A.A.S. le Fleur: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
→Die groot hervestigingspogings: Skakel |
|||
Lyn 51:
Maar die Griekwas was nie heeltemal onskuldig in die daaropvolgende gebeur nie. Teen 1863 was almal min of meer gevestig in die nuwe Griekwaland-oos en is daar ‘n begin gemaak van die opmeting en uitdeling van plase. Ongelukkig het die oorgrote meerderheid terugverlang na Trans-gariep want dit was te koud en nat na hulle sin en daar was te min bossies en teveel gras. Verder was daar “parmantige kaffers” wat in klein groepies daar gelewe het. (Cloete. 1986: 65) Na ‘n paar jaar was daar reeds 600 plase opgemeet maar sommige van die Griekwas kon nie die 10-shillings opmetingskostes betaal nie en dus is die plase nooit in hulle name registreer nie alhoewel hulle reeds daarop woonagtig was. (Dower. 1978: 10) Omdat baie van hulle geen geld gehad het of lenings kon kry nie, kon hulle nie die plase ontwikkel nie. (Beinart & Bundy: 1987: 48) en het hulle dieper en dieper in die skuld geval.
Eerw Dower skrywe dat binne maande nadat hy in Kokstad aangekom het, hy die helfte van Kokstad se erwe sou kon opkoop vir baie min geld. (1978: 35) Adam Kok die Derde het besef dat die verskuiwing besig was om te misluk en het reeds in 1867 ‘n ooreekoms met ‘n sekere kolonel Bisset aangegaan waarvolgens die Natalse Regering die gebied sou oorneem. (History of Griqau Nation) Hy het sy bes probeer om effektiewe boeredery aan die gang te kry en het later selfs blanke boere gesmeek om plase te kom opneem onder dieselfde voorwaardes as dié van die Griekwas. (Halford. 1949: 147) ‘n Klompie engelsprekende handelaars en vakmanne het hulle ook kom vestig tussen die Griekwas o a persone met die vanne Hall, Brisley, Bowden, Saunders, Scot, Cole en Stachan. (Dower. 1978: 31) Adam Kok die Derde het van hulle gevra om die Griekwas te help met die administrasie en binne ‘n kort rukkie het van hulle selfs banknote en munte begin druk in ‘n poging om die ekonomie te stimuleer. (History of Griqau Nation) Donald Strachan is selfs aangestel as magistraat vir die [[Umzimkulu]] distrik.
Met die mislukkig van die trek meer en meer duidelik vir almal, het die Kaapse Regering uiteindelik op die 16de Oktober 1874 Griekwaland-oos se bestuur oorgeneem met die voorwaarde dat Adam Kok die Derde moes aanbly in ‘n raadgewende hoedanigheid. (Dower. 1978: 53) Die bestuur is oorgeneem deur magistraat J M Orpen(1828 – 1923) wat onmiddellik begin het met opnames van die probleme in Griekwaland-oos. Behalwe vir behoeftebepalings en sensusopnames van mense was daar ook opnames gemaak van ryperde, waens, vee en selfs vrugtebome. (Cloete. 1986: 69) Die Griekwas was erg suspisieus hieroor en baie mense het eenvoudig hulle erwe of plase vir ‘n appel en ‘n ui verkoop omdat daar vermoed was dat daar belasting om die bates gehef sou word. (Dower. 1978: 66)
| |||