Russian Empire]]}}
| naam = Nikolai Sjernisjefski<br/>Никола́й Черныше́вский
'''Nikolai Gawrilowitsj Sjernisjefski''' {{Efn|{{lang-rus|Никола́й Гаври́лович Черныше́вский|p=nʲɪkɐˈlaj ɡɐˈvrʲiləvʲit͡ɕ t͡ɕɪrnɨˈʂɛfskʲɪj}}}} ( {{OuVormDatum|24 July|1828|12 July}} &nbsp; - 17 Oktober 1889) was 'n Russiese rewolusionêr, [[Materialisme|materialistiese]] filosoof, redakteur, kritikus en [[Sosialisme|sosialis]] (wat deur sommige as 'n utopiese sosialis gesien is ). Hy was die leier van die rewolusionêre beweging in die 1860's en het 'n invloed gehad op [[Wladimir Lenin|Vladimir Lenin]], Emma Goldman en Svetozar Marković .
| beeld = Nikolay Chernyshevsky.jpg
| beeldgrootte = 200px
| onderskrif =
| geboortedatum = {{geboortedatum|1828|7|24|}}
| geboorteplek = [[Saratov]], [[Russiese Ryk]]
| sterfdatum = {{sterfdatum en ouderdom|1889|10|17|1828|7|12|}}
| sterfplek = [[Saratov]], [[Russiese Ryk]]
| beroep = [[skrywer]]
}}
'''Nikolai Gawrilowitsj Sjernisjefski''' {{Efn|{{lang-rus|Никола́й Гаври́лович Черныше́вский|p=nʲɪkɐˈlaj ɡɐˈvrʲiləvʲit͡ɕ t͡ɕɪrnɨˈʂɛfskʲɪj}}}} ( {{OuVormDatum|24 JulyJulie|1828|12 JulyJulie}} &nbsp; - [[17 Oktober]] [[1889]]) was 'n [[Rusland|Russiese]] rewolusionêr, [[Materialisme|materialistiese]] filosoof, redakteur, kritikus en [[Sosialisme|sosialis]] (wat deur sommige as 'n utopiese sosialis gesienbeskou is ). Hy was die leier van die rewolusionêre beweging in die 1860's, en het 'n invloed gehad op [[Wladimir Lenin|Vladimir Lenin]], Emma Goldman en Svetozar Marković uitgeoefen.
 
== Biografie ==
Hy was die seun van 'n [[priester]], en is in 1828 in [[Saratof|Saratov]] gebore, waar hy tot 1846 gebly hetbly. Hy studeer aan die plaaslike seminarie waar hy Engels, Frans, Duits, Italiaans, Latyns, Grieks en Oud-Slawies leer. Daar ontwikkel hy 'n voorliefde vir die letterkunde. <ref>Ana Siljak, Angel of Vengeance, pagebladsy 57</ref> Aan die Universiteit van St Petersburg het hy dikwels gesukkel om sy kamer warm te maak. Hy hou 'n dagboek van trivia aan, soos byvoorbeeld die aantal trane wat hy oor 'n dooie vriend stort. Dit is hier waar hy 'n [[Ateïsme|ateïs]] word. <ref>Ana Siljak, Angel of Vengeance, pagebladsy 58</ref>
 
Hy is geïnspireer deur die werke van Hegel, [[Ludwig Feuerbach]] en Charles Fourier en veral die werke van Vissarion Belinsky en Alexander Herzen . Nadat hy in 1850 aan die Universiteit van Sint-Petersburg afstudeer, doseer hy letterkunde by 'n gimnasium in Saratov. Van 1853 tot 1862 woon hy in [[Sint Petersburg|Sint-Petersburg]] en word hy die hoofredakteur van ''Sovremennik'' ('Die Kontemporêre'), waarin hy sy hoofliteratuuroorsigtehoof literatuuroorsigte en sy opstelle oor filosofie publiseer. Toe hy aan die universiteit studeer, ontwikkel Sjernisjefski revolusionêre en materialistiese sienings. Van 1851-1853 doseer hy Russiese taal en letterkunde aan die Saratov-gimnasium. Hy het sy sieninge openlik uitgespreek teenoor studente, waarvan sommige later rewolusionêre geword het. <ref>{{Cite journal|last=Hecht|first=David|date=1945|title=Chernyshevsky and American Influence on Russia|journal=Science & Society|volume=9|issue=4|pages=321}}</ref>
 
Sjernisjefski was simpatiekgesind teenoor die rewolusiesrewolusie in 1848 in Europa . Hy het die gebeure van die tyd gevolg en hom verheug oor die winste van die revolusionêre partye. <ref>Hecht, 323</ref>
 
In 1855 verdedig Sjernisjefski sy meestersverhandeling getiteld, "Die Estetiese Verhouding van Kuns tot Realiteit", wat bygedra het tot die ontwikkeling van materialistiese estetika in Rusland. Sjernisjefski het geglo dat "Wat van algemene belang in die lewe is - die inhoud van kuns is" en dat kuns 'n "handboek van die lewe" moet wees. Hy het geskryf: 'Die wetenskap is nie skaam om te sê dat dit die doel daarvan is om die werklikheid te verstaanbegryp en te verklaar nie, en om dan die verklaring daarvan tot voordeel van die mens te gebruik nie. Laat die kuns nie skaam wees om te erken dat die doel daarvan is om hierdie kosbare werklikheid weer te gee en dit tot voordeel van die mensdom te verklaar nie. '" <ref>{{Cite journal|last=Scanlan|first=James P.|date=1985|title=Nikolaj Chernyshevsky and the Philosophy of Realism in Nineteenth-Century Russian Aesthetics|journal=Studies in Soviet Thought|volume=30|issue=1|pages=7}}</ref>
 
In 1862 word hy gearresteer en in die [[fort van Petrus en Paulus]] ingeperk, waar hy sy beroemde roman <nowiki><i id="mwNg"><a href="./Wat%20moet%20gedoen%20word%3F" rel="mw:WikiLink">[[Wat moet gedoen word?</a></nowiki><nowiki></i></nowiki>]] skryf. Die roman washet 'nas inspirasie vir baie latere Russiese rewolusionêre gedien, wat probeer het om die held van die roman, ''Rakhmetov'', wat hom geheel en al aan die rewolusie toegewygewy het en [[Askese|asketies]] in sy gewoontes en genadeloos gedissiplineerd was- tot op die punt om op 'n nalebednaelbed te slaap en slegs rou biefstuk te eet ten einde krag op te bou vir die rewolusie-, nagebootsna hette boots. Onder diegene wat na die roman verwys, is Lenin, wat 'n politieke pamflet met dieselfde naam geskryf het .
 
In 1862 is Sjernisjefski gevonnis tot ''"burgerlike teregstelling''" (skynteregstelling), gevolg deur harde arbeid (1864-1872), en in ballingskap na Vilyuisk, [[Siberië]] (1872-1883) gestuur. Hy is op 61-jarige ouderdom oorlede.
 
== Idees en invloed ==
Sjernisjefski was 'n stigter van ''Narodisme'', die Russiese sosialisme, en was opgewonde oor die revolusionêre omverwerping van die tsaar en die skepping van 'n sosialistiese samelewing gebaseer op die ou landelike kommunes. Hy het die grootste invloed op die populistiese jeug van die 1860's en 1870's uitgeoefen.
<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''<nowiki><span title="This claim needs references to reliable sources. (May 2020)">aanhaling nodig</span></nowiki>'' &#x5D;</sup>
Sjernisjefski was van mening dat die Amerikaanse demokrasie die beste aspek van die Amerikaanse lewe was. Hy het die verkiesing van [[Abraham Lincoln]] in 1860, verwelkom, wat volgens hom 'n nuwe tydperk vir "die groot [[Noord-Amerika|Noord-Amerikaanse]] mense" was, en dat [[Verenigde State van Amerika|Amerika]] tot hoogtes sou vorder "wat nie sedert [[Thomas Jefferson|Jefferson se]] tyd bereik [[Thomas Jefferson|is]] nie." Hy het hierdie verwikkelinge geprys: "Die goeie reputasie van die Noord-Amerikaanse nasie is belangrik vir alle lande, met die snelgroeiende belang van die Noord-Amerikaanse state in die lewe van die mensdom." <ref>Hecht, 326</ref>
 
Sjernisjefski was van mening dat die Amerikaanse demokrasie die beste aspek van die Amerikaanse lewe was. Hy het die verkiesing van [[Abraham Lincoln]] in 1860, verwelkom, wat volgens hom 'n nuwe tydperk vir "die groot [[Noord-Amerika|Noord-Amerikaanse]] mense" was, en dat [[Verenigde State van Amerika|Amerika]] tot hoogtes sou vorder "wat nie sedert [[Thomas Jefferson|Jefferson se]] tyd bereik [[Thomas Jefferson|is]] nie." Hy het hierdie verwikkelinge soos volg geprys: "Die goeie reputasie van die Noord-Amerikaanse nasie is belangrik vir alle lande, met die snelgroeiende belang van die Noord-Amerikaanse state in die lewe van die mensdom." <ref>Hecht, 326</ref>
Sjernisjefski se idees is sterk beïnvloed deur Alexander Herzen, Vissarion Belinsky en [[Ludwig Feuerbach|Ludwig Andreas Feuerbach]] . Hy het die klassestryd beskou as 'n manier om die samelewing te laat vooruit beweeg en was 'n voorstander vir die belange van werkende mense. Volgens hom was die massas die belangrikste deelnemer van die geskiedenis. Daar word beweer dat hy die uitdrukking “hoe slegter, hoe beter” gebruik het, om aan te dui dat hoe slegter die maatskaplike omstandighede vir die armes geword het, hoe meer geneig hulle sou wees om 'n rewolusie te loods (alhoewel die frase se oorsprong nie aan hom toegeskryf kan word nie, wat sy geboorte voorafgaan; in 'n brief van 1814 het [[John Adams]] dit byvoorbeeld gebruik tydens 'n bespreking van die aanloop tot die Amerikaanse rewolusie ).
 
Sjernisjefski se idees is sterk beïnvloed deur Alexander Herzen, Vissarion Belinsky en [[Ludwig Feuerbach|Ludwig Andreas Feuerbach]] . Hy het die klassestryd beskou as 'n manier om die samelewing vooruit te laat vooruit beweeg, en was 'n voorstander virvan die belange van werkende mense. Volgens hom was die massas die belangrikste deelnemer vanaan die geskiedenis. Daar word beweer dat hy die uitdrukking “hoe slegter, hoe beter” gebruik het, omten einde aan te dui dat hoe slegter die maatskaplike omstandighede vir die armes geword hetword, hoe meer geneig hulle sou wees om 'n rewolusie te loods (alhoewel die frase se oorsprong nie aan hom toegeskryf kan word nie, watdit het sy geboorte voorafgaan; in 'n brief van 1814 het [[John Adams]] dit byvoorbeeld gebruik tydens 'n bespreking van die aanloop tot die Amerikaanse rewolusie ).
Daar is mense wat argumenteer, in die woorde van professor Joseph Frank, dat “Sjernisjefski se roman <nowiki><a href="./Wat%20moet%20gedoen%20word%3F" rel="mw:WikiLink"><i id="mwVw"><a href="./ Wat moet gedoen word? (boek) " rel="mw:WikiLink" data-linkid="101" data-cx="{&amp;quot;adapted&amp;quot;:false,&amp;quot;sourceTitle&amp;quot;:{&amp;quot;title&amp;quot;:&amp;quot;What Is to Be Done? (novel)&amp;quot;,&amp;quot;thumbnail&amp;quot;:{&amp;quot;source&amp;quot;:&amp;quot;http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3b/What_is_to_be_Done.jpg/51px-What_is_to_be_Done.jpg&amp;quot;,&amp;quot;width&amp;quot;:51,&amp;quot;height&amp;quot;:80},&amp;quot;description&amp;quot;:&amp;quot;novel by Nikolay Chernyshevsky&amp;quot;,&amp;quot;pageprops&amp;quot;:{&amp;quot;wikibase_item&amp;quot;:&amp;quot;Q2251772&amp;quot;},&amp;quot;pagelanguage&amp;quot;:&amp;quot;en&amp;quot;},&amp;quot;targetFrom&amp;quot;:&amp;quot;mt&amp;quot;}" class="cx-link" id="mwWA" title=" Wat moet gedoen word? (boek) ">Wat moet gedoen word?</a></nowiki><nowiki></i></nowiki><nowiki></a></nowiki>, veel meer as Marx se ''[[Das Kapital]]'', die emosionele dinamika verskaf het wat uiteindelik die Russiese rewolusie moontlik gemaak het"'
 
Daar is mense wat argumenteer, in die woorde van professor Joseph Frank, dat “Sjernisjefski se roman, "Wat moet gedoen word?", veel meer as Marx se ''[[Das Kapital]]'', die emosionele dinamika verskaf het wat uiteindelik die Russiese rewolusie moontlik gemaak het".
 
[[Fjodor Dostojefski]] was woedend oor die demagogie van die politieke en sielkundige idees wat in die boek uitgedruk is, <ref>Jane Missner Basrstow Dostoevsky Versus Chernyshevsky in College Literature V, 1. Winter 1978.</ref> en het [[Aantekeninge uit die Ondergrondse]] grotendeels as reaksie daarop geskryf.
 
Die Russiese [[bolsjewis]] Wladimir Iljitsj Lenin het Sjernisjefski geprys: '... hy het al die politieke gebeure in sy tyd in 'n rewolusionêre gees benader en kon 'n rewolusionêre invloed uitoefen deur te pleit, ondanks al die hindernisse wat deur sensuur in sy pad geplaas wordis, vir die idee van 'n revolusie, die idee van die stryd van die massas om die omverwerping van al die ou owerhede. '" <ref>{{Cite web|url=https://www.marxists.org/archive/lenin/works/1911/mar/19.htm|title=Lenin: 'The Peasant Reform' and the Proletarian-Peasant Revolution|website=www.marxists.org|access-date=2019-06-02}}</ref>
 
Karl Marx en Friedrich Engels het die werke van Sjernisjefski bestudeer en hom 'n "groot Russiese geleerde en kritikus" genoem.
Line 59 ⟶ 69:
* Works by Nikolay Chernyshevsky at LibriVox (public domain audiobooks)
<references />
 
{{Normdata}}
 
{{DEFAULTSORT:Sjernisjefski, Nikolai}}
 
[[Kategorie:Russiese filosowe]]
[[Kategorie:Filosowe in die 19de eeu]]
[[Kategorie:Sterftes in 1889]]
[[Kategorie:Geboortes in 1828]]
[[Kategorie:ArtikelsRussiese met teks in Russiesskrywers]]