Antarktika

Antarktika

Antarktika is ’n kontinent by die suidpool van die aarde, omring deur die Suidelike Oseaan(sommige bronne, onder andere die National Geographic Society verwys nog na die omringende see as die Indiese, Atlantiese en die Stille Oseaan). Nuwe bevindinge omtrent die seestrome bevestig egter dat ons hier met die vierde grootste oseaan op aarde te doen het.

Antarktika is die koudste plek op aarde (die laagste temperatuur ooit gemeet was op die suidpool: -88°K) en die kontinent is byna volledig met ys bedek. Antarktika moenie verwar word met die Arktis, die Noordpool nie, ’n naam wat afkomstig is van die Griekse woord "arktos" (beer). Antarktika lê aan die anderkant (anti-) van die aarde waar die sterrebeeld Groot Beer nie sigbaar is nie.

Lêer:Antarctica satellite orthographic.jpg

Saamgestelde satteliet-beeld van Antarktika

Antarktika is die vyfde grootste kontinent volgens oppervlakte, ná Asië, Afrika, Noord-Amerika en Suid-Amerika. Dit is egter die kleinste kontinent per bevolking. Dis ook die kontinent met die laagste gemiddelde lugvogtigheid. Van al die ys op die wereld lê 90% op Antarktika. Die gemiddelde dikte van die yskap bedra 2200 meter en op die dikste punt is die ys 4776 meter dik. Die meeste ys is miljoene jare oud, maar nie heel Antarktika was die heeltyd onder die ys nie. ’n Brits-Sweedse ekspedisie het in 1949 ontdek dat groot dele van Antarktika, soos Queen Maud Land, tot ongeveer 10 000 jaar voor Christus nog vry was van ys.

So sal die kontinent sonder enige ys lyk. Hierdie beeld hou nie rekening met die styging van die seevlak a gevolg van yssmelting nie

Antarktika: definisie

Antarktika wordt gedefinieer as:

• die antarktiese vasteland;

• die eilande op die antarktiese kontinentale plaat;

• eilande wat nie op die antarktiese kontinentale plaat lê nie, maar gewoonlik beskou word as deel van Antarktika:

o Suidelike Orkneyeilande

o Suidelike Shetlandeilande

o Suid-Georgië en die Suidelike Sandwich-eilande

o Bouveteiland

o Heard- en MkDonaldeilande

Lêer:Maritime Antarctica.jpg

Blik op landskap in Maritime Antarktika

Antarktika: geskiedenis

Hoewel daar al vermoede bestaan het omtrent ’n suidelike kontinent is Antarktika slegs maar aan die einde van Januarie 1820 ontdek. In 1911 bereik die Noor Roald Amundsen eerste die suidpool.

Gebiedseise

Verskillende nasies, veral lande wat digby die kontinent lê, het in die eerste helfte van die 20e eeu verskillende dele opgeëis. Hierdie eise het weinig praktiese relevansie, maar word aangedui deur kartograwe sodat die kontinent op ’n staatkundige kaart na 'n enorme opgesnyde "ystert" lyk. Die meeste lande het observasie- of studieposte op Antarktika binne hul opgeëiste gebiede. Die Antarktiese Verdrag het hierdie eise egter afgewys en die meeste nasies erken nie hierdie gebiede nie. Ander lande het geen gebied opgeëis nie, maar die Verenigde State en Rusland behou hulself die reg voor om dit in die toekoms te doen.

• Argentinië: 25° W tot 74° W; oorvleuel met die Chileense en Britse gebiede; Antártida Argentina opgeëis in 1943 as deel van die provinsie Vuurland, Antarktika en Suid-Atlantiese eilandien.

• Australië: 160° O tot 142° O en 136° O tot 45° O; opgeëis in 1933 as die Australiese Antarktiese Territorium.

• Chili: 53° W tot 90° W; oorvleuel Argentynse en Britse gebied; vanaf 1940, sien die Chileense Antarktiese Territorium.

• Frankryk: 142° O tot 136° O; Adielieland opgeëis in 1924 as deel van die Franse Suidelike Gebiede.

• Nieuw-Seeland: 150° W tot 160° O; Ross Dependency opgeëis in 1923.

• Noorweë: 45° O tot 20° O; opgeëis in 1938 as Queen Maudland, inklusief Peter I-eiland.

• Verenigde Koninkryk: 20° W tot 80° W; oorvleuel Argentynse en Chileense gebied; opgeëis in 1908, sien die Brits Antarktiese Territorium.

Die gebied tussen 90° W en 150° W is nog nie opgeëis nie.

Vroëre eise

• Duitsland: 20° O tot 10° W; die oorgeneemde Noorse gebied; het tussen 1939 tot 1945 bekend gestaan as Neuschwabenland.

• Suid-Afrika: tussen 1963 tot 1994.

• Brasilië: 28° W tot 53° W; oorvleuel Argentynse, Britse en Chileense gebied; informeel opgeëeis in 1986.

Antarktika: bevolking

Die bevolking van Antarktika wordt geskat op ten minste 1000. Die aantal verskil per seisoen. Antarktika het geen permanente bewoners nie, maar ‘‘n aantal regerings hou permanente navorsingstasies aan die gang. Onder andere:

• Stasie Palmer, Anvers Island (V.S.)

• Suidpoolstasie Amundsen-Scott, Suidpool (V.S.)

• Stasie Kasey, Vinkennesbaai (Australiese Antarktiese divisie)

• Stasie Davis Princess Elisabethland (Australiese Antarktiese divisie)

• Stasie Dumont d'Urville (66°40' S, 140°00' O) Frankryk

• Ondersoeksstasie Halley (75°35' S, 26°34' W) Brits antarktiese ondersoek

• Ondersoeksstasie Rothera (67°34' S, 68°08' W) Brits antarktiese ondersoek

• Stasie Maitri, (70°45,58' S, 11°43,56' O) by die Shirmacher Regio Indiese antarktiese program)

• Stasie Marambio, Seymour-Marambio-eiland (Argentinië)

• Stasie McMurdo, Rosseiland (V.S.)

• Macquarie-eiland (Australiese Antarktiese divisie)

• Stasie Mawson, Mac Robertsonland (Australiese Antarktiese divisie)

• Station Georg von Neumayer, (70°39' S, 08°15' W) (Atka-Baai) (Alfred Wegener Instituut, Duitsland)

• Basis Scott, Rosseiland (Nieu-Zeeland)

• Rothera (67° S, 68° W) Brits Antarktiese Ondersoek

• SANAE (Suid-Afrikaanse Nationale Antarktiese Expedisies) in Koningin Maud-land

• Stasie Bernardo O'Higgins, Antarktiese Skiereiland, Chileense leër

• Stasie Eduardo Frei Montalva, Koning George-eiland, Chileense lugmag

• Vostok, Antarktika (78°28' S en 106°48' O) (Rusland)

Eksterne skakels

• South Pole Observatory met onder andere ’n Suidpoolwebkam

• Kidcyber Topics - Antarktika (Engels)

• Sien Nederlandse wikipedia-inskrywing by "Antarctica" waarvan hierdie artikel 'n regstreekse vertaling is.