Alderney: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
Stuur aan na Kanaaleilande |
Artikel geskep |
||
Lyn 1:
{| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" width=300
|+<big><big>'''Aurigny'''<br />'''Aoeur'gny'''<br />'''Alderney'''</big>
|-
| align="center" colspan="2" |
{| border="0"
|-
| align="center" width="160px" | [[Lêer:Flag of Alderney.svg|border|120px]] || align="center" width="140px" | [[Lêer:Blason Aurigny.svg|100px|Wapen van Alderney]]
|-
| align="center" width="160px" | <small>([[Vlag van Alderney]])</small> || align="center" width="140px" | <small>([[Landswapen van Alderney]])</small>
|}
|-
| align=center colspan=2 | <small>''[[Volkslied]]: [[God Save the Queen]]
|-
| align=center colspan=2 style="background:#ffffff;" |[[Lêer:Guernsey-Alderney.png|290px|Ligging van Jersey]]
|-
| '''Amptelike tale'''
| [[Engels]] en [[Frans]]; [[Auregnais]]
|-
| '''[[Hoofstad]]'''
| [[Saint Anne]] <br /> <small>49° 43' N, 2° 12' W</small>
|-
| '''Grootste stad'''
| [[Saint Anne]]
|-
| '''[[Politieke bedeling]]'''
| [[Britse Kroongebied]]
|-
| '''[[Regeringsvorm]]'''
| Selfregering deur Statevergadering
|-
| '''[[Hertogin van Normandië]]'''
| [[Koningin Elizabeth II]]
|-
| '''[[Luitenant-Goewerneur van Alderney]]'''
| [[Sir Norman Browse]]
|-
| '''[[Oppervlakte]]'''<br /> - Totaal <br /> - % water
| <br />3 km² <br /> -%
|-
| '''[[Bevolking]]'''<br /> - [[Bevolkingsdigtheid]]
| <br />2 400<br />800/km²
|-
| colspan=2|
{|
|}
|-
| '''[[Geldeenheid]]'''
| [[Pond Sterling van Guernsey]]
|-
| '''[[Tydsone]]'''
| [[Coordinated Universal Time|UTC]]
|-
| '''[[Top-level domain|Internet TLD]]'''
| .gg
|-
| colspan=2 align=right style="padding: 0 5px 0 5px" |
|}
'''Alderney''' ([[Frans]] Aurigny, [[Auregnais]] Aoeur'gny) is een van die kleine [[Kanaaleilande]] digby die kus van Noord-[[Frankryk]] en net soos die eiland [[Man (eiland)|Man]] 'n besitting van die Britse Kroon, wat nie deel uitmaak van die [[Verenigde Koninkryk]] of die [[Europese Unie]] nie. Die eiland met 'n oppervlak van 3 vierkante kilometer het sowat 2 400 inwoners.
Die eiland is 'n oorblyfsel van die historiese [[hertog]]dom van [[Normandië]], en die plaaslike Frans-Normandiese dialek Auregnais word as streektaal erken. [[Engels]] en [[Frans]] is die amptelike tale. Frans bly tot die jaar [[1946]] 'n amptelike taal van die regering, maar sy gebruik is vandag beperk tot 'n aantal seremonies soos die gebed voor die opening van die Statevergadering. Frans is egter 'n verpligte skoolvak.
== Geskiedenis ==
[[Lêer:Lageplan Konzentrationslager Aldeney B.jpg|thumb|left|Duitse konsentrasiekamp tussen 1940 en 1945 op Alderney]]
Die eerste bewoners was jagters en versamelaars wat gedurende die Ou Steentydperk (omstreeks 250 000 v.C.) in grotte gewoon het. Die groot aantal menhire en dolmens op die eiland dateer uit die Nuwe Steentydperk (omtrent 4000 v.C.). In die Bronstydperk is Alderney deur [[Druïdisme|Druïdes]] bewoon.
Die vroegste verwysing na Alderney gaan terug op die 6de eeu n.C. - Germaanse invallers het destyds die hermiet Sint Anne vermoor.
In die [[9de eeu]] het [[Wikings]] hulle op die eiland, wat voortaan sy huidige Skandinawiese naam gedra het, en op die vasteland van Normandië gevestig. Alderney is in die jaar [[933]] deur Willem Langswaard, hertog van Normandië, geannekseer. Sy afstammeling Willem die Veroweraar (Willem I van Engeland) het ná die Normandiese verowering van Engeland in [[1066]] die hertogdom van Normandië en die Koninkryk van Engeland onder een kroon verenig.
Ná die val van [[Rouen]] het koning Johan I van Engeland, hertog van Normandië, in [[1204]] al sy Normandiese besittings op die vasteland aan die koning van Frankryk verloor. Die bewoners van die Kanaaleiland moes destyds 'n besluit neem of hulle onderdane van die Franse koning Filips Augustus of koning Johan wou wees. Hulle het vir die laasgenoemde gekies. Die Kanaaleilande [[Jersey]], [[Guernsey]], Alderney, [[Sark]] en [[Herm]] het sodoende as selfregerende gebiede by die Engelse Kroon gebly het.
Alderney is tydens die sogenaamde Rose-oorloë in die [[15de eeu]] sewe jaar lank deur die Franse oorheers nadat hulle die kasteel Mont Orgueil ingeneem het. Frankryk het die eiland nog eens vir 'n kort tydperk in [[1781]] beset, en kort daarna is wagtorings langs die kuslyn opgerig om die eiland teen toekomstige Franse aanvalle te beskerm.
Die handel, wat deur die neutraliteit tussen Engeland en Frankryk bevorder is, was die basis vir die welvaart van Alderney. Die landbou, vissery, skeepsbou en wolvervaardiging was oor 'n lang tydperk die hoofsaaklike bronne van inkomste. Tydens die 19de eeu het danksy die verbetering van die vervoer die ontwikkeling van die toerisme begin.
Tydens die [[Tweede Wêreldoorlog]] was Alderney tussen [[1 Mei]] [[1940]] en [[9 Mei]] [[1945]] die enigste deel van die Verenigde Koninkryk wat deur Duitse troepe beset is aangesien die Britse regering geweier het om die Kanaaleilande te verdedig. Die besetting het vyf jaar van hongersnood en onderdrukking beteken, en die eilndbevolking herdenk die bevryding jaarliks op ''Liberation Day''.
== Politiek ==
[[Lêer:States of Alderney in Session.jpg|thumb|Government House, Alderney: Die parlement van Alderney]]
Die State van Alderney vorm die wetgewende vergadering van die eiland. 10 senatore wat vir 'n ampstermyn van 4 jaar verkies word; die Bailiff (Balju) en Deputy Bailiff (wat as voorsitters van die vergadering benoem word) en drie lede sonder stemreg - die Dekaan van Alderney, die Prokureur-Generaal en die Prokureur van Alderney, wat almal deur die Kroon benoem word.
Die regeringsdepartemente word deur komitees van die State beheer. Die Bailiff fungeer as die siviele hoof van die eiland.
Die meeste lede van die State word as onafhanklikes verkies.
Die Normandiese gemene reg, wat die [[Clameur de Haro]] en die Engelse reg insluit, dien as basis vir die regstelsel. Die justisie word deur die Koninklike Hof (Royal Court) van die Verenigde Koninkryk beheer.
Koningin Elizabeth I se tradisionele titel as staatshoof is dié van Hertogin van Normandië, alhoewel sy hierdie titel formeel nie gebruik nie. Sy regeer die kroongebied danksy haar funksie as koningin.
== Geografie ==
[[Lêer:Palms in Alderney.JPG|thumb|Plante van Alderney]]
Alderney is en van die kleine en die mees noordelike van die Kanaaleilande met 'n oppervlak van 3 vierkante kilometer, sowat twaalf myl van die Franse skiereiland [[Cotentin]] in Normandië af geleë.
Alderney het 'n gematigde klimaat met milde winters en koel somers, alhoewel dit die meeste sonskynure van alle Britse Eilande het. Sy landskap word deur vlaktes met lae heuwels langs die noordkus gekenmerk.
== Ekonomie ==
[[Lêer:Alderney - Inner Harbour.jpg|thumb|Die haven van Alderney]]
Die ekonomiese basis van Alderney is finansiële dienste, toerisme, internethandel en landbou. Finansiële dienste lewer die helfte van die eiland se inkomste op.
Terwyl Alderney in die 19de eeu onder meer nog 'n belangrike uitvoerder van [[sider]] na die Verenigde Koninkryk is, is aartappels en suiwelprodukte vandag die belangrikste landbouprodukte.
Aangesien Alderney geen belasting op toegevoegde waarde het nie, is daar gespesialiseerde maatskappye wat goedere soos video's, kontaklense en ander goedere na die Verenigde Koninkryk uitvoer en op daardie mark teen laer pryse aanbied. Hierdie praktyk word deur nuwe wetgewing beperk.
== Geldeenheid ==
Alderney het sy eie banknote en muntstukke, wat saam met dié van Guernsey en Jersey, die Verenigde Koninkryk en [[Skotland]] as wettige betaalmiddel dien. Alderney se geldeenheid is aan die Britse Pond Sterling gekoppel. Sien [[Pond Sterling van Alderney]].
== Bronne ==
*''The Alderney Story: 1939-1949'' by Michael St. John Packe and Maurice Dreyfus (1966?) "The Alderney Society and Museum decided shortly after its inception in 1966 to collect all reliable reminiscences whether written or verbal lest with the passage of time they would be lost."
*''Alderney Place Names'', Royston Raymond, 1999 Alderney ISBN 0-9537127-0-2
*'' Noms de lieux de Normandie'', René Lepelley, 1999 Paris ISBN 2-86253-247-9
== Eksterne skakels ==
{{CommonsKategorie}}
* [http://www.alderney.gov.gg/ Amptelike Webwerf]
* [http://www.alderneyweek.net/ Alderney Week]
* [http://www.alderneyrailway.com/history.htm Alderney Railway]
[[Kategorie:Alderney| ]]
[[br:Aldernez]]
[[ca:Alderney]]
[[cs:Alderney]]
[[cy:Alderney]]
[[da:Alderney]]
[[de:Alderney]]
[[en:Alderney]]
[[eo:Alderney]]
[[es:Alderney]]
[[et:Alderney]]
[[fi:Alderney]]
[[fr:Aurigny]]
[[gd:Alderney]]
[[gl:Alderney]]
[[he:אולדרני]]
[[hu:Alderney]]
[[id:Alderney]]
[[it:Alderney]]
[[ja:オルダニー島]]
[[jv:Alderney]]
[[ko:올더니 섬]]
[[la:Riduna]]
[[lv:Oldernija]]
[[nl:Alderney]]
[[nn:Alderney]]
[[no:Alderney]]
[[nrm:Âorgny]]
[[pl:Alderney]]
[[pt:Alderney]]
[[ro:Alderney]]
[[ru:Олдерни]]
[[simple:Alderney]]
[[sk:Alderney]]
[[sl:Alderney]]
[[sv:Alderney]]
[[ta:அல்டேர்னி]]
[[tr:Alderney]]
[[uk:Олдерні]]
[[vi:Alderney]]
[[zh:奧爾德尼島]]
| |||