Goideliese tale: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Begin met inligtingskas |
Inleiding vertaal uit Engels |
||
Lyn 12:
|kaart=
}}
Die '''Goideliese tale''' of '''Gaeliese tale''' is 'n groep [[Eiland-Kletiese tale]] wat histories 'n [[dialek]]kontinuum gevorm het wat van die suide van [[Ierland]] gestrek het, oor die [[Man (Eiland)|eiland Man]] tot in die noorde van [[Skotland]]. Daar bestaan drie moderne Goideliese tale: [[Iers]] (''Gaeilge''), [[Skots-Gaelies]] (''Gàidhlig''), en [[Manx]] (''Gaelg''). Tot ongeveer 1700 het Iers en Skots-Gaelies egter dieslefde literêre taal gemeen gehad. Die divergensie tussen die tale het eers 'n aanvang geneem toe [[Engels]] ernstig in die tradisionele Gaeliese gebiede begin praat is. Manx was waarskynlik ook deel van ideslfde taal hoewel daar nie direkte getuienis van geskrewe gebruik van manx bestaan nie.
Die Goideliese tak bestaan ook as '''Q-Kelties''' bekend aangesien die Proto-Keltiese *''kʷ'' oorspronklik in die tak behou is (dit het later sy labialisering verloor en 'n gewone [k] geword), teenoor [[Britoniese tale|Britonies]], waar die *''kʷ'' [p] geword het. Die klankverskuiwing word ook in [[Gallies]] aangetref wat daartoe lei dat Brithonies en gallies gesaamentlik as "P-Kelties" bekend staan. In [[Keltiberies]] is *''kʷ'' ook behou en die term "Q-Kelties" kan dus ook daarop teogepas word, hoewel dit nie 'n Goideliese taal is nie, net soos Gallies nie Britonies is nie.
Vroeë Moderne Iers was 'n literêre taal in Ierland tot die 17de eeu en Klassieke Gaelies was 'n literêre taal in Skotland tot die [[18de eeu]]. Latere ortografiese divergensie is die resultaat van meer onlangse ortografiese hervormings. Manx-ortografie is gegrond op Engels en Wallies en is in 1610 ingevoer en is nooit algemeen gebruik nie. Alle Ierse en Skotse persoene met 'n literêre agtergrond (''bards'', digters, seanchaidhe, ens.) is in die 1500's van die eiland Man af verban {{feit}} wat die literêre bande met Iers en Skots-Gaelies op daardie stadium verbreek het.
Goidelies is een van die twee hoof onderafdelings van die moderne [[Eiland-keltiese tale]]. Die ander is die [[Britoniese tale]] wat [[Wallies]], [[Cornies]] en [[Bretons]] insluit.
| |||