Tane

Tane of Tāne is in die Maori-mitologie die god van die woude en voëls, en die seun van Ranginui en Papatuanuku (Rangi en Papa), die lugvader en aardmoeder wat in ’n stywe omhelsing lê. Hul baie kinders woon in die donkerte tussen hulle (Grey 1956:2).

Tane
’n Beeld van Tāne nui a Rangi.
Soort god	Polinesies
God van	die woude en voëls
Ouers	Rangi en Papa
Sibbes	Rongo Tu Tangaroa Tawhirimatea

Tane is ook bekend as Tāne Mahuta, Tāne nui a Rangi en ander name.

Die mite

Die Nieu-Seelandse reënwoud: die bome en voëls is die kinders van Tane.

Die kinders van Rangi en Papa het gefrustreerd geraak met die klein ruimte tussen hul ouers waar hulle moes woon. Tu, die toekomstige god van oorlog, stel toe voor hulle maak hul ouers dood. Tane stem nie saam nie en stel voor dis beter om hulle te skei: deur Rangi die lug in te stuur en Papa onder te los om vir hulle te sorg. Tane se broers Rongo, Tangaroa, Haumia-tiketike en Tu probeer vergeefs om hul ouers te skei. Naderhand lê Tane op sy rug, druk met sy sterk bene teen hulle en skei hulle eindelik. Rangi styg in die lug op (Grey 1956:2-3). Tane soek toe hemelliggame as ligte sodat sy pa ordentlik aangetrek kan wees. Hy kry die sterre en gooi hulle saam met die son en maan in die lug op (Orbell 1998:145).

Tawhirimatea, die god van storms en winde, is kwaad omdat sy ouers geskei is. Hy sluit by sy pa in die lug aan en straf die aarde en see met gewelddadige storms (Grey 1956:3-6, Tregear 1891:54). Hy val die woude van Tane aan, breek die stamme van die bome en vel hulle neer sodat hulle op die grond lê, verrot en kos vir insekte word. Toe val hy die oseane aan en Tangaroa, die god van die see, vlug. Twee van Tangaroa se afstammelinge, Ikatere, vader van die visse, en Tu-te-wehiwehi (of Tu-te-wanawana), die voorvader van reptiele, is beangs deur Tawhirimatea se woede. Die visse vlug die see in en die reptiele die woude in. Sedertdien is Tangaroa kwaad dat Tane sy kinders weggesteek het. Daarom voorsien Tane Tu se afstammelinge (die mens) met kano's, vishoeke en nette om Tangaroa se afstammelinge te vang. Tangaroa neem wraak deur die kano's te laat omkeer en storms te stuur wat huise, grond en bome wegvee (Grey 1971:5-6).

Stamvader van die mens

Volgens sommige legendes het Tane die eerste mens, met die naam Tiki, gemaak. ’n Meer bekende mite is dat Tane ’n vrou probeer vind het. Aanvanklik het hy net niemenslike vroue gekry en die insekte, voëls en plante opgewek. Een van die vroue was Rangahore, wat ’n klip gebaar het. Tane het haar verlaat en vir hom ’n vrou uit die grond geskep (Orbell 1998:145).

In sommige stories trou Tane met sy dogter, Hine-tītama, sonder dat sy weet hy is haar pa. Toe sy dit uitvind, vlug sy na die onderwêreld en word die godin van die dood, Hine-nui-te-pō. Tane volg haar en smeek haar om terug te kom. Sy sê hom aan om terug te keer na die wêreld en hul kinders groot te maak, terwyl sy onder sal wag en hulle ontvang wanneer hulle sterf (Orbell 1998:38).

Bronne

• G. Grey, Nga Mahi a Nga Tupuna, fourth edition. First published 1854. (Reed: Wellington), 1971.
• G. Grey, Polynesian Mythology, Illustrated edition, reprinted 1976. (Whitcombe and Tombs: Christchurch), 1956.
• M. Orbell, The Concise Encyclopedia of Māori Myth and Legend (Canterbury University Press: Christchurch), 1998.
• A. Smith, Songs and Stories of Taranaki from the Writings of Te Kahui Kararehe (MacMillan Brown Centre for Pacific Studies: Christchurch), 1993.
• E.R. Tregear, Maori-Polynesian Comparative Dictionary (Lyon and Blair: Lambton Quay), 1891.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia