Amerikaanse Burgeroorlog: Verskil tussen weergawes
Content deleted Content added
k r2.7.1) (robot Bygevoeg: hy:Ամերիկայի քաղաքացիական պատերազմ |
No edit summary |
||
Lyn 24:
Die '''Amerikaanse Burgeroorlog''' was 'n oorlog in [[Noord-Amerika]] tussen die [[Verenigde State van Amerika]] en die [[Gekonfedereerde State van Amerika]], wat op [[12 April]] [[1861]] met die aanval op [[Fort Sumters]] het begin en op [[23 Junie]] [[1865]] met die Unifikasie van die CSA met die VSA en die afskaffing van die slawerny geëindig het.
== Oorsake ==
=== Slawerny ===
Die ''Amerikaanse Burgeroorlog'' is nie gevoer nie om die afskaffing van [[slawerny]], soos baie mense dink. Die oorlog het egter 'n klimaks gewees in die stryd om die uitbreiding van die slawerny na die nuwe [[territories]]. Halfpad die [[19e eeu]] het net slawerny bestaan in die suidelike state van die VSA, wat sterk op [[landbou]] (veral [[katoen]] vir die [[Europa|Europese]] [[tekstiel nywerheid]] en [[tabak]]) gerig was. In die suidelike state het die mense algemeen gedink dat slawerny noodsaaklik was vir hulle ekonomie. In die noordelike state, waar die ekonomie op nywerheid gerig was, het die afkeer van slawerny gegroei. By elke gebiedsuitbreiding van die VSA (die nuwe ''territories'') het die stryd tusse die noordelike en suidelike state opgelaai.
=== Ekonomies verskil en belasting ===
Deur die basiese verskil in ekonomie opbou van beide gebiede, het die verskil in rykdom tusse die noorde en suide ook baie gegroei in die eerste helfte van die 19e eeu. Daardeur het die suide aangedring om net belasting te betaal vir blanke burgers en nie vir swarte slawe nie. Die noorde het met die kompromie gekom dat die suide vir elke 5 swarte slawe die bedrag vir 3 blanke burgers moet betaal. Die suide het dit onder protes aanvaar. Die kompromie het ook behels dat vir die bepaling van die aantal afgevaardigdes in die [[Senaat (VSA)|Senaat]] die slawe ook vir 3/5e het getel. Wat die mag van die suide verder het beperk.
=== Direkte aanleiding ===
[[Lêer:President-Jefferson-Davis.jpg|thumb|Jefferson Davis, president van die CSA]]
Op [[6 November]] [[1860]] word [[Abraham Lincoln]] gekies as [[president]] van die VSA. Hy is nie vir afskaffing van die slawerny nie, maar hy het gesê hy is tege uitbreiding van die slawerny na die weste. Dis 'n stap te ver vir die suide en op [[20 Desember]] 1860 verlaat [[Suid-Carolina]] die VSA. Tusse 20 Desember en 1 Februarie [[1861]] verlaat ook [[Mississippi]], [[Florida]], [[Alabama]], [[Georgia]], [[Louisiana]] en [[Texas]] die VSA. Op [[4 Februarie]] vereenig hulle sig in die [[Gekonfedereerde State van Amerika]] (CSA). Hulle kies [[Jefferson Davis]] as president. Die soldate in [[Fort Sumter]] in Suid-Carolina het nie oorgeloop na die CSA nie en Suid-Carolina het die fort beleër. Op [[12 April]] 1861 vuur die kanonne op die fort en begin die oorlog. Virginia, Arkansas, Tennessee en Noord-Carolina sluit sich aan by die CSA in die dage daarna.
{{Saadjie}}
| |||