Vlieg (dier): Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
taalverbetering
Etikette: Visuele teksverwerker Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf Gevorderde mobiele wysiging
taalverbetering
Etikette: Visuele teksverwerker Selfoonbydrae Wysiging op selfoonwerf Gevorderde mobiele wysiging
Lyn 18:
[[Lêer:Fly close.jpg|duimnael|links|'n Vlieg]]
 
'''Vlieë''' (''Brachycera'') is 'n suborde van die [[tweevlerkiges]] (''Diptera''). Die suborde omvat sowat 120 [[familie (biologie)|families]]. Die vernaamste kenmerk van hierdie [[spesie]]s is dat hulle gereduseerde antennes het. Baie van die spesies is [[Roofdier|roofdiere]] of aasvreters, maar daar is ook blomme soos die van [[pepergras]] s'n wat deur vlieë bestuif word.
 
Met hul relatief sterk geboude liggaam, groot kop en redelik stewige pote kan vlieë (subordes ''Brachycera'' en ''Cyclorrhapha'') maklik van die skraler geboude [[Muggie|muggies]] (suborde ''Nematocera'') onderskei word. Sowel die larwes ([[maaiers]]) as die volwasse insekte toon onderling baie uiteenlopende lewenswyses.
 
Veral onder die bloedsuiende spesies kom daar 'n paar vlieë voor wat ook vir die mens gevaarlik is, soos die tropiese [[tsetsevlieg]] wat die dodelike slaapsiekte veroorsaak. Vlieë (subordes ''Brachycera'' en ''Cyclorrhapha'') is baie klein tot betreklik groot tweevlerkige [[Insek|insekte]] (orde ''Diptera'').
 
Die wetenskaplike naam ''Brachycera'' beteken "kort voelers" en verwys na die kort voelspriete wat net uit 'n paar segmente bestaan. Die liggaam van die meeste vlieë is nogal stewig en rond in vergelyking met die van skraal geboude muggies (suborde ''Nematocera''). Die monddele is by soorte soos die huisvlieg tot 'n suigsnuit en by ander soorte tot steek-suigende organe omvorm. Die suigsnuit word deur die onderlip gevorm en die voedsel word deur middel van ʼn suigende beweging opgeneem.
 
Die liptasters is tot lippies omvorm wat in afmetings kan wissel. By die spesies met steek-suigende monddele funksioneer die onderlip as 'n skede vir die stilette of is dit self tot ʼn steekwapen omvorm. Die kaaktasters, wat uit 1een of 2twee lede bestaan, is na vore gerig. Afgesien van die uitsonderings soos die jagtende ''Dasypogoninae'' met lang, spinnekopagtige pote, is die ledemate van vlieë baie kort en stewig.
 
By 'n aantal families is die liggaam meer of minder dig behaar en sommige roofvlieë het opvallende "snorre" en "bakkebaarde". Soos die muggies maak die vlieë 'n volledige gedaantewisseling deur. Die larwe verskil sowel in bou as in lewenswyse baie van die volwasse insek. Teen die einde van die larvale stadium word 'n papie gevorm, waaruit die volwasse imago te voorskyn kom.
 
Die kop van die pootlose vlieglarwe (of maaier) is volledig of deels gereduseer en die voorste kake is omvorm tot mondhake wat vertikaal op en af beweeg. Die asem- halingAsemhaling vind deur die asemhalingsbuise plaas, waarvan daar gedurende die larwestadium net ʼn paar ontwikkel. Die maaiersMaaiers kom in die uiteenlopendste omgewings voor: in die grond, in die [[bloed]] of in die inwendige organe van bepaalde gashere, of soos die larwe van die merkwaardige [[olievlieg]] (''Psilopa petrolii'') in die Kaliforniese aardoliemoerasse.
 
Die larwes van die [[Soutvlieg|soutvliegies]] (genus ''Ephydra'') is ook by 'n uiterste omgewingstoestande aangepas en kom byvoorbeeld in die soutwater van minerale bronne, ensovoorts, voor. Die larwe van die verwante genus ''Scatella'' leef in die warmwaterbronne van [[Ysland]], [[Japan]], die Nasionale Park Yellowstone in die [[Verenigde State van Amerika|VSA]], [[Nieu-Seeland]] en [[Kamtsjatka-skiereiland|Kamtsjatka]] en kan temperature van tot 55 °C oorleef.
 
Soms bly die larwes in die moederliggaam totdat hulle die papiestadium bereik het. Hierdie merkwaardige ontwikkeling kom onder meer by die tsetsevlieg (genus ''Glossina'') voor, wat groot dele van [[Afrika]] onbewoonbaar maak omdat hulle die verspreiders is van die dodelike [[slaapsiekte]] by die mens en van [[nagana]] by vee. Ook by die [[luisvlieë]] (familie ''Hippoboscidae'') en die 2 families [[vlermuisluisvlieë]] (''Nycteribiidae'' en ''Streblidae'') kom die larwes te voorskyn wanneer hulle vir die papiestadium gereed is.
 
Gevolglik is hierdie 3 vlieëfamilies vroeër saamgevat onder die naam  ''Pupipara'' = "papiebarend". Die luis- en vlermuisvlieë is parasiete op die huide van voëls, hoefdiere en vlermuise. Sodra dit 'n goeie gasheer gevind het, verloor die luis- en vlermuisvlieë dikwels hul vlerke, omdat hulle dit nie meer nodig het nie.
 
== Verteenwoordigers ==