Swanrivier
Die Swanrivier (Engels: Swan River) mond loop deur die stad Perth in die suidweste van Wes-Australië. Die stroomaf dele van die rivier is relatief wyd en diep, met min vernouings, terwyl die stroomop gedeeltes gewoonlik nou en vlak is.
| Swanrivier | |
|---|---|
 | |
 Kaart van die Swanrivier met sytakke in ligblou. | |
| Oorsprong | Walyunga National Park (Australië) |
| Monding | naby Fremantle, Australië Indiese Oseaan |
| Stroomgebied | Wes-Australië (Australië) |
| Lengte | 69,8 km (37 myl) |
| Oorspronghoogte | 29 m (95 voet) |
| Mondinghoogte | 0 m |
| Stroomgebiedopp. | 121 000 km² (121 000 myl²) |
 Monding van die Swanrivier in die Indiese Oseaan.
| |
Rivierloop
wysig
Die Swanrivier dreineer die opvanggebiede van die Avon- en Swan kusvlaktes, wat 'n totale oppervlak van ongeveer 121 000 km2 beslaan. Die Avonrivier dra die meeste by tot die varswater vloei van die rivier. Die klimaat van die opvanggebied is Mediterreens, met gematigde nat winters, warm droë somers en die gepaardgaande hoogs seisoenale reënval en vloeipatrone.
Die Avonrivier ontspring naby Yealering, sowat 100km suidoos vanaf Perth: dit kronkel dan noord-noordwes na Toodyay ongeveer 90km noordoos vanaf Perth en draai dan suidwes: in die Walyunga Nasionale Park by die sameloop van die Woorooloo Brook, word dit die Swanrivier.
Die Canningrivier ontspring nie ver van North Bannister, sowat 100km suidoos vanaf Perth, af nie en sluit by die Swanrivier aan by Applecross, waar die twee riviere dan saam uitloop in die mondingsmeer by Melville Water. Die Swan- en Canning-riviere is soutwater getyriviere. Die mondingsmeer by Melville Water is ideaal vir bykans enige vorm van seilvaart. Blackwall Reach is nouer en dieper waar die rivier deur Fremantle Hawe in die see uitloop.
Die Noongar het geglo dat die Darling Eskarp die liggaam van 'n Wagyl verteenwoordig - 'n slangagtige wese vanuit die Droomtyd wat oor die land gekronkel het om die riviere, waterweë en mere te vorm. Daar is geglo dat die Waugal die Swanrivier geskep het.
Terwyl die Swanrivier nêrens opgedam word nie, is twee van sy sytakke - die Helenarivier en die Canningrivier opgedam vir watervoorsiening naby Mundaring Weir en Canning Dam.
Die meer by die mond is onderworpe aan die getye met 'n maksimum styging van ongeveer een meter. Die watervlakke word egter ook beïnvloed deur veranderinge in die barometerdruk.
Vervoer
wysigIn die eerste dae met die eerste Europese nedersettings langs die Swanrivier, is die rivier gebruik as die hoofroete vir vervoer tussen Perth en Fremantle. Dit het voortgeduur tot en met die vestiging van 'n spoorlynstelsel tussen Fremantle en Guildford via Perth. Die hoof veerbootterminaal in Perth is by die kaai te Barrack straat. Die munisipale veerboot maak gereelde ritte op die Swanrivier tussen Barrack straat en Mends straat tussen 6:50 vm en 7:15 nm en daar is ook ritte na en van Freemantle, Rottnest-eiland en South Perth.[1]
Geskiedenis
wysig
Die rivier was die Swarte Swaene-Revier[2] genoem deur die Hollandse ontdekkingsreisiger, Willem de Vlamingh in 1697 , na die bekende swart swaan wat in die gebied voorkom. Vlamingh het met 'n klein geselskap met die rivier opgeseil tot om en by Heirisson-eiland. 'n Franse ontdekkingsreis onder leiding van Nicholas Baudin het ook in 1801 met die rivier langs opgevaar.
Die aanvanklike bedoeling van Goewerneur Stirling was om die waterweg opstroom van Heirisson-eiland 'Swan River' te doop.[2] Die res van die rivier insluitende Perth Water het hy as 'n meer beskou en het daarna verwys as Melville Water.
Byna onmiddellik na Perth gestig is, is 'n stelselmatige poging aangewend om die loop van die rivier te verander. Dit is gedoen om verskeie redes:
- Om vloede in die wintertyd te verminder;
- Om toegang vir bote te verbeter deur dieper kanale en kaaie daar te stel;
- Om ontslae te raak van die moerasagtige land wat 'n muskietplaag veroorsaak het;
- Om meer droë grond vir landbou en geboue beskikbaar te stel.
Dele van die rivier se bodem is uitgegrawe en die materiaal is op die moddervlaktes gestort om die aangrense land te verhoog. 'n Buitengewoon nat winter in 1862 het groot vloede tot gevolg gehad, deels vererger deur die omvang van grondherwinning om die rivier.
Die rivier is voorheen gebruik om alle soorte afval in te stort. Selfs diep in die sewentigerjare het verskeie plaaslike owerhede stortingsterreine op die moddervlaktes reg langs die rivier bedryf. Swaar nywerhede het ook bygedra tot die stort van afval in die rivier wat wolverwerkingsaanlegte in Fremantle tot kunsmisfabrieke en gieterye in die Bayswater-Bassendean gebied ingesluit het. Herwinningswerk word steeds gedoen in hierdie gebiede om die gifstowwe te verwyder wat in die water in geloog word.
Tydens somermaande is daar ook probleme met algegroei wat vis doodmaak en veroorsaak word deur die voedingryke aflope van landboubedrywighede asook die gebruik van kunsmis in die opvangsgebied. Riool en chemikalië wat per abuis in die rivier in afloop het ook veroorsaak dat dele van die rivier nie meer toeganklik is vir mense nie. Die rivier is tans in 'n relatiewe goeie toestand gegewe die voortdurende bedreigings tot sy ekologie.
Perth Water langs die rivier is 'n gewilde plek waar mense die jaarlikse vuurwerkvertoning op Australia Day waarneem, met meer as 400 000 mense wat op die oewer en op bote op die rivier saamdrom om die skouspel gade te slaan.
Voetnota verwysings
wysig- ↑ http://www.aboutperth.net/perth-ferry.asp Geargiveer 14 September 2008 op Wayback Machine - Meer oor Perth se veerboot
- ↑ 2,0 2,1 Seddon, George & Ravine, David (1986). A City and Its Setting. Fremantle Arts Centre Press. ISBN 0949206083.
{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
Ander verwysings
wysig- Seddon, George (1970). Swan River Landscapes. University of Western Australia: Printing Press. ISBN 0-85564-043-X.
- Burnignham, Nick (2004). Messing About in Earnest. Fremantle Arts Centre Press. ISBN 1-920731-25-3.
- Brearley, Anne, Ernest Hodgkin's Swanland : estuaries and coastal lagoons of South-western Australia Crawley, W.A. : University of Western Australia Press for the Ernest Hodgkin Trust for Estuary Education and Research and National Trust of Australia (WA), 2005. ISBN 1-920694-38-2