Berlynse Muur: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k Robot: standardisering van verwysingsjablone en invoeging van argiefskakels. Ondersteun: shorturl.at/klqM2 |
k Robot: standardiseer verwysingsjablone en voeg argiefskakels in. |
||
Lyn 4:
[[Lêer:Berlin satellite image with Berlin wall.jpg|duimnael|Satellietbeeld van Berlyn, met die Muur in geel gemerk]]
Die '''Berlynse Muur''' ([[Duits]]: <span lang="de">''Berliner Mauer''</span>), waarna in die [[Duitse Demokratiese Republiek]] (DDR) ook as "versterkte staatsgrens" (''befestigte Staatsgrenze'') of – op 'n propagandistiese manier – as "anti-fascistiese beskermingsmuur" (''antifaschistischer Schutzwall'') verwys is, was 'n spermuur wat tydens die verdeling van [[Duitsland]] meer as 28 jaar lank deel uitgemaak het van die interne grens tussen die DDR (Oos-Duitsland) en die Bondsrepubliek Duitsland ([[Wes-Duitsland]]). Dit het [[Berlyn]] van 1961 tot 1989 in twee verdeel.<ref name="Chicago Tribune 1">{{cite web |url=http://www.chicagotribune.com/news/opinion/commentary/ct-myths-berlin-wall-fall-reagan-east-west-perspec-1102-20141031-story.html#page=1 |title=Untangling 5 myths about the Berlin Wall |work=Chicago Tribune |date=31 Oktober 2014 |access-date=1 November 2014 |url-access=subscription |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20190420133321/https://www.chicagotribune.com/news/opinion/commentary/ct-myths-berlin-wall-fall-reagan-east-west-perspec-1102-20141031-story.html |archive-date=20 April 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Dit was tegelykertyd een van die bekendste simbole vir die politieke konflik ([[Koue Oorlog]]) tussen die Westelike Geallieerdes (onder leiding van die [[Verenigde State]]) en die Oosbloklande (onder leiding van die [[Sowjetunie]]).
DDR-amptenare het amptelik na die Berlynse Muur verwys as die "Anti-fascistiese Beskermingsmuur" (Duits: <span lang="de">''Antifaschistischer Schutzwall''</span>) en die indruk met DDR-propaganda probeer skep dat die [[NAVO]]-lande en Wes-Duitsland vergelykbaar is met [[Fascisme|Fasciste]].<ref>{{Cite web|url=http://homepage.univie.ac.at/ernst.grabovszki/Handout_Eingemauert.pdf |title=?|accessdate=13 Junie 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110920132624/http://homepage.univie.ac.at/ernst.grabovszki/Handout_Eingemauert.pdf|archivedate=20 September 2011}}</ref> Die Wes-Berlynse stadsraad het soms na die Muur as die "Skandmuur" verwys – 'n benaming wat die burgemeester van die tyd, Willy Brandt, gebruik het wanneer daar verwys is na die inperking van mense se vryheid. Die totale Oos-Wes-grensgebied, wat die land in twee geskeur het, en in effek die skeiding was tussen Wes-Europa en die Oosbloklande tydens die Koue Oorlog, het bekend geword as die "[[Ystergordyn]]".
Lyn 12:
Die muur is in 1961 deur die DDR-regering veral opgerig om 'n einde te maak aan die reusestroom vlugtelinge wat 'n beter lewe in die Weste gesoek het (1960–61 het die bewind in Oos-Berlyn begin om die land se boere te onteien en hulle gedwing om lid van die nuwe landbou-koöperasies te word).
Voordat die Muur opgerig is, het 3,5 miljoen Oos-Duitsers die Oosblok se emigrasie-beperkinge omseil en na die Weste oorgeloop. Baie van hulle is oor die grens tussen Oos- en Wes-Berlyn en vandaar na Wes-Duitsland en na ander Wes-Europese lande. Tussen 1961 tot 1989 het die Muur die emigrasie grotendeels gestop.<ref>{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,959058,00.html |title=Freedom! – TIME |publisher=TIME |date=20 November 1989 |access-date=9 November 2009 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20130825012437/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,959058,00.html |archive-date=25 Augustus 2013 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> In dié tydperk het sowat 5 000 mense probeer om oor die Muur te ontsnap, met tussen 136<ref name="Chronik">{{cite web |url=http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Common/Document/field/file/id/45997 |title=Forschungsprojekt "Die Todesopfer an der Berliner Mauer, 1961–1989": BILANZ (Stand: 7. Augustus 2008) (in Duits) |access-date=6 Augustus 2011 |language=de |archive-url=https://web.archive.org/web/20190929153720/http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Common/Document/field/file/id/45997 |archive-date=29 September 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> tot meer as 200<ref name="contemporary research">{{cite web |url=http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Start/Index/id/593792 |title=Center for Contemporary Historical Research (Zentrum für Zeithistorische Forschung Potsdam e.V) in German |publisher=Chronik-der-mauer.de |access-date=6 Augustus 2011 |language=de |archive-url=https://web.archive.org/web/20191006190147/http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Start/Index/id/593792 |archive-date=6 Oktober 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> wat in hul vlugtogte, in en om Berlyn, dood is.
Die versperrings het wagtorings al langs die groot betonmuur ingesluit,<ref name="Marck">[http://www.americanheritage.com/articles/magazine/ah/2006/5/2006_5_70.shtml Jack Marck] "Over the Wall: A Once-in-a-Lifetime Experience" ''American Heritage'', Oktober 2006.</ref> wat 'n wye gebied (later bekend geword as die "doods-strook") met teenvoertuig-loopgrawe, stroke besaai met spykers, en ander hindernisse om te verhoed dat Oos-Duitsers na die westekant kan vlug. Die Oosblok het aangevoer dat die Muur gebou is om sy bevolking teen die fascistiese elemente te beskerm wat saamsweer om te verhoed dat die "wil van die volk" 'n sosialistiese staat in Oos-Duitsland kan vestig. In praktyk was die Muur daar om 'n massa-uittog uit Oos-Duitsland te verhoed wat 'n kenmerk was van die toestande in die tyd na die [[Tweede Wêreldoorlog]] toe emigrasie en vlugtogte uit Oos-Duitsland en die Oosbloklande 'n algemene verskynsel was.
Lyn 48:
[[Lêer:Berlin Wall 1961-11-20.jpg|duimnael|20 November 1961- Oos-Duitse konstruksiewerkers bou die Muur.]]
Die transkripsie van 'n telefoongesprek tussen [[Nikita Chroesjtsjof]] en die Oos-Duitse partyleier, [[Walter Ulbricht]], op 1 Augustus 1961, het bewys dat Chroesjtsjof agter die bou van die Muur gesit het.<ref>{{cite web |url=http://www.spiegel.de/einestages/mauerbau-a-948318.html |title=Mauerbau: "Wir lassen euch jetzt ein, zwei Wochen Zeit" |first=Klaus |last=Wiegrefe |date=29 Mei 2009
[[Lêer:Berlin Wall death strip, 1977.jpg|duimnael|Die sogenaamde "doodstrook" langs die Berlynse Muur het uit die "Tsjeggiese krimpvarkies", uitkyktorings en 'n skoongemaakte strook bestaan – opname van 1977. ]]
Lyn 56:
Die Berlynse Muur was meer as 140 km lank. In Junie 1962 is nog 'n parallelle muur so 100 m dieper in die Oos-Duitse grondgebied gebou. Die huise langs die grens af is gesloop en die bewoners elders gevestig. Dit het later die doodstrook geword. Die doodstrook is met sand en gruis gevul en gereeld gehark om maklik voetspore te kan sien.<ref name="ineuropa">Volgens Hagen Koch, 'n voormalige offisier van die DDR-veiligheidsdiens (''Staatssicherheit''), in Geert Mak se dokumentêrreeks ''In Europa'', aflewering op [http://www.ineuropa.nl/programmas/36788896/afleveringen/40824233/ ''1961 – DDR''], 25 Januarie 2009</ref> Dit was oop stroke grond met geen skuiling en het ideale sig vir die grenswagte gebied om mense, wat na die Weste probeer vlug, te skiet.
[[Lêer:East German Guard - Flickr - The Central Intelligence Agency (cropped).jpg|duimnael|'n Lid van die Oos-Duitse volksleër, Conrad Schumann, vlug na die Weste tydens die beginfase van die bouwerk aan die Muur.]]
Ida Siekmann was die eerste slagoffer van die Berlynse Muur toe sy op 22 Augustus 1961 vanaf die derde vloer van haar woonstel in Bernauerstraat 48 gespring het.<ref>{{cite web |url=http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/Start/Detail/id/593816/page/1 |title=Chronik der Mauer – Bau und Fall der Berliner Mauer | Opfer der Mauer |publisher=Chronik-der-mauer.de |access-date=6 Augustus 2011 |language=de |archive-url=https://web.archive.org/web/20160314082744/http://www.chronik-der-mauer.de/index.php/de/start/detail/id/593816/page/1 |archive-date=14 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Die eerste mens wat doodgeskiet is, toe hy oor die grens probeer vlug het, was Günter Litfin, 'n 20-jarige kleremaker. Hy het op 24 Augustus 1961 probeer om deur die Spreekanaal na Wes-Duitsland te swem op dieselfde dag toe die grenswagte opdrag gekry het om te skiet om dood te maak.<ref>{{Cite book|last=Kempe|first=Frederick|title=Berlin 1961|year=2011|publisher=Penguin Group (USA)|isbn=0-399-15729-8|pages=363–367}}</ref>
[[Lêer:Berlin-Memorial to the Victims of the Wall-1982.jpg|duimnael|Gedenkmuur ter nagedagtenis aan die slagoffers van die Berlynse Muur.]]
| |||